Search the Community

Τελευταίο πόνημα του μεγάλου Ζακ Ταρντί ( Goddamn this War!, Η Πρηνής Θέση του Σκοπευτή, Το Μελαγχολικό Κομμάτι της Δυτικής Ακτής, Ομίχλη στην Γέφυρα του Τόλμπιακ κ.α.), ενός από τους προσωπικά αγαπημένους μου κομίστες, είναι το πολύ προσωπικό I, Rene Tardi, Prisoner of War in Stalag IIB. Όπως περιγράφει και ο τίτλος, ο Ζακ παίρνει αφηγήσεις του πατέρα του ανά τα χρόνια και συνθέτει το ψηφιδωτό της εμπειρίας του από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ξεκινά από τον νεανικό ενθουσιασμό του 20χρονου Ρενέ που μπαίνει εθελοντικά στον -ανίκητο αλλά με εξοπλισμό του 1915- γαλλικό στρατό το 1939. Περνά από την βραχεία θητεία του ως χειριστής πολυβόλου στα γαλλικά τεθωρακισμένα και καταλήγει στην αιχμαλώτιση του και την μεταφορά του ως PoW στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Stalag IIB στην Πομερανία. Το πολύ μεγάλο αυτό κόμικ πήρε στον Ταρντί πάνω από 3 χρόνια για να ολοκληρώσει (χρόνος που μου φάνηκε και σχετικά λίγος δεδομένης της ηλικίας του και της πολιτικής του δραστηριότητας στην Γαλλία που του τρώει αρκετό χρόνο) και χωρίζεται σε τρεις τόμους, εκ των οποίων ο πρώτος εκδόθηκε ταυτόχρονα στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά το 2018 και είναι αυτός που μέχρι στιγμής έχω διαβάσει. Δεν θα μπω στην διαδικασία να εκθειάσω το έργο ή να βυθιστώ σε πληροφορίες περί ιστορικής ακρίβειας και λεπτομέρειας γιατί ο τόμος (και υποθέτω και οι επόμενοι δύο) έχει αρκετές σελίδες προλόγου με αυτό το περιεχόμενο και μεταξύ μας δεν είναι αυτά που κράτησα διαβάζοντας το. Το συμπάθησα από την πρώτη στιγμή γιατί βγάζει από τα πρώτα καρέ αυτό τον χλευαστικό γλυκόπικρο αέρα που μόνο όσοι έζησαν δια ζώσης το όλο σκηνικό μπορούν να εκπέμψουν. Ανήκει σε αυτή την κατηγορία των πολεμικών έργων (είτε βιογραφιών, είτε ιστορικής φαντασίας, είτε μαρτυριών) που προσφέρουν την ρεαλιστικότερη δυνατή ματιά στο πως βίωσε ο εκάστοτε πρωταγωνιστής την κατάσταση. Κουνώντας το δάχτυλο στο Χόλιγουντ και γενικά στα μέινστριμ μίντια όσον αφορά την απεικόνιση του β' π.π., αποφεύγει απόλυτα να παίξει το χαρτί του άρρωστου ρομαντισμού του πολέμου. Ταυτόχρονα δεν μπαίνει στο τριπάκι να τα δείξει όλα μαύρα και άραχνα ανά πάσα ώρα και στιγμή, θυμίζοντας μας ότι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης το χιούμορ υπήρχε και αποτελούσε βασικό όπλο αντεπίθεσης και συσπείρωσης των φυλακισμένων. Ενδεικτικά, ο Ρενέ περιγράφει πως σε κάθε μέτρημα των φυλακισμένων πρωί και βράδυ μπέρδευαν τους φύλακες με αποτέλεσμα να μετράνε ξανά και ξανά βγάζοντας άλλα αθροίσματα. Ακόμα και αν έτρωγαν ξύλο με μακριά λάστιχα και γκλοπ, ή ακόμα και αν έστεκαν για ώρες στο χιόνι, κάθε φορά έκαναν το ίδιο και γελούσαν με τους Γερμανούς που τσακώνονταν μεταξύ τους για το ποιος είναι ο πιο ανίκανος. Είναι ένα έργο λοιπόν που παρόλο την μαυρίλα που αναμενόμενα περιέχει έχει αστεία σημεία και έναν κυνικό Ρενέ που πετάει την μια ατάκα μετά την άλλη. Θυμίζει έντονα Σλουμπ και Ουδέν νεότερο από το Δυτικό Μέτωπο και αυτό αρκεί για να το εκτιμήσεις. Το σχέδιο είναι πιο άγριο από το σύνηθες του Ταρντί, επίτηδες ασπρόμαυρο με μόνο χρώμα το κόκκινο της ναζιστικής σημαίας και του αίματος. Κλασικό τρικ του Ταρντί που χρησιμοποιεί και αλλού (π.χ. στον εξολοθρευτή κατσαρίδων) και δημιουργεί μεγαλύτερη και αμεσότερη αντίθεση μεταξύ των εκάστοτε μεν και δε. Αυτό που διαφέρει από τα συνηθισμένα του είναι πως έχει μεγάλα μπαλονάκια με πάρα πολύ κείμενο, σίγουρα για να βάλει μέσα όλα όσα του περιέγραψε ο πατέρας του και να ενισχύσει τον βιωματικό χαρακτήρα του κόμικ. Παρόλα αυτά, έπιασα τον εαυτό μου σε αρκετές φάσεις να κουράζομαι με το πόσο έπρεπε να διαβάσω και εδώ πιστεύω ότι μπορούσε να κάνει και καλύτερη κατανομή μεταξύ σκίτσου-κειμένου, άλλωστε δεν είναι κανένας χθεσινός. Το κόμικ έχει μια ξεχωριστή θέση στο μυαλό μου γιατί μια έκθεση που βρέθηκα κάποτε και βασίστηκε στην κυκλοφορία του, ήταν και ο λόγος που γνώρισα τον Ταρντί από κοντά. Περιττό να περιγράψω τον ενθουσιασμό μου, από το να τον ακούω να περιγράφει τεχνικές σχεδίου με σπαστά αγγλικά μέχρι να χαζεύω κάτι εκατοντάδες αυθεντικές σελίδες από κόμικ του. Στην έκθεση ήταν σχεδόν αυτούσια τα Α3 από το Rene Tardi και μερικά αντικείμενα του πατέρα του τα οποία εμφανίζονται στο κόμικ και χρονολογούνται από την περίοδο του πολέμου και συγκεκριμένα της φυλάκισης του (π.χ. ο ξύλινος πελεκάνος που κατασκεύασε στο Stalag IIB και υπήρχε σε σταντ στην έκθεση). Χαρακτηριστικό του κόμικ είναι η ιδέα του Ταρντί να συμπεριλάβει στα καρέ των εμπειριών του πατέρα του τον ίδιο όταν ήταν παιδί, σαν να ήταν εκεί όταν τα ζούσε. Πρακτικά σπάει τον τέταρτο τοίχο γιατί βάζει τον εαυτό του να πετάει διάφορα δηκτικά σχόλια στον πατέρα του και να συνδέει το μικρό Ζακ με τον αναγνώστη. Νομίζω για όσους γουστάρουν war literature αξίζει σίγουρα, παρά την - δικαιολογημένα - τσιμπημένη τιμή του.