Search the Community

To κορυφαίο και μακροβιότερο φεστιβάλ comics της Αθήνας, επιστρέφει! Το Comicdom CON Athens 2023 θα πραγματοποιηθεί στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων - Technopolis City of Athens, στις 12, 13 & 14 Μαΐου 2023, όπως πάντα με Ελεύθερη Είσοδο! Τιμώμενη Ελληνίδα Καλλιτέχνις της φετινής, 17ης διοργάνωσης, η Αγγελική Σαλαμαλίκη Angeliki Salamaliki, η οποία και φιλοτέχνησε το επίσημο εικαστικό μας! ------------------------ Άνοιξαν οι αιτήσεις για τους καλλιτέχνες που θέλουν να δηλώσουν συμμετοχή στο Comicdom CON Athens 2023! Από φέτος, Artists Alley και Self-Publishers Alley συνενώνονται σε ένα μεγάλο Artists Alley, δίνοντας τη δυνατότητα στους αυτοεκδότες να αποκτήσουν περισσότερο χώρο εφόσον το επιθυμούν! Ακολουθήστε τους παρακάτω συνδέσμους και μάθετε τα πάντα σχετικά με τη συμμετοχή σας στο Comicdom CON Athens 2023! Δημιουργοί/καλλιτέχνες με έστω μία κυκλοφορία από επίσημη εκδοτική, κάντε την αίτησή σας στο: https://www.comicdom-con.gr/application-artists-alley/ Δημιουργοί/καλλιτέχνες μόνο με αυτοεκδόσεις, κάντε την αίτησή σας στο: https://www.comicdom-con.gr/application-artists-alley-self-publishers/

Καλοκαιρινό Comicdom Bazaar Κυριακή 19 Ιουνίου στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης! Έχοντας βρει πλέον το ιδανικό venue για τη διεξαγωγή του, και μετά από δύο απόλυτα επιτυχημένες εκδηλώσεις, το Comicdom Bazaar επιστρέφει και πάλι στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης, για να κάνει ακόμα πιο όμορφο το καλοκαίρι των κομιξόφιλων, με παααααάρα πολλά comics και related items! Την Κυριακή 19 Ιουνίου, από τις 11 π.μ. έως τις 9 μ.μ., περιμένουμε όλους τους φίλους των comics, από απλούς αναγνώστες που αναζητούν νέα ενδιαφέροντα αναγνώσματα, μέχρι φανατικούς συλλέκτες που ψάχνουν μανιωδώς για να κλείσουν τρύπες στη συλλογή τους, στον υπέροχο χώρο της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης (Φωκίωνος Νέγρη 42). Χιλιάδες τεύχη από Marvel, DC, Image, Dark Horse, indies, τεράστια ποικιλία από ελληνικά, manga, Disney, ευρωπαϊκά, trade paperbacks, hardcovers, καθώς και πάρα πολλά action figures, statues, Funko Pop!, games και πάσης φύσεως collectibles, σας περιμένουν στο καλοκαιρινό Comicdom Bazaar! Μια τεράστια ποικιλία παλιών και καινούριων comics, graphic novels και merchandise για όλα τα γούστα, κατευθείαν από ιδιωτικές συλλογές συλλεκτών, σε τιμές για όλα τα βαλάντια! Συμπληρώστε κενά στη συλλογή σας, δοκιμάστε νέους τίτλους, αποκτήστε graphic novels και trade paperbacks που πάντα θέλατε να διαβάσετε, ή ψωνίστε δώρα για φίλους. Εξοπλιστείτε, λοιπόν, με ευχάριστη διάθεση και επισκεφθείτε, είτε μόνος είτε με παρέα, τον υπέροχο και φιλόξενο χώρο της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, συνδυάζοντας την κυριακάτικη καλοκαιρινή βόλτα σας με ψάξιμο ανάμεσα σε longboxes και αγορές comics και collectibles για εσάς και τους φίλους σας. Οι πωλητές που συμμετέχουν στο Comicdom Bazaar θα σας περιμένουν από το πρωί, με πλατιά χαμόγελα και χιλιάδες comics! Για να πάρετε μια ιδέα του τι σας περιμένει, ρίξτε μια ματιά στο παρακάτω gallery, αρχίστε από τώρα να σκέφτεστε τι θα ψωνίσετε και μην ξεχάσετε να σημειώσετε την ημερομηνία! Κυριακή 19 Ιουνίου! Μη λείψει κανείς!

Από αναρτήσεις κάποιων δημιουργών, και από κάποιες προσωπικές επαφές, μάθαμε ότι το φετινό Comicdom Con Athens θα πραγματοποιηθεί, εκτός απροόπτου, το τριήμερο 3-5 Σεπτεμβρίου. Θα είναι επετειακό, μιας και θα είναι το 15ο κατά σειρά, και θα πραγματοποιηθεί, όπως και τα προηγούμενα, στους χώρους της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης ή/και σε ανοιχτούς χώρους του Δήμου Αθηναίων στην κοντινή περιοχή. Fingers Crossed!

Comicdom: Ανταπόκριση από το Φεστιβάλ Κόμικ της Αθήνας «Είδες την νέα έκδοση της Fantagraphics με έγχρωμα κόμικς του Breccia;», «Το δεύτερο Τσοντοκόμικ το πήρες;» Το φεστιβάλ Comicdom CΟΝ Athens γιόρτασε τα δεκαπέντε χρόνια παρουσίας του στα πολιτιστικά πράγματα της πόλης. Ο Σεπτέμβρης έχει μια γεύση πικρή και ανυπόφορη για πολλούς, μια «γεύση Δευτέρας». Είναι ο μήνας που ξεκινάει όχι ακριβώς την πρώτη του μέρα, αλλά όταν θα εισπνεύσεις τα καυσαέρια στο λιμάνι που θα αποβιβαστείς επιστρέφοντας από τις διακοπές, όταν θα καθαρίσεις το μπουκάλι του αντηλιακού από τα υπολείμματα κόκκων άμμου, πριν το βάλεις στο ντουλάπι του μπάνιου για το επόμενο καλοκαίρι και όταν θα αρχίσει να ξεθωριάζει το μαύρισμά σου. ©Comicdom Ευτυχώς αυτόν τον μετα-κόβιντ Σεπτέμβρη, σε μια Αθήνα που ψάχνει να βρει τον παλμό της, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις που βοήθησαν αρκετούς από ‘μας να ξεφύγουμε από την «τα κεφάλια μέσα» θεώρηση των πραγμάτων. Αφορμή ολιγοήμερης συνάντησης στάθηκε και φέτος το φεστιβάλ Comicdom που γιόρτασε τα δεκαπέντε χρόνια παρουσίας του στα πολιτιστικά πράγματα της πόλης μετά από απουσία ενός έτους - απόρροια της συνθήκης της πανδημίας. Για να είμαι ειλικρινής δεν είχα συνειδητοποιήσει το πόσο αναγκαία είναι η αλληλεπίδραση σε φυσικό χώρο -στα πλαίσια ενός φεστιβάλ π.χ.- ανθρώπων με κοινά γούστα, αισθητικές αφετηρίες και χόμπι. Το κατάλαβα τις προάλλες, όταν ακολούθησα έναν φίλο στο κέντρο της πόλης για ένα ρεπορτάζ που έκανε: μπαίνοντας σε ένα δισκάδικο, ο ιδιοκτήτης μας είπε πως μετακομίζουν σε μεγαλύτερο χώρο. Εμείς σοκαριστήκαμε. Μεγαλύτερος χώρος; Μα γιατί; Το ίντερνετ διαλύει τα φυσικά καταστήματα. Ο δισκοπώλης ήταν απόλυτος: «αυτοί που συλλέγουν δίσκους έχουν ανάγκη την επαφή και την αλληλεπίδραση που η αγορά του ίντερνετ δεν τους παρέχει». Έτσι συμβαίνει και σε όλα τα πράγματα, που οι άνθρωποι που τα αγαπούν, έχουν τα χαρακτηριστικά κοινότητας. Έτσι συμβαίνει και με τα κόμικς. ©Comicdom Για ένα ολόκληρο τριήμερο η κομικσόφιλη αλτερνατίβα (και όχι μόνο) της πόλης, άνθρωποι ετερόκλητοι με ξεθωριασμένα μαυρίσματα και κοινή αγάπη για την ένατη τέχνη παρέλασαν από τους χώρους της πλατείας Κλαυθμώνος και της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. To artist alley και τα περίπτερα των εκδοτικών μεταφέρθηκαν φέτος στην πλατεία Κλαυθμώνος, προς αποφυγή του συγχρωτισμού, καθώς στις ώρες αιχμής η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική στα προηγούμενα φεστιβάλ. Αυτό φυσικά και δεν πτόησε τους φαν. Το κλίμα, η ατμόσφαιρα της διοργάνωσης, ήταν όλα φανταστικά. Συναντήσεις με φίλους και γνωστούς, που μόνο στα πλαίσια των φεστιβάλ συναντιέσαι, γέλια, πλάκες, κοινή αγωνία για το τί θα πρωτοαγοράσεις και φέτος. ©Comicdom «Είδες την νέα έκδοση της Fantagraphics με έγχρωμα κόμικς του Breccia;», «Το δεύτερο Τσοντοκόμικ το πήρες;», «Πώς το λένε εκείνο το ταλαντούχο παιδί που κάνει αυτά τα φανταστικά queer comics; Steve Stivaktis νομίζω;». Έπειτα τρέξιμο να προλάβουμε τις ομιλίες στην ελληνοαμερικανική: Να παρακολουθήσεις αυτήν για την πολιτική γελοιογραφία ή εκείνη για το επαναλανσάρισμα ηρώων που «σκοτώνει» τα κόμικς; Αυτά είναι διλήμματα ζωής. Επιστροφή στην Κλαυθμώνος, με την ψυχή στο στόμα, για να προλάβουμε δυο-τρεις κομίστες να μας υπογράψουν τα αντίτυπα που έχουμε κουβαλήσει από το σπίτι. Ξανά στην Ελληνοαμερικανική για να δούμε καλύτερα την έκθεση του Βασίλη Λώλου, τιμώμενου καλλιτέχνη του φετινού Comicdom και ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες με μεγάλη καριέρα στις ΗΠΑ και βραβεία Eisner και Harvey (τα όσκαρ των κόμικς) στο ενεργητικό του. ©Comicdom Το βράδια ξαποσταίνουμε για μπίρες σε κάποιο μπαρ του κέντρου ή των Εξαρχείων. Και πάλι συζητήσεις: για κομίστες, για κόμικς, για νέες εκδόσεις. Είναι τόσο μεγάλη η εγχώρια σκηνή και η διεθνής παραγωγή, που πραγματικά είναι αδύνατον να τα προλάβεις όλα. Ξαποσταίνουμε προσπαθώντας να αποβάλλουμε τη βουή του φεστιβάλ και με μυαλό που να μην κινείται στους ρυθμούς της synth pop από τα 80s που έπαιζε όλη μέρα στην Κλαυθμώνος να αφομοιώσουμε τι είδαμε στις φοβερές εκθέσεις. Η έκθεση για τα 100 χρόνια των Τσέχικων κόμικς μας ενθουσίασε. 30 μοναδικά πάνελ που σε ταξιδεύουν στην εξέλιξη του τσέχικου κόμικς από την απαρχή της ίδρυσης της Τσεχοσλοβακίας, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα χρόνια του Κομμουνισμού και την Άνοιξη της Πράγας μέχρι το σήμερα. Μια αναδρομή σε μια σπουδαία ευρωπαϊκή σχολή κόμικς που μας είναι σχεδόν άγνωστη. Στα highlights της εν λόγω έκθεσης, τα έργα καλλιτεχνών όπως ο «βασιλιάς των τσέχικων κόμικς» Kaja Saudek, ο σημαντικός Jaroslav Weigel και φυσικά ο ρομαντικός και ιδιοφυής Jaroslav Foglar που με τα σχέδιά του υμνούσε τα ρομαντικά σημεία της Πράγας και ακροβατούσε μεταξύ μοναξιάς και εξύμνησης της στενής φιλίας μεταξύ νεαρών ανδρικών χαρακτήρων. Τέλος η πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση για τη διαδρομή και διαμόρφωση της ποπ κουλτούρας από ένα από τα πλέον επιτυχημένα κόμικ στριπ όλων των εποχών: τα Στρουμφ. Παράλληλα η εν λόγω έκθεση, φέρνοντάς μας σε επαφή με τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη, μας καλεί να δούμε τα Στρουμφ ως πρεσβευτές για τον καθαρισμό των ωκεανών. Το τριήμερο περνάει αστραπή και το βράδυ της Κυριακής βρίσκει όλους τους συμμετέχοντες να προσπαθούν να τακτοποιήσουν ψυχαναγκαστικά στις βιβλιοθήκες τους τα νέα αποκτήματα: κατά είδος και φορμάτ εκτύπωσης. Αυτά είναι τα φεστιβάλ, μας είχαν λείψει και τα είχαμε ανάγκη. Τόσοι μυημένοι στις πολύχρωμες σελίδες, τις ίδιες μέρες, στο ίδιο μέρος, αλλά και τόσοι αμύητοι. Γιατί μπορεί τα κόμικς να έχουν κατακλύσει ολοκληρωτικά την ποπ κουλτούρα, αλλά το ευρύ κοινό δεν τα διαβάζει. Τα φεστιβάλ όμως είναι εδώ για να κάνουν τις συστάσεις, για να διεκδικήσουν τον απαραίτητο χώρο σε αυτό που αποκαλούμε ένατη τέχνη και για να γεμίσουν κουτάκια μπύρας την Κλαυθμώνος. Στα επόμενα! Πηγή

Είδαμε και διαλέξαμε στο Comicdom Con Η μεγαλύτερη γιορτή των κόμικς στη χώρα μας επέστρεψε γεμάτη εκδόσεις μετά δύο χρόνια απουσίας Επειτα από δύο χρόνια απουσίας λόγω καραντίνας, το Comicdom Con Athens, η μεγαλύτερη γιορτή των κόμικς στη χώρα μας, γέμισε το προηγούμενο τριήμερο την πλατεία Κλαυθμώνος και τα γραφεία της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης στην οδό Μασσαλίας. Τα περίπτερα εκδοτικών οίκων, βιβλιοπωλείων και δημιουργών, καταξιωμένων ή νέων, συγκέντρωσαν χιλιάδες επισκέπτες όλων των ηλικιών, δείχνοντας ότι και στη χώρα μας η «ένατη τέχνη» αφορά ένα ολοένα και μεγαλύτερο κοινό. Το Comicdom Con Athens διοργανώνεται από το 2006 από τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Comicdom Press, την Ελληνοαμερικανική Ενωση και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος. Εκτός από την οργανωμένη παρουσία των βασικών εκδόσεων και βιβλιοπωλείων του χώρου του κόμικς στην Ελλάδα, το φεστιβάλ έδωσε για ακόμη μία φορά την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει από κοντά δημοφιλείς καλλιτέχνες, αλλά και 50 νέους στον χώρο δημιουργούς, που παρουσίαζαν οι ίδιοι τα έργα τους σε αυτοεκδόσεις και σχέδια. Τιμώμενο πρόσωπο φέτος ήταν ο βραβευμένος με Eisner και Harvey Award Βασίλης Λώλος, ενώ ανάμεσα στα ονόματα που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον του κοινού ήταν ο Αντώνης Βαβαγιάννης, ο Θανάσης Καραμπάλιος, ο Σταύρος Κιουτσιούκης, ο Ηλίας Κυριαζής, ο Tasmar, ο Νίκος Κούτσης, ο Νικόλας Στεφαδούρος και άλλοι. Πολλές ήταν φέτος και οι γυναίκες δημιουργοί, όπως η Ελενα Γώγου, η Γεωργία Ζάχαρη, η Ραφαέλλα Κόνη, η Εφη Θεοδωροπούλου, η Αλεξία Οθωναίου. Τι αγόρασα: • «Πετεινός» (Μέλανδρος Γκανάς, Φώτης Τσελεπατιώτης, Εκδόσεις του Κάμπου). Ενα σκοτεινό ταξίδι που θυμίζει εφιάλτη – ή ένα κακό τριπ, όπου ο Θεσσαλικός Κάμπος μετατρέπεται σε ένα αιματοβαμμένο σκηνικό με ήρωες τους λάτρεις ενός θεού-πετεινού. • «Μέρες λατρείας» (Παναγιώτης Πανταζής, Γιώργος Γούσης, εκδόσεις Polaris). Ο Τίτος, ένας έφηβος από την Αθήνα, επιστρέφει στο χωριό του για το Πάσχα. Με την παρέα του βουτούν στα νερά των πρώτων εφηβικών ερώτων, εκεί όπου όλα μοιάζουν συγκλονιστικά, από το πρώτο φιλί έως την απόρριψη. • «Τσοντοκόμικ 2» (Κορίνα Μέι Βεροπούλου, Στέλλα Στεργίου, Lussaki, Ρομπέρτα Γιαϊτζόγλου, Κατερίνα Μ., Poisoner, Σιλένα Νικολοπούλου, ΣΜΑΡ, Γεωργία Ζάχαρη, Σιαδώρα, Ελενα Γώγου, Ultramarie, Βαμπιροπούλα). Συλλογική έκδοση από 13 γυναίκες δημιουργούς, που χρηματοδοτήθηκε μέσω crowdfunding. Δεκατρείς ερωτικές ιστορίες με θηλυκή ματιά, συνδεδεμένες μεταξύ τους σαν μια αλυσιδωτή αντίδραση με επίκεντρο κάποια γειτονιά της Αθήνας. • «Γιαγιά Λούcη» (Τάσος Καραγιαννίδης, Χρήστος Πίττας, αυτοέκδοση). Η δύστροπη αλλά φαινομενικά άκακη γιαγιά Λούση είναι ο διάβολος. Με σύντροφο μια γάτα, ζει την καθημερινότητα μιας ηλικιωμένης σε κάποια ελληνική πόλη, καταστρέφοντας παράλληλα όποιον την ενοχλεί. • «Undone» (Θεοδώρα Βασιλάκου Φιλιππάκου, αυτοέκδοση). Το κενό και οι αναμνήσεις που αφήνει πίσω του ένας χωρισμός, ανάμεσα στην Αθήνα, στο Παρίσι και στη Σέριφο. ΠΗΓΗ

Φεστιβάλ εξ αποστάσεως Γιάννης Κουκουλάς Η τέχνη των κόμικς ήταν ιδιαίτερα εξωστρεφής στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με τις εκθέσεις και τα φεστιβάλ να αυξάνονται και να προσελκύουν όλο και περισσότερους επισκέπτες. Εδώ και σχεδόν έναν χρόνο όλα πάγωσαν. Δέκα φεστιβάλ κόμικς από τα οποία εξαρτάται όχι μόνο η εξέλιξη και η δημόσια εικόνα της τέχνης αλλά και σε μεγάλο βαθμό η οικονομική επιβίωση καλλιτεχνών, εκδοτών και άλλων εμπλεκομένων με την παραγωγή και τη διοργάνωση δεν πραγματοποιήθηκαν και το μέλλον είναι δυσοίωνο. Το «Καρέ Καρέ» ζήτησε από τους διοργανωτές των φεστιβάλ λίγα λόγια για το πώς βιώνουν την απουσία της επαφής με το κοινό και τι προβλέπουν για το μέλλον. Τους ρωτήσαμε ποιες συνέπειες έχει ένας χρόνος χωρίς γεγονότα με φυσική παρουσία τόσο για την τέχνη των κόμικς όσο και για τη διοργάνωσή των φεστιβάλ και πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση, αν συνεχιστεί, ποια είναι τα σχέδιά τους για το μέλλον αλλά και αν είχαν κάποια οικονομική ή άλλη στήριξη ως τώρα από κάποιον κρατικό ή άλλον θεσμό. Οι απαντήσεις τους, δυστυχώς, δεν κρύβουν ιδιαίτερη αισιοδοξία… Comicdom (φωτογραφία: Ακης Τριανταφύλλου) Comicdom (Αθήνα) Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου, συν-διοργανωτής Comicdom Con Athens Μας ανησυχεί πολύ η βιωσιμότητα καταστημάτων και μικρών εκδοτικών, καθώς και o βιοπορισμός των δημιουργών. Η έλλειψη της φυσικής επαφής πλήττει φυσικά και τη σχέση όλων αυτών με το κοινό. Αντίστοιχα επλήγη και το Comicdom Con Athens καθώς η αναστολή της φιλόδοξης 15ης επετειακής διοργάνωσης έβαλε προσωρινά φρένο στα σχέδιά μας και μας έπληξε οικονομικά και επικοινωνιακά. Ως τώρα έχουμε προβεί σε διαδικτυακές δράσεις όπως το StayCOMICDOM (Απρίλιος και Δεκέμβριος 2020) που προσέφεραν μια ανάσα σε εκδοτικές, καταστήματα και δημιουργούς. Παραμένουμε σε εγρήγορση εξετάζοντας εναλλακτικές με βάση την επιδημιολογική εικόνα και δεσμευόμαστε ότι το Comicdom Con Athens θα επιστρέψει με την πρώτη ευκαιρία, όταν (και όπως) το επιτρέψουν οι συνθήκες. Το υπουργείο Πολιτισμού προσέφερε μια μικρή οικονομική ενίσχυση, την οποία και λάβαμε ως μέλος του Μητρώου Πολιτιστικών Φορέων. AthensCon 2019 AthensCon (Αθήνα) Ανδρέας Πεφάνης, διοργανωτής Το AthensCon και παρεμφερείς εκδηλώσεις ανανεώνουν τις σχέσεις μεταξύ κοινού και δημιουργών κόμικς, ταινιών και video games. Είναι μια σχέση που δίνει χαρά και στις δύο πλευρές και φρεσκάρει την αγάπη για αυτά τα χόμπι. Η απουσία της φυσικής παρουσίας είναι η κύρια αιτία για μειωμένη παραγωγή νέων τίτλων και την εμφάνιση νέων ταλέντων. Δυστυχώς όσο περισσότερο διαρκεί αυτή η κατάσταση πιθανολογούμε πως ο κόσμος θα είναι διστακτικός να επιστρέψει σε εκδηλώσεις με μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Αντιμετωπίζουμε την κατάσταση με υπομονή και ελπίδα για επιστροφή στον προηγούμενο τρόπο ζωής. Το AthensCon μπορεί άνετα να μεταβεί σε ψηφιακή μορφή. Ομως έτσι χάνεται η άμεση επαφή του κόσμου με τους δημιουργούς που συνήθως είχαν μοναδική ευκαιρία τις εκδηλώσεις για να γνωριστούν από κοντά. Πιθανή λύση είναι η πραγματοποίηση σε ανοιχτούς χώρους και η μεταμόρφωση σε κάτι πιο «υπαίθριο». Δυστυχώς οι εταιρείες διοργάνωσης εκδηλώσεων φαίνεται να έχουν αφεθεί στην τύχη τους καθώς κανένας κρατικός ή μη θεσμός δεν τις έχει υποστηρίξει με κανέναν τρόπο. The Comic Con The Comic Con (Θεσσαλονίκη) Αναστάσιος Λαζαρίδης, διοργανωτής Η βιομηχανία των κόμικς συνέχισε να παράγει τίτλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας και δεν υπέστη παρόμοια ζημιά με την κινηματογραφική. Όμως, δεν κατάφερε να προωθήσει τις δουλειές της αφού δεν πραγματοποιήθηκαν conventions σε παγκόσμιο επίπεδο. Προσωπικά, μας έλειψε η επαφή με το κοινό και τους δημιουργούς. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε τις οικονομικές απώλειες για εμάς και τις οικογένειες όσων απασχολούνται στη διοργάνωση. Παρότι μελετήσαμε αρκετές εναλλακτικές, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι θα έπρεπε να κάνουμε μεγάλες εκπτώσεις τόσο στην ποιότητα όσο και στη συνολική εμπειρία. Εάν το The Comic Con δεν γίνει σωστά, με την παρουσία κοινού, δημιουργών και διάσημων προσκεκλημένων, δεν θα γίνει καθόλου. Έχουμε πάντως ανοιχτή επικοινωνία με δημιουργούς και είμαστε πανέτοιμοι για διοργάνωση όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Η μοναδική στήριξη που είχαμε είναι αυτή που είχε και οποιαδήποτε άλλη ελληνική επιχείρηση που επλήγη από την πανδημία και παραμένει κλειστή. Comic N' Play (φωτογραφία: Νόπη Ράντη) Comic N’ Play (Θεσσαλονίκη) Πάνος Κρητικός, μέλος της οργανωτικής επιτροπής Πρόκειται για ένα μεγάλο κενό επικοινωνίας. Δεν είναι μόνο το εμπορικό κομμάτι που καθορίζει τη σημασία ενός φεστιβάλ. Είναι οι άνθρωποι και η επαφή, το ξενύχτι και οι μπίρες το βράδυ. Το Comic N’ Play πραγματοποιήθηκε φέτος διαδικτυακά και η έκθεσή μας, «Σκέψεις των Άλλων», τρέχει ακόμα. Φτιάξαμε μια ψηφιακή πλατφόρμα όπου μπορείς να περιηγηθείς σαν να παίζεις βιντεοπαιχνίδι. Μπορείς να δεις την έκθεση και να επισκεφτείς τα ηλεκτρονικά καταστήματα των εκθετών. Ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσαμε να σκεφτούμε, δεδομένων των συνθηκών. Δεν υπάρχει κάποια κρατική υποστήριξη. Τα τελευταία χρόνια επιδιώκουμε συνεργασίες με φορείς, όπως φέτος με την Action Aid Hellas και το πρόγραμμα Ciak MigrAction. Αλλά, ουσιαστικά, βασιζόμαστε σε φίλους, συνεργάτες, συλλογικότητες και ανταλλακτικές υπηρεσίες. Ελπίζουμε να επιστρέψουμε ζωντανά του χρόνου που κλείνουμε τα είκοσι. Μαζί με τα φεστιβάλ «κόπηκε» ένα πολύ καλό momentum για τη σκηνή, μια προσπάθεια πολλών χρόνων και όλοι ελπίζουμε να είναι κάτι προσωρινό. Chaniartoon Festival Chaniartoon Festival (Χανιά) Μάριος Ιωαννίδης, διευθυντής Η διοργάνωση του Chaniartoon 2020 έγινε τον Σεπτέμβριο, μήνα χωρίς καραντίνα αλλά με αρκετούς περιορισμούς. Παρ' όλο που η έκθεση πραγματοποιήθηκε κανονικά, όσες δράσεις δεν μπορούσαν να γίνουν σε φυσικό χώρο αντικαταστάθηκαν με ψηφιακές. Ήταν όμως παραπάνω από εμφανής η μη φυσική παρουσία των καλλιτεχνών. Η επαφή, οι κουβέντες, τα αστεία, τα χαμόγελα, οι ματιές είναι που χτίζουν την ουσία του φεστιβάλ. Από όλα αυτά θα βγουν πολλές φορές και οι ιδέες για τις δράσεις του επόμενου. Αλλά και οι ίδιοι καλλιτέχνες μεταξύ τους θα ανταλλάξουν οπτικές από τις οποίες θα προκύψουν και νέες συνεργασίες. Το ψηφιακό κομμάτι, βέβαια, κατάφερε να ανοίξει το φεστιβάλ σε ένα μεγαλύτερο κοινό. Στοχεύουμε να το διατηρήσουμε σε υψηλό επίπεδο καθώς δεν μπορεί να περιοριστεί από την όποια καραντίνα. Κάθε χρόνο το φεστιβάλ στηρίζουν η Περιφέρεια Κρήτης, η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων και ο Δήμος Χανίων. Στην περσινή διοργάνωση είχαμε τη χορηγία και την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Επιπλέον, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι χορηγός του Chaniartoon 2020 αλλά και 2021. Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών (Αθήνα) Ελένη Ορνεράκη, διευθύντρια Κέντρου Εφαρμοσμένων Τεχνών «Ορνεράκης» Το φεστιβάλ είναι η συνεύρεση ανθρώπων με το ίδιο πάθος, των κρυμμένων ηρώων που αποτελούν τον λίθο της ύπαρξης της τέχνης, αυτών που στηρίζουν με την παρουσία τους την τέχνη και δίνουν αυτό που ποθεί ο κάθε εικονογράφος, κάθε καλλιτέχνης. Είναι η στιγμή που το χειροκρότημα θα ακουστεί στους ίδιους, όπως ένας ηθοποιός ανταμείβεται για τη δουλειά του στο τέλος μιας παράστασης. Είναι μοναχική η δουλειά της εικόνας για τους δημιουργούς. Και μεγάλη χαρά η γιορτή που συμβαίνει τόσο σπάνια με τη μορφή ενός φεστιβάλ. Δυστυχώς, τουλάχιστον στη χώρα μας, δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε κρατική υποστήριξη για τέτοια δρώμενα. Η στήριξη σε μορφή χορηγίας ήταν και είναι οι παράγοντες που επενδύουν στην παρουσία του κόσμου για να προωθήσουν τα δικά τους προϊόντα. Σίγουρα λόγω της κατάστασης μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα online αλλά το χειροκρότημα; Smass Fest (Αθήνα) Νίκος Γιακουμέλος, Smassing Culture/SmassFest Τα κόμικς -όπως συνολικά ο πολιτισμός- έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα στην Ελλάδα. Κατ’ αναλογία επλήγη και το SmassFest. Αποφασίσαμε όμως να μεταφέρουμε ηλεκτρονικά το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματός του, προκειμένου να μη ματαιωθούν εξ ολοκλήρου τα μέχρι τότε σχέδιά μας. Έτσι, παρά την ανυπαρξία εσόδων (αφού το φεστιβάλ είναι η κύρια πηγή τους) επιδιώξαμε να μείνουμε συνεπείς στο ραντεβού μας. Βέβαια, παρά την ανέλπιστα θετική ανταπόκριση του κόσμου, μας έλειψε η ζεστασιά της παρουσίας του, που δεν υπήρχε δυνατότητα να την υποκαταστήσει οποιοδήποτε διαδικτυακό event. Προς το παρόν -μη γνωρίζοντας τα δεδομένα του καλοκαιριού- τα φετινά μας σχέδια έχουν παγώσει. Υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε το καλοκαίρι να έχουμε επιστρέψει σε κανονικούς ρυθμούς, όμως αποδείχτηκε ότι γρήγορα κατέρρευσαν τα κυβερνητικά εμβολιαστικά σχέδια (αν δεν ήταν εξ αρχής μόνο δημαγωγικού χαρακτήρα), οπότε τώρα δεν μπορούμε παρά να περιμένουμε. Drama Comics Festival Drama Comics Festival (Δράμα) Γιάννης Μιχαηλίδης, διοργανωτής, μέλος της οργανωτικής ομάδας «Λευκός Χώρος» Η σκιά της πανδημίας για μεγάλο χρονικό διάστημα αφαιρεί από τους δημιουργούς την ευκαιρία της άμεσης διάδρασης με το κοινό, γεγονός ζωτικό γι’ αυτούς. Ίσως πάλι τους προσφέρει το ερέθισμα να ασχοληθούν με νέες θεματικές. Το νεοσύστατο και γεωγραφικά απομακρυσμένο Drama Comics Festival αντιμετώπισε μεγάλα προβλήματα στις μετακινήσεις καλλιτεχνών-επισκεπτών, καθώς το πλαίσιο των μέτρων ήταν αποκαρδιωτικό. Σε ενδεχόμενη παράταση των προβλημάτων αναζητούνται λύσεις αξιοποίησης της τεχνολογίας αναφορικά με τις παρουσιάσεις έργων και δημιουργών, τις εκθέσεις και τους αφιερωμένους χώρους στους εκδότες. Άψογη χαρακτηρίζεται η ενεργός συνεργασία με το Ιταλικό Ινστιτούτο Αθηνών, με το οποίο στήσαμε εν μέσω πανδημίας την έκθεση του Vittorio Giardino και το φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους προσφέρει μια συμβολική, οικονομική βοήθεια, αλλά σημαντική είναι η αρωγή του στη διάθεση των χώρων. LA Comics Festival LA Comics Festival (Λάρισα) Μέλανδρος Γκανάς, οργανωτής Οι συνέπειες είναι καταστροφικές. Δεν περίμενα όμως αυτή τη δύσκολη περίοδο για να συνειδητοποιήσω ότι το κράτος είναι απρόσωπο και κάποιοι τεχνοκράτες σε ένα υπουργείο, όπως αυτό του Πολιτισμού, δεν κατανοούν τις δυσκολίες τού να δημιουργείς και να παράγεις τέχνη προσπαθώντας να βιοποριστείς από την εργασία σου. Θεωρούν μάλλον πως η ενασχόληση με τις τέχνες πρέπει να είναι απλά ένα χόμπι. Το κράτος δεν μας στήριξε καθόλου, ούτε ως σύλλογο ούτε ως φεστιβάλ. Το ίδιο και η Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία -μάλλον- είναι μαλωμένη με τον πολιτισμό. Η μόνη βοήθεια που είχε ένα μεγάλο μέρος των εργατών της τέχνης στη Λάρισα, ήλθε από την αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών, η οποία δεν αμέλησε να κάνει το έργο που της ανατέθηκε και κατά τη διάρκεια της δυστοπίας που βιώνουμε. Οσο για το μέλλον, πρέπει να ακολουθούμε τις εξελίξεις και να ψάχνουμε εναλλακτικούς τρόπους διάδοσης της τέχνης μας. Προσπαθώ να δω ποιος είναι ο καλύτερος, ώστε να γίνει το LACF με κόσμο. Προσωπικά δεν θα μου άρεσε να κάνω ένα online φεστιβάλ, αλλά δεν έχει νόημα τι αρέσει μόνο σε μένα. Cretan Comic Con Cretan Comic Con (Ηράκλειο) Βαγγέλης Χατζηδάκης, διοργανωτής Τα φεστιβάλ λειτουργούν σαν κίνητρο για νέα έργα και εκδόσεις. Με την απουσία φεστιβάλ ο αριθμός των εκδόσεων έχει συρρικνωθεί σε μεγάλο βαθμό. Συγκεκριμένα για το Cretan Comic Con, δεδομένου ότι το πρώτο έγινε το 2019, κινδυνεύουμε να χαρακτηριστούμε στην συνείδηση του κόσμου ως «μια κι έξω» και όχι ως ετήσιος θεσμός που είναι και ο σκοπός μας. Η εναλλακτική των online events αφ' ενός δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα διά ζώσης φεστιβάλ, αφ' ετέρου σε αυτόν τον τομέα τα μεγάλα φεστιβάλ κάνουν πολύ καλή δουλειά, καλύπτοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό τις ανάγκες του κοινού, καθιστώντας έτσι κάποια αντίστοιχη προσπάθεια από μικρότερα φεστιβάλ περιττή. Ειδικά για εμάς, αν δεν επιστρέψουμε σε μια κανονικότητα, δεν υπάρχει εναλλακτική. Ως διοργανωτές δεν είχαμε κάποια οικονομική στήριξη. Λάβαμε κάποιες δόσεις της επιστρεπτέας προκαταβολής στη βάση της κύριας δραστηριότητας της διοργανώτριας εταιρείας. Εσχάτως το υπ. Πολιτισμού εξήγγειλε μια οικονομική βοήθεια σε διοργανωτές φεστιβάλ πάσης φύσεως αλλά αφορά μόνο ΜΚΟ, δημόσιους φορείς κ.λπ., αφήνοντας έτσι διοργανωτές σαν εμάς για άλλη μία φορά απ' έξω. Πηγή

Μια νέα πρωτοβουλία, που έρχεται να μας κρατήσει συντροφιά στο τριήμερο 10-12 Απριλίου -την αρχική ημερομηνία του Comicdom Con με άλλα λόγια... Το Stay Home γίνεται Stay Comicdom με πολλές online δραστηριότητες! Πιο αναλυτικά στο κείμενο της εκδήλωσης: == Όπως όλοι γνωρίζετε, το επετειακό Comicdom Con Athens 2020 μετατέθηκε για 4-6 Σεπτεμβρίου 2020. Επειδή, όμως, όλοι μας ανυπομονούσαμε για τη μεγάλη γιορτή των comics και επειδή θέλουμε να αποδείξουμε έμπρακτα ότι κάθε δυσκολία μπορεί να δώσει ώθηση για κάτι νέο, σας παρουσιάζουμε το StayComicdom! Πρόκειται για μια σειρά online δράσεων, που θα πραγματοποιηθούν το τριήμερο 10-12 Απριλίου (αρχικές ημερομηνίες διεξαγωγής του Comicdom Con Athens), με στόχο τη στήριξη, μέσω της επαφής με το κοινό, της ελληνικής σκηνής των comics (καλλιτέχνες, εκδοτικοί οίκοι και καταστήματα), η οποία πλήττεται ιδιαίτερα από τις παρούσες συνθήκες, αλλά και την παρακίνηση της δημιουργικότητας, της έμπνευσης και της αισιοδοξίας όλων. Το πρόγραμμα του StayComicdom κατά τη διάρκεια του τριημέρου, θα περιλαμβάνει online sessions, Virtual Artists Alley, Q&As, Home-Made Cosplay, δωρεάν comics και εκπτώσεις σε συνεργασία με καταστήματα και εκδοτικές! Όλες Τις Ημέρες Virtual Artists Alley Έλληνες δημιουργοί comics προωθούν τις νέες δουλειές τους (είτε αυτές έχουν κυκλοφορήσει, είτε πρόκειται να κυκλοφορήσουν) με previews, samples, promo images, αλλά και γενικές πληροφορίες για την έκδοση, όπως συνόψεις, κ.λπ. Στην Facebook σελίδα του Comicdom Ηome-Made Cosplay Οι Cosplayers της χώρας μας ενώνονται… εξ αποστάσεως! Βάζουν τις στολές τους και φωτογραφίζονται, ή ανεβάζουν videos, στην πιο δημιουργική digital παρέλαση εμπνεύσεων και ταλέντου! Στην Facebook σελίδα του Comicdom Free Comics & Stuff Δημιουργοί και εκδοτικές προσφέρουν links, από τα οποία θα μπορείτε να κατεβάσετε PDF με ολοκληρωμένες ιστορίες comics! Στην Facebook σελίδα του Comicdom Sales & Offers Καταστήματα και εκδοτικές προσφέρουν ειδική έκπτωση ή προσφορές σε όσους αγοράσουν από τα e-shops τους κατά το τριήμερο, με τον κωδικό stayCOMICDOM. Στην Facebook σελίδα του Comicdom Παρασκευή 10 Απριλίου 14:00 Spotlight: Βασίλης Λώλος Ο βραβευμένος με Eisner και Harvey Award δημιουργός και τιμώμενος Έλληνας καλλιτέχνης του Comicdom Con Athens 2020, παραχωρεί μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στον συντάκτη του Comicdom.gr, Σόλωνα Παπαγεωργίου. Στο Comicdom.gr 17:00 Q&A με την Lynn Fotheringham H Lynn Fotheringham, Λέκτορας Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Nottingham και συντονίστρια της πρωτοβουλίας Nottingham Does Comics, μιλάει στη Λήδα Τσενέ (συν-διοργανώτρια Comicdom Con Athens, ιδρύτρια Athens Comics Library) και τη Βασιλεία Βαξεβάνη (Συντονίστρια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Athens Comics Library) για την επίδραση της ιστορίας και μυθολογίας της Αρχαίας Ελλάδας στα comics, αλλά και τη σύνδεση των ιστορικών comics με τις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στην πλατφόρμα Zoom Σάββατο 11 Απριλίου 11:00 Παιδικό Πρόγραμμα: Η Τουτουμου και ο Γίγαντας Η αφηγήτρια και συγγραφέας comics, Βασιλεια Βαξεβάνη, θα αφηγηθεί μιαν ιστορία για τον φόβο που μας κρατάει κλεισμένους σπίτι μας και πώς μπορούμε να τον νικήσουμε. Σε αυτό θα χρειαστεί και τη βοήθειά σας! Την ίδια ώρα, ο εικονογράφος Δημήτρης Κάσδαγλης μετατρέπει αυτή την ιστορία σε ένα comic, με τον δικό του μοναδικό τρόπο, και μετά θα σας μάθει πώς να φτιάξετε τη δική σας ιστορία comics! Στην πλατφόρμα Zoom 17:00 The Greek Artists Session H Dani Strips, ο Τόμεκ Γιοβάνης, ο Ηλίας Κυριαζής, ο Σταύρος Κιουτσιούκης και ο Τάσος Μαραγκός μιλούν στον Αντώνη Αντωνιάδη (Comicdom.gr) για το πως η παρούσα συνθήκη τους επηρέασε σε επαγγελματικό επίπεδο, για την καλλιτεχνική δημιουργία σε συνθήκες εγκλεισμού και για το πώς βλέπουν το μέλλον της βιομηχανίας. Στην πλατφόρμα Zoom 19:00 Q&A με την Shelly Bond Η Shelly Bond, πρωτεργάτρια της Vertigo, στη συνέχεια executive editor του imprint, και σήμερα ιδρύτρια του imprint της IDW, Black Crown, μιλάει στη Λήδα Τσενέ (συν-διοργανώτρια του Comicdom Con Athens) για την πορεία της και την επόμενη μέρα στη βιομηχανία των comics. Στην πλατφόρμα Zoom Κυριακή 12 Απριλίου 11:00 Τα Comics στην Εποχή του Covid-19 O Gary Groth (εκδότης Fantagraphics Books), ο Λευτέρης Σταυριανός (εκδότης Jemma Press, ιδιοκτήτης Jemma Books & Comics), ο Γιάννης Ρουμπούλιας (δημιουργός comics), ο Γιάννης Καντέα-Παπαδόπουλος (κριτικός κινηματογράφου στο περιοδικό Αθηνόραμα) και ο Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου (συν-διοργανωτής του Comicdom Con Athens, εκδότης Comicdom Press), μιλούν στον Θωμά Παπαδημητρόπουλο (αρχισυντάκτη του Comicdom.gr) για τη διεθνή και την εγχώρια σκηνή των comics, τις μέχρι τώρα επιπτώσεις της πανδημίας στην αγορά, και την “επόμενη μέρα”. Στην πλατφόρμα Zoom 14:00 Σκέψου Μπλε, Σκέψου Στρουμφ! – Sneak Peek της Έκθεσης Ο μπαρμπα Στρουμφ, η Στρουμφίτα, ο Σπιρτούλης, ο Γκρινιάρης και όλα τα αγαπημένα μας Στρουμφάκια θα κάνουν απόβαση τον Σεπτέμβριο στο Comicdom Con Athens 2020, στο πλαίσιο της έκθεσης “Σκέψου Μπλε, Σκέψου Στρουμφ!”. Μέχρι τότε, σας προσφέρουμε μια ματιά σε επιλεγμένα έργα της έκθεσης, που διοργανώνεται από την Comicdom Press και την Ελληνοαμερικανική Ένωση, σε συνεργασία με την IMPS, εταιρεία διαχείρισης των δικαιωμάτων των Στρουμφ, με την υποστήριξη της Πρεσβείας του Βελγίου στην Αθήνα. Στη σελίδα Comicdom-con.gr 18:00 Q&A με τον Mike Carey O διάσημος Βρετανός συγγραφέας και σεναριογράφος comics, γνωστός για τη δουλειά του σε τίτλους όπως X-MEN LEGACY, LUCIFER και ULTIMATE FANTASTIC FOUR, μιλάει για την πορεία του, καθώς και για το post-apocalyptic science fiction thriller βιβλίο του, THE GIRL WITH ALL THE GIFTS, και την ομώνυμη κινηματογραφική μεταφορά του. Στην πλατφόρμα Zoom Το επίσημο event στο facebook

Μία αγάπη, πολλοί τρόποι... Όλοι μας εδώ αγαπάμε τα comics, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Ωστόσο, όπως κάθε Τέχνη, έτσι και η 9η μπορεί να προσεγγιστεί με ποικίλους τρόπους και για διάφορους λόγους. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουμε, όταν ασχολούμαστε με το αγαπημένο μας χόμπι, μπορούν να μας κατατάξουν σε διάφορες κατηγορίες, ή όπως θα λέγαμε, “Φυλές”. Παρακάτω, θα απαριθμήσω μερικές από αυτές. Ο αριθμός είναι αυθαίρετος, η άποψη προσωπική και η σειρά, κατά το δυνατόν, αλφαβητική. Η χρήση του αρσενικού φύλου είναι περισσότερο λόγω γενίκευσης, παρά στατιστικής κάλυψης. Ο Αναγνώστης Για τον Αναγνώστη, το σενάριο της ιστορίας υπερτερεί όλων των άλλων χαρακτηριστικών. Δεν έχει συγκεκριμένο ήρωα που ακολουθεί – ήρωάς του είναι ο συγγραφέας. Έαν κάποιο comic δεν είναι της θεματολογίας που του αρέσει, απλά δεν υπάρχει. Το “σκοτεινό μυστικό” του Αναγνώστη είναι ότι δεν διαβάζει τόσα πολλά comics, γιατί υπάρχουν και ΒΙΒΛΙΑ εκεί έξω, που τον χρειάζονται. Είσαι Αναγνώστης αν… Δεν θυμάσαι τον σχεδιαστή ενός comic, αλλά σίγουρα θυμάσαι τον συγγραφέα. Παραγγέλνεις comics βάσει του συγγραφέα. Δεν αγοράζεις ποτέ comics για το σχέδιο. Ο Εναλλακτικός Η Βιομηχανοποίηση σκοτώνει την Τέχνη. Όσο πιο ευρύ το κοινό στο οποίο απευθύνεται ένα comic, τόσο πιο πολλοί συμβιβασμοί έχουν γίνει. Τα παραπάνω και άλλα παρόμοια είναι τα mantra του Εναλλακτικού. Αποστρέφεται τις μεγάλες αμερικανικές εταιρίες comics και γελάει με τις μεγάλες ευρωπαϊκές. Μπορεί να μιλάει ατέλειωτες ώρες για κάποιον δημιουργό που, πιθανότατα, δεν έχεις ακούσει ποτέ. Αν, μάλιστα, σε κάνει να ντραπείς που δεν τον έχεις ακούσει, το έργο του έχει επιτευχθεί! Είσαι Εναλλακτικός αν… Μετράς την αξία ενός comic αντιστρόφως ανάλογα με την απήχησή του στο ευρύ κοινό. Τ το αγαπημένο σου comic το γνωρίζουν μόνο μια χούφτα άνθρωποι. Είσαι περήφανος για τη συλλογή σου με τις Αυτοεκδόσεις. Ο Ηδονοβλεψίας Καλά, όχι ακριβώς, αλλά σας τράβηξε την προσοχή, σωστά; Ο “Ηδονοβλεψίας” είναι το αντίθετο, θα λέγαμε, του Αναγνώστη. Όταν αγοράζει/διαβάζει comics, επικεντρώνεται στο κομμάτι του σχεδίου, με το σενάριο να περνάει σε δεύτερη μοίρα. Ασχολείται με όλα τα ειδη, όλους τους ήρωες και όλες τις εκδόσεις, αρκεί να του χτυπήσουν στο μάτι. Είσαι Ηδονοβλεψίας αν… Δεν θυμάσαι τον συγγραφέα ενός comic, αλλά σίγουρα θυμάσαι τον σχεδιαστή. Παραγγέλνεις comics βάσει του σχεδιαστή. Αγοράζεις συχνά comics από το εξώφυλλο και μόνο. Ο Fanboy Ο πιο συχνά απαντώμενος κομιξάς, ο Fanboy είναι αυτός που ασχολείται με το Μέσο γιατί νιώθει συνδεδεμένος με τη ζωή και τις ιστορίες κάποιων συγκεκριμένων χαρακτήρων. Μπορεί να ασχολείται, γενικότερα, με τα comics, όμως το σημαντικότερο ανάγνωσμά του είναι το παρελθόν, παρόν και (πληροφορίες για) το μέλλον των αγαπημένων του ηρώων. Είσαι Fanboy αν… Έχεις ή προσπαθείς να μαζέψεις κάθε τεύχος, κάθε σειράς με τον αγαπημένο σου χαρακτήρα. Γνωρίζεις το βιογραφικό του αγαπημένου σου χαρακτήρα καλύτερα από το δικό σου. Έχεις μπλεχτεί σε καυγά για να υπερασπιστείς την “τιμή” ενός χαρακτήρα. Ο Λόγιος Κάποιοι σπουδάζουν τα comics στα πανεπιστήμια, κι άλλοι στη ζωή, στα κομιξάδικα. Ο Λόγιος παίρνει την 9η Τέχνη στα σοβαρά, ασχολούμενος με τις συνθήκες και τη χρονική στιγμή δημιουργίας ενός έργου, συνδέοντάς το, πάντα, με τις προηγούμενες και τις επόμενες δουλειές των δημιουργών. Λάτρης της Ιστορίας των comics, διαβάζει και συλλέγει έργα, ακόμα και μόνο για να έχει άποψη για αυτά. Είσαι Λόγιος αν… Θυμάσαι απ’ έξω ολόκληρα βιογραφικά δημιουργών. Μπορείς να στήσεις δίωρη διάλεξη για οποιοδήποτε comic σου υποδείξουν. Μπορείς να συνδέσεις διάφορες σκηνές στα έργα, με γεγονότα στη ζωή των δημιουργών. Ο Mangας Είχα δίλημμα για το αν θα έπρεπε να ορίσω ως ξεχωριστή κατηγορία αυτόν που ασχολείται αποκλειστικά με δημιουργίες “ιαπωνικού ύφους”. Τελικά, συνειδητοποίησα ότι οι αμφιβολίες μου οφείλονται στην άγνοιά μου για την κατηγορία αυτή. Ο Mangας είναι σαν όλους τους άλλους κομιξάδες. Μαζί. Αλλά μόνο όσον αφορά στα Manga. Έχει τις δικές του θεματολογίες που τον ενδιαφέρουν, γνωρίζει για τους συγγραφείς και τους σχεδιαστές, αλλά ΜΟΝΟ για αυτό το είδος comics. Είσαι Mangας αν… Τουλάχιστον τα 2/3 των comics που έχεις είναι manga. Μαθαίνεις ιαπωνικά για να αφήσεις στο περιθώριο τους μεταφραστές. Ξεκινάς να διαβάζεις ένα comic πάντα από δεξιά προς τα αριστερά. Ο Νοσταλγός Ο λόγος για τον οποίο ο Νοσταλγός διαβάζει comics, είναι γιατί του θυμίζουν την αθωότερη και πιο ευτυχισμένη περίοδο της ζωής του. Για τον λόγο αυτό, ασχολείται μονάχα με comics μιας συγκεκριμένης περιόδου. Ενίοτε, ενός συγκεκριμένου δημιουργού ή ήρωα. Τα comics πριν από την περίοδο που τον ενδιαφέρει, είναι είτε πολύ ανώριμα, είτε πολύ παλιά, ενώ μετά την περίοδο που αγαπάει, απλά “δεν φτιάχνουν comics με τον ίδιο τρόπο”. Ένας διχασμός υπάρχει με τα μεταγενέστερα έργα που παραπέμπουν σε αυτήν την εποχή. Άλλες φορές είναι “μια φρέσκια ματιά σε κάτι δοκιμασμένο” και άλλες φορές “φτηνή προσπάθεια αντιγραφής”. Είσαι Νοσταλγός αν… Ασχολείσαι κυρίως με comics της εποχής που ξεκίνησες να διαβάζεις comics. Ξέρεις τα πάντα για συγκεκριμένες περιόδους και σχεδόν τίποτα για όλες τις άλλες. Αγοράζεις λίγα σύγχρονα comics. Ο Συλλέκτης Ο Συλλέκτης γνωρίζει πως το σημαντικότερο πράγμα στα comics είναι μια πλήρης σειρά. Επίσης, ορίζει την αξία κάποιου έργου ανάλογα με τη σπανιότητά του. Φυσικά, δεν διαβάζει τα comics του, από φόβο μην τα χαλάσει. Ευτυχώς, υπάρχουν και οι ηλεκτρονικές εκδόσεις. Λόγω της ενασχόλησής του, είναι άριστος γνώστης βιβλιογραφικών στοιχείων. Είσαι Συλλέκτης αν… Ο χώρος που φυλάς τα ρούχα/πορσελάνες/ασημικά σου, ωχριά μπροστά στον “ναό” που έχεις για τα comics. Μέχρι να γίνουν δημοφιλή τα ηλεκτρονικά comics, δεν πολυδιάβαζες – αγόραζες, αλλά δεν διάβαζες. Είσαι ένας φτωχός άνθρωπος με πολλά ή/και ακριβά comics. Ο Trendy Η αλήθεια για τον Trendy είναι ότι τα comics ΔΕΝ είναι το βασικό του χόμπι. Πολύ συχνά, είναι νέος αναγνώστης, ο οποίος δεν έχει κατασταλάξει τι θέλει και τι του αρέσει. Τα comics που διαβάζει συνδέονται με άλλα πράγματα που του αρέσουν, ή τράβηξαν τον ενδιαφέρον του. Ιστορίες βασισμένες στο FPS που παίζει, σε ταινίες και σειρές που μόλις είδε, ή λόγω του ότι έγινε ντόρος για κάποιο comic. Είσαι Trendy αν… Γνώρισες τον χαρακτήρα/κόσμο που διαβάζεις σε κάποιο άλλο Μέσο. Διαβάζεις comics για λόγους ενσωμάτωσης στην παρέα. Έμαθες για το comic που διαβάζεις σε μη-comic χώρο. Ο Χρυσοθήρας Ο Χρυσοθήρας μοιάζει με τον Συλλέκτη, αλλά έχουν μια πολύ σημαντική διαφορά. Το συναίσθημα. Ο Χρυσοθήρας είναι businessman. Ξέρει την αξία (οικονομική) κάθε comic και δεν χάνει ευκαιρία να αγοράσει φθηνά, πουλώντας ακριβά. Οι γνώσεις του είναι περιορισμένες στις χρήσιμες πληροφορίες και συχνά δεν αναγνωρίζει το ότι είναι Χρυσοθήρας. Είσαι Χρυσοθήρας αν… Το πρώτο πράγμα που κοιτάς σε ένα comic είναι η τιμή του. Έχεις αγοράσει comics μόνο για να πας να πάρεις αυτόγραφο. Αν η τιμή είναι καλή, πουλάς χωρίς ενδοιασμό. ΠΗΓΗ

Ελληνικά Comics Στα 10s Μια ανασκόπηση της δεκαετίας που έφυγε... Πρίν μία δεκαετία, είχα ξανακάνει μια αναδρομή στα ελληνικά comics, που εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα κείμενα για τα οποία είμαι αρκετά υπερήφανος. Για αυτό και προσπάθησα να το επαναλαβω. Ούτε εγώ, όμως, είμαι ο ίδιος άνθρωπος, ούτε οι συνθήκες ίδιες, οπότε αντι αυτού, θα προσπαθήσω να αποφύγω την απαρίθμηση γεγονότων και προσώπων, παραλείποντας ίσως πολλα και σημαντικά, και θα επιχειρήσω να αποτυπώσω, χωρίς μακροσκελή έρευνα αλλά επιμένοντας στο “τι μου έχει μείνει”, τη δική μου εμπειρία και τα προσωπικά μου συμπεράσματα. Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε που ήμασταν πριν ακριβώς 10 χρόνια. Το 9 κυκλοφορεί ακόμα στα περίπτερα, μαζί με την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. Το 13ο φεστιβάλ της Βαβέλ έχει ολοκληρωθεί, με αρκετή κουβέντα. Το Comicdom Con Athens οδεύει για την πέμπτη του χρονιά (και με τις αυτοεκδόσεις να γεμίζουν το φουαγιέ της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης, τον χώρο που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται για τα παιδικά εργαστήρια), ενώ η συντακτική ομάδα του Comicdom περνάει πολύ καλά έχοντας δημοσιευσει ενα Top 100 με τα αγαπημένα της comics για τη δεκαετία που πέρασε. Στα περίπτερα έχει σταματήσει η κυκλοφορία δύο εκ των πιο σημαντικών περιοδικών των προηγούμενων δεκαετιών, της ΒΑΒΕΛ (την διαδέχτηκε το βραχυβιο MOV.) και του ΠΑΡΑ ΠΕΝΤΕ. Το LOGICOMIX, από την άλλη, ήταν η πρόσφατη μεγάλη εκδοτική επιτυχία, ενώ Έλληνες δημιουργοί έχουν πλέον καταφέρει να δημοσιεύσουν στο εξωτερικό, με πιο επιτυχημένο παράδειγμα από αυτούς (όπως έγραφα πριν μια δεκαετία) τον Βασίλη Λώλο. Γενικότερα, νομίζω πως υπήρχε η αίσθηση μιας Τέχνης που ξεκινά να ανθίζει. Από την αρχή της δεκαετίας, πήραμε γεύση οτι τα πράγματα αλλάζουν. Κλείσιμο του 9, που αποτέλεσε την πιο εμβληματική έκδοση της προηγούμενης δεκαετίας, αλλά και του περιοδικού ΓΑΛΕΡΑ. Την ίδια περίοδο περίπου, κλείνουν τις πόρτες τους και το Cofix, το Otaku No Sekai, το Comicworld του Χαλανδρίου και το Solaris της Γλυφάδας. Ως το 2013, έχει κλείσει και το Jemma της Καλλιθέας, αλλά και οι Ντισνεϊκές εκδόσεις της Νέας Ακτίνας (οι οποίες συνεχίστηκαν, μετά από ένα μικρό διάλειμμα, να εκδίδονται από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ). Είναι εντυπωσιακό το πως η κάθε δεκαετία βιάζεται να δώσει το στίγμα της. Βέβαια το 9 είχε αρχίσει να φθίνει ήδη, αλλά το κλείσιμο του είχε πολύ δυνατό αντίκτυπο στην κοινότητα. “Κλεβοντας” τον Τάσο Ζαφειριάδη, θα πω πως ότι ήταν για την προηγούμενη δεκαετία το 9, ήταν για αυτή τη δεκαετία το SoComic. Με άλλα λόγια, ήταν η πηγή στην οποία εβρισκε τα comics το ευρύ κοινό. Το SoComic ξεκίνησε το 2011 (αν δεν κάνω πολύ λάθος), με χορηγία της ΙΟΝ Σοκοφρέτα, και μέσα σε πολυ συντομο χρονικό διάστημα, αποτέλεσε το “σπίτι” μιας ευρείας και ανοιχτής ομάδας δημιουργών, που συνεχώς μεγάλωνε. Μαγκιά της ΙΟΝ, θα πω εγώ. Δεν ξέρω σε πόσους κομιξάδες γνώρισε τη Σοκοφρέτα το SoComic, αλλά σίγουρα αποτέλεσε πλατφόρμα για να έρθει σε επαφή πολύς κόσμος με τα ελληνικά comics. Εκεί (στο SoComic) εκδόθηκαν για πρώτη φορά τα ΧΑΡΑΚΩΜΑΤΑ (Ζαφειριάδης, Χριστούλιας), που αποτέλεσαν το μόνο ελληνικό comic που χώρεσε στα αγαπημενα της ομάδας του Comicdom για τα 10s. Εκεί πρωτοεκδόθηκε και ένα από τα κορυφαία, κατά την ταπεινή μου άποψη, ελληνικά comics όλων των εποχών, το ΩΧ ΘΕΕ ΜΟΥ! του Tomek. Φανταστική δουλειά ενός δημιουργού που μιλάει τη γλώσσα των comics καλύτερα από κάθε άλλον. Για μένα, ο κορυφαίος ντοπιος cartoonist της δεκαετίας, στο σύνολο του έργου του. Το κορυφαίο ελληνικό comic, βεβαια (πάλι για μένα – αλλά και για τον Γιώργο Τσακιρέλλη, που συμφωνούσε μαζί μου σε αυτό, την τελευταία φορά που μιλήσαμε), είναι οι ΙΠΤΑΜΕΝΟΙ ΔΙΣΚΟΙ του Γιώργου Τσούκη. Πιθανότατα, η κορυφαία στιγμή ενός τεράστιου δημιουργού, που έδωσε τόσα όσο ελάχιστοι στην ελληνική σκηνή. Σίγουρα μια από τις κορυφαίες στιγμές της δεκαετίας. Μετά από αυτό, θα “κυκλοφορήσει” σε πολύ ιδιαίτερες συνθήκες ο ΜΙΝΙ ΚΑΥΣΩΝΑΣ και σιγά-σιγά ο Τσούκης θα αποτραβηχτεί εντελώς από τον χώρο των comics, δημιουργώντας ένα κενό που δεν προκειται να αναπληρωθεί. Έχω συζητήσει πολλές φορές με πολλούς δημιουργούς και γνώστες της σκηνής και με αφορμή τον Τσούκη, πόσο εύκολο είναι να αγνοηθει/ξεχαστεί η συμβολή ενός δημιουργού, με το πέρασμα των χρόνων. Σίγουρα δεν είναι λιγότερο χαρακτηριστικό των comics στην Ελλάδα και περισσότερο της αλλαγής των γενεών. Για αυτό, ίσως, βρίσκω λόγο να υπάρχουν κείμενα σαν αυτό. Και για αυτό έχει νόημα να υπάρχει και μια διαθέσιμη βιβλιογραφία ανθρώπων που θα σταθούν, πιο σοβαρά και μεθοδικά από μενα, στην αποτίμηση του χώρου που αγαπάμε. Η δεκαετία ξεκίνησε με κάποια πολύ ενδιαφέροντα ελληνικά βιβλία για comics. Το 2010, είχαμε το ΘΕΑ ΑΠΟ ΨΗΛΑ: ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΤΑ ΚΟΜΙΚΣ (Ηλίβατον) και το ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ (ΚΨΜ), το 2011, το ΠΡΩΤΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΚΟΜΙΚΣ (Esperos Comics), και το 2012, το σημαντικότερο μαλλον ελληνικό βιβλίο για comics, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ COMICS του Soloup (Τόπος). Και μετά; Δεν θα ισχυριστώ ότι οι θεωρητικές προσεγγίσεις στα comics σταμάτησαν εκεί, αλλά νομίζω πως οι προσπάθειες έχουν μειωθεί δραστικά. Και πιστεύω πως στην ίδια κατεύθυνση δείχνει και το φθίνον ενδιαφέρον και για όποιες “δυσκολότερες” ομιλίες και συζητήσεις έχουν κατα καιρούς διοργανωθεί (ακόμα και αν αυτός που θα μιλήσει είναι κάποιος εγνωσμένης αξίας, όπως π.χ. ο Bill Kartalopoulos). Φαντάζομαι πως η πιο εικονοκεντρική εποχή δεν ευνοεί τις βαθύτερες αναγνώσεις, πέρα από έναν κλειστό ακαδημαϊκό κύκλο. Συνεχίζοντας, όμως, το παραπάνω σκεπτικό, υπάρχει και κάτι που βρίσκω ακόμα χειρότερο. Έγραφα τον Σεπτέμβρη του 2010, με αφορμή το ΘΕΑ ΑΠΟ ΨΗΛΑ: Ευτυχώς, λοιπόν, δεν ζούμε (ή τουλάχιστον πιστεύω πως δεν ζούμε) με συμπλέγματα κατωτερότητας σε έναν κόσμο όπου αγωνιούμε για την “αναγνώριση” των comics από “σοβαρούς” ακαδημαϊκούς ή καλλιτεχνικούς κύκλους, αλλά μπορούμε να τη θεωρούμε ως δεδομένη και να βλέπουμε την κυκλοφορία κάθε είδους μελετών, άρθρων, βιβλίων σαν φυσικό αποτέλεσμα της ύπαρξης του Μέσου στα πλαίσια του κόσμου μας. Το να βλέπω δέκα χρόνια μετά να συζητείται από φίλους των comics το κατά πόσο είναι κανονική τέχνη τα comics, με κείμενα του τύπου “Κρας, Μπουμ, Μπανγκ, Τα Κόμικς Δεν Είναι Μόνο Για Παιδιά” και ατάκες του στιλ “μην τα λέτε Μίκιμαου, είναι πραγματική Τεχνη”, λες και χρειαζόμαστε κάποια επιβεβαίωση, μου φαίνεται θλιβερό, ανησυχητικό, ομφαλοσκοπικό και επικίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση, συνεχίζω παρακάτω… Το 2012, το Φεστιβάλ της Βαβέλ επέστρεψε μετά από απουσία τριών ετών, ως 14ο Διεθνες Φεστιβάλ Κόμικς Αθήνας, στην Πλατεία Θεάτρου (αντί για το Γκάζι), και αυτή τη φορά με εισιτήριο (κάτι το οποίο κακοφάνηκε στο κοινό, την περίοδο εκείνη). Αν τα τρία χρόνια σας φαίνονται μεγάλη απόσταση, το 2o Πανελλήνιο Φεστιβάλ Κόμικς πραγματοποιήθηκε από το περιοδικό ΝΕΟ ΕΠΙΠΕΔΟ, δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη διοργάνωση. Μια πρώτη διοργάνωση η οποία ήταν και η πρώτη μεγάλη έκθεση που είχα επισκεφτεί (στο πάρκο Ελευθερίας τότε), οπότε και έχει μεγάλη σημασία για μένα. Το 14ο Διεθνες Φεστιβάλ Κόμικς Αθήνας, πάντως, ήταν και το τελευταίο από την ομάδα της Βαβέλ. Τον ίδιο αριθμό (14) έφτασε το Comicdom Con Athens, με το κλείσιμο της δεκαετίας, το 2019. Με τα κοινωνικά δίκτυα να απλώνονται και τα συμβατικά έντυπα να φθίνουν, πολλοί δημιουργοί αναζήτησαν την τύχη τους στο διαδίκτυο. Ανάμεσα στις διάφορες “ψηφιακές εκδόσεις”, που άρχισαν να εμφανίζονται στις αρχές της δεκαετίας, πρέπει να επιμείνω στο THE VERY CLOSED CIRCLE, που παίζοντας με τα 4 panels και με έναν “ευμετάβλητο” κύκλο δημιουργών, έγραψε τη δική του πορεία, σε μια από τις πιο εντυπωσιακές και αξιόλογες προσπάθειες ευφυέστατων comics. Ξεκίνησε το 2010, άντεξε 4 χρόνια και εκανε το 2016 ένα έντυπο comeback. Είναι, κατά την άποψη μου, από τις πιο ουσιαστικές προσπάθειες για να κάνουν τα comics ένα βήμα πιο πέρα… Βέβαια, ο θριαμβευτής των ελληνικών ιντερνετ (οπως λέμε των ελληνικών θαλασσών) είναι ο Αντώνης Βαβαγιάννης. Πριν απο 10 χρόνια, εξέδιδε τα ΚΟΥΡΑΦΕΛΚΥΘΡΑ online (και αργότερα έντυπα) στο site της Comicdom Press, για αρκετό καιρό βρέθηκαν στο SoComic και τώρα στο Nerdcult (και στη Jemma Press). Το απίστευτο χιούμορ του έχει σαρώσει και πλέον έχει κερδίσει διαδικτυακά μια αποδοχή, που δεν νομίζω πως θα θεωρούσε κανείς εφικτή πριν 10 χρόνια. Για κάποιον λόγο, στο μυαλό μου, αυτή η έκρηξη του διαδικτύου και η πτώση των εφημερίδων συνδέεται και με την “αποκαθήλωση” του Αρκά. Ένα από τα μάλλον πιο “καυτά” θέματα της πρόσφατης περιόδου. Στη δεκαετία του ’80, είχε κερδίσει τους κομιξάδες, ενώ στα 90s, με το Ε, ήταν το φαινόμενο που είχε μπει σε κάθε σπίτι και απείχε τόσο σε αναγνώριση από τα υπόλοιπα ελληνικά comics, που δύσκολα τον συγκατέλεγε κανείς στους Ελληνες comics artists. Στις μέρες μας, έχει μαλλον χάσει την τόσο ευρεία αποδοχή του. Χωρίς να θέλω (ή να μπορώ) να μειώσω την πορεία του και τη σημασία του για τα ελληνικά comics, άποψη μου είναι ότι το κοφτερό του χιούμορ έχει αμβλυνθεί ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Αυτή η άμβλυνση, όμως, πλέον είναι αντιληπτή σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του κοινού του. Από την άλλη, ακόμα και όταν γίνεται λιγότερο χλιαρός, αποτελεί πλέον μάλλον “κόκκινο πανί” για ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής comics κοινότητας, εξαιτίας των θέσεων που εκφράζει. Στις έντυπες εκδόσεις, η τάση της δεκαετίας έχει να κάνει με μεταφορές. Το καλό είναι ότι πρόκειται για πολύ καλές μεταφορες. Η αρχή έγινε, νομίζω, με τις επιτυχημένες συνεργασίες των Βανέλλη/Πέτρου (ΠΑΡΑΡΛΑΜΑ, ΓΙΟΥΣΟΥΡΙ) ενώ ακολούθησαν η επιτυχημένη crowdfunded έκδοση ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΧΕΛΙΔΟΝΟΥ και το υπερεπιτυχημένο ΑΪΒΑΛΙ, που αν και δεν είναι κλασική μεταφορά, έχει μεγάλα τμήματα του που αποτελούν μεταφορές απο γνωστα βιβλία. Ακολούθησε, ανάμεσα σε άλλα, Η ΚΕΡΕΝΙΑ ΚΟΥΚΛΑ, αλλά και μια σειρά εκδόσεων από τις εκδόσεις Polaris, με μπροστάρη τον ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟ. Η τακτική των μεταφορών βρήκε επικριτές, αλλά έδειξε να είναι αρκετά καλή λύση στη διεύρυνση του υποψήφιου αναγνωστικού κοινού. Μια άλλη συνταγή που μοιάζει επιτυχημένη, είναι αυτή των ερωτικών comics, με πρόσφατο παράδειγμα το ΤΣΟΝΤΟΚΟΜΙΚ. Ίσως πιο κλασική περίπτωση είναι ο Σταύρος Κιουτσιούκης, που, απ’ όσο καταλαβαίνω, μέσα από τις ερωτικές του δουλειές, γνώρισε επιτυχία που μπορεί να μην είχε δει στα υπόλοιπα εξαιρετικά comics του. Από τις υπόλοιπες εκδόσεις, ξεχωρίζω τις συνεργασίες του Ζαφειριάδη, όπως αυτές με τον εξαιρετικό Πέτρο Χριστούλια (ΣΛΑΠ, ΧΑΡΑΚΩΜΑΤΑ, ΨΗΦΙΔΩΤΟ), ή τον Παλαβό και τον Πέτρου (ΤΟ ΠΤΩΜΑ, ΓΡΑ ΓΡΟΥ), τις δουλειές του Τάσου Μαραγκού (KRAK ΚΟΜΙΚΣ, HARD ROCK), το ΜΠΑΤΜΑΝ ΑΥΤΗ Η ΑΔΕΡΦΗ, που ξεκίνησε από τον Γιώργο Τσακιρέλλη και πήρε νέα ζωή στα χέρια του Πέτρου Χριστούλια, τις διαρκώς ενδιαφέρουσες απόπειρες του Χρήστου Σταμπουλή, την Ευγενία Κουμάκη, τις μεταμορφώσεις του Σπύρου Δερβενιώτη… Είχα πει πως δεν θα αρχίσω την απαρίθμηση, οπότε σταματάω εδώ. Πλέον, οι δημιουργοί που έχουν εκδώσει ή συμμετάσχει σε μια ξένη έκδοση, είναι τόσοι πολλοί, που δεν έχει νόημα να καταγραφούν, και η έκδοση κάποιου comic στο εξωτερικό μοιάζει σχετικά εύκολη υπόθεση. Είναι σημαντικό, πάντως, πως πολλοι δημιουργοί έκαναν σημαντικά βήματα, προχωρώντας την καριέρα τους στο εξωτερικό, αναμεσα τους οι Κυριαζής, Διαλυνάς, Dani, Μυλωνογιάννης κ.α., ενώ η “διεθνής καριέρα”, που κάποτε αντιμετωπίζονταν ως μακρινός στόχος, μοιάζει ρεαλιστικη επιλογή. Επίσης, αν το LOGICOMIX ήταν μια κυκλοφορία χωρίς αντίστοιχο προηγούμενο στην προηγούμενη δεκαετία, τότε σίγουρα σε αυτή έχουμε εκδόσεις όπως TO ΑΪΒΑΛΙ, Ο ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ, η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, το ΓΡΑ ΓΡΟΥ, o ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ, o ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ, οι οποίες δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν σε φιλοδοξία. Στις μεταφράσεις, όπου η Anubis και το ΟΞΥ κυριαρχούν στα mainstream αμερικανικά, με ενα εντυπωσιακό πλήθος εκδόσεων, είχαμε πολλές αξιόλογες προσπάθειες, αλλά θα σταθώ στην δημοσίευση του ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ του Shintaro Kago, από την Jemma Press, αρκετά χρόνια πριν δημοσιευτεί στα Αγγλικά, στις εξαιρετικές επιλογές της Inkpress Κορμοράνος και στις σημαντικές εκδόσεις του ΚΨΜ και της Χαραμάδας. Στα περίπτερα, τώρα, τα πράγματα δεν μοιάζουν πολύ αισιόδοξα, αλλά υπάρχουν ακόμα ζωντανές προσπάθειες. Ο ΜΠΛΕ ΚΟΜΗΤΗΣ ηταν η πιο πρόσφατη απόπειρα comics, που έκλεισε τον κύκλο της, ενώ στα περίπτερα βρίσκονται ακόμα εκδόσεις της Phase Productions (με πιο πρόσφατο δείγμα το EPIFANY), οι ΜΠΑΜΠΟΥΡΕΣ, και το ΜΠΛΕΚ (που φιλοξενεί και κάποιες σελίδες ελλήνων δημιουργών). Οι εφημερίδες είναι μάλλον το τελευταίο προπύργιο του παραδοσιακού περιπτέρου και μέσα από αυτές κυκλοφορούν αρκετά μεταφρασμένα comics. Είναι, νομίζω, ξεκάθαρη η αλλαγή (σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία) του κυρίως χώρου που μπορεί κανείς να βρει comics, από το περίπτερο στα βιβλιοπωλεία και στο internet. Μάλιστα, είναι ξεκάθαρο πως, στα βιβλιοπωλεία, τα ελληνικά comics έχουν μπει όχι μόνο από τους εκδοτικούς οίκους που εξειδικεύονται σε αυτά (τη δική μας Comicdom Press, την παραγωγικότατη Jemma Press, την σταθερή παρουσία της Ενατης Διάστασης, τη Webcomics.gr, τις εκδόσεις Renieri κ.α.), αλλά και από πιο παραδοσιακούς (Ίκαρος, Κέδρος, Πατάκης κ.α.). Προφανώς, για τις αυτοεκδόσεις ισχύει διαφορετικό καθεστώς, αφού η κεντρική τους διέξοδος είναι τα διάφορα comics φεστιβάλ και events. Και μιλώντας για events, ας δούμε το χώρο των φεστιβάλ, που είχε ιδιαίτερα δυναμική παρουσία μέσα στη δεκαετία… Στη Θεσσαλονίκη, συνεχίζεται για όλη τη δεκαετία, το Comic N’ Play, ενω στην Αθήνα, η σταθερά της δεκαετίας είναι το Comicdom Con Athens. Αν η πραγματοποίηση της πρώτης διοργάνωσης στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, το 2006, ήταν ένα μικρό θαύμα, στην αρχή της δεκαετίας, το Comicdom Con Athens έχει πλέον εδραιώσει την παρουσία του και αποτελεί ετήσιο ραντεβού. Από το 2010, γίνεται τριήμερο, ενώ από το 2016, επεκτείνεται και στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Εντυπωσιακοί Διεθνείς guests (αναμεσα τους οι Milo Manara, John Romita Jr., Chris Ware, John Wagner, Charlie Adlard), μεγάλες εκθέσεις (Great American Cοmics, “Από Το Yellow Kid Στον Conan”, Herge, Batman, Archie, 2000AD, αλλά και για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μια έκθεση manga), αλλά και η σαφής πεποίθηση πως ο μεγαλύτερος όγκος της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής, μέσα στη δεκαετία, πρωτοπαρουσιάστηκε και συνάντησε το κοινό στο Comicdom Con Athens. Με το φεστιβάλ της Βαβέλ να αποτελεί (πριν τα μέσα της δεκαετίας) παρελθόν, δημιουργείται η ανάγκη να υπάρξουν και άλλες ευκαιρίες, που θα φέρουν κοντά κοινό και δημιουργούς. Το 2014, επιστρέφει, μετα από αρκετά χρόνια, η ελληνική έκθεση ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ (η οποία συνεχίζει μέχρι και σήμερα), αυτή τη φορά ως διοργάνωση της Comicdom Press, ενώ η ομάδα του Comicdom διοργανώνει, για αρκετά χρόνια, και τα Drink & Draw events. Την ίδια χρονιά, το Comicon-shop και οι εκδόσεις ΚΨΜ, οργανώνουν στο κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στο Θησείο, το ΜΕ ΠΕΝΑΚΙ ΚΑΙ ΣΚΑΠΑΝΗ. Το 2015, όμως, εμφανίζονται στον χάρτη δυο ακόμα μεγάλα φεστιβάλ, το The Comic Con στη Θεσσαλονίκη και το AthensCon στην Αθήνα, σε μεγάλους χώρους και με εισιτήριο εισόδου, προσπαθώντας να αγγίξουν ένα σαφώς πιο ευρύ κοινό και να εκμεταλλευτούν την απήχηση των υπερηρώων, αλλά και γενικότερα της φαντασίας, στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Παρά τις όποιες πρώτες δυσκολίες, και τα δυο φεστιβάλ πλέον κρίνονται επιτυχημένα και έχουν φέρει κάποιους σημαντικότατους καλεσμένους (Frank Miller, Chris Claremont, Alan Grant, Brian Azzarello και πολλούς άλλους), και αποτελούν πόλο έλξης για ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων, αγγίζοντας πολλούς χώρους πέρα από αυτόν των comics. Και εξηγώ τι εννοώ… Αν η Βαβέλ ήταν ένα τεράστιο φεστιβάλ, με απίστευτη προσέλευση, που γινόταν γύρω μια έκθεση comics, και το Comicdom Con Athens αυτοπροσδιορίστηκε ως η γιορτή των comics, εστιάζοντας αποκλειστικά σε αυτά, το The Comic Con απευθύνεται “στους λάτρεις της 9ης Τέχνης, αλλά και ό,τι έχει να κάνει με τον κόσμο των κόμικς – από περιοδικά, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές μέχρι video games, είδη ένδυσης και role playing games”, ενώ το ATHENSCON έχει έναν ακόμα ευρύτερο στόχο, που “αγκαλιάζει όλα τα είδη της ποπ κουλτούρας και τα χόμπι που απορρέουν από αυτήν”. Βέβαια, τα φεστιβάλ έχουν και τις απρόσμενες στιγμές τους και πρόσφεραν κάποιες σκηνές που σίγουρα δεν περίμενα ποτέ να δω: Την Ειρήνη Νικολοπούλου να παρουσιάζει sketch event στα πλαίσια του Comicdom Con Athens, τον δήμαρχο Σπάρτης να προσφέρει ένα κάρο δώρα στον Frank Miller στο The Comic Con, ή τη Φαίη Σκορδά και τον Λάκη Γαβαλά να ποζάρουν, παίρνοντας αυτογραφο από τον συγγραφέα Chris James, στο πλαίσιο του AthensCon. Ξαναγυρνώντας στα πιο τετριμμένα, την ίδια περίπου χρονική περίοδο, ένα μεγάλο πλήθος φεστιβάλ με θέμα τα comics εμφανίζεται, τα τελευταία χρόνια, σε μικρότερες πόλεις (Ηράκλειο, Δράμα, Λάρισα), ενώ και στην Αθήνα ξεπηδούν και άλλα φεστιβάλ (Smassfest, Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών) και πάμπολα events (από τη ΛΕ.ΦΙ.Κ, τη Death Disco, κομιξάδικα, αλλά και πολλές ανεξάρτητες προσπάθειες). Κάποια από τα πιο ενδιαφεροντα από αυτά, έχουν να κάνουν με τις αυτεκδόσεις, που πλέον ψάχνουν και νέες διεξόδους για την κυκλοφορία τους. Μέσα σε αυτή τη δεκαετία, οι αυτοεκδόσεις (τις οποίες έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε φανζίν) γιγαντώθηκαν. Ενδεικτικά, στην αρχή της δεκαετίας, οι αιτήσεις για το χώρο αυτοεκδόσεων του Comicdom Con Athens γέμιζαν το φουαγιέ της Ελληνοαμερικάνικης ένωσης (μπορούσα ακόμη να τις αγοράσω όλες με περίπου 100 ευρώ), ενώ τώρα οι αιτήσεις για τα τραπέζια των αυτοεκδόσεων είναι υπερδιπλάσιες των θέσεων που χωράει το Γαλλικό Ινστιτούτο και είναι σχεδόν αδύνατο για κάποιον να αποκτήσει όλες τις κυκλοφορίες. Δεν είναι, όμως, μόνο η ποσότητα που έχει εκτοξευθεί, αλλά και η ποιότητά τους. Η πρόοδος της τεχνολογίας, αλλά και η ανοδος του επιπέδου της ελληνικής σκηνής, έχουν ως αποτέλεσμα εντυπωσιακές εκδόσεις. Ενδεικτικό είναι ότι η Dani (την οποία αρχικά γνωρίσαμε ως Δανάη Κηλαηδόνη) έκανε τη μετάβασή της στο εξωτερικό, εχοντας κάνει μόνο αυτοεκδόσεις, ενώ κάποια από τα μεγαλύτερα ονόματα που εμφανίστηκαν αυτή τη δεκαετία, έχουν μόνο, ή κυρίως, αυτοεκδόσεις στο ενεργητικό τους (Σιαδώρα Παπαθεοδώρου, Δήμητρα Νικολαΐδη, Κορίνα Μέι Βεροπούλου, Ευγενία Βερελή, Λουκία Τζωρτζοπούλου, Aniro και πολλοί άλλοι.) Κοιτάζοντας την παραπάνω λίστα, που προέκυψε πηγαία, μπορεί κανείς να βγάλει το συμπέρασμα ότι ο χώρος των αυτοεκδόσεων “γυναικοκρατειται”, το οποίο δεν είναι ακριβές, αλλά αποτυπώνει κυρίως τη δική μου ματιά. Νομίζω ότι τα πράγματα είναι ισορροπημένα, αλλά οι πιο αξιόλογες και ταυτόχρονα σταθερες παρουσίες στο χώρο τον αυτοεκδόσεων, είναι κυρίως γυναικείες. Και από την άλλη, μεγάλη σταθερά στις αυτοεκδόσεις είναι οι Εκδόσεις Του Κάμπου και ο Μέλανδρος Γκανάς. Προσπαθώντας να απομακρυνθώ λίγο από τον άνθρωπο που γνωρίζω προσωπικά, ώστε να δω πιο αντικειμενικά την ξεκάθαρη συνεισφορά του, τότε σίγουρα είναι ένας από τους ανθρώπους που έχει “στιγματίσει” τη δεκαετία, με τα πράγματα που έχει δώσει στο χώρο των ελληνικών comics και των αυτοεκδόσεων. Δεκάδες εκδόσεις, καταγραφή, συμμετοχή σε events και φεστιβάλ, η ιδρυση των ΕτΚ και το LA Fest. Στην προηγούμενη δεκαετία, έλεγα πως “τα περισσότερα πράγματα από τα θετικά που έγιναν μέσα στα 00s οφείλονται στο πάθος, την αφοσίωση και την αγάπη για τα comics, λίγων αποφασισμένων ανθρώπων.” Σίγουρα, ο Γκανάς είναι ένας τέτοιος άνθρωπος, για αυτή την δεκαετία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η αλλαγή των Comicdom Awards μέσα στη δεκαετία. Από το 2010 (οπότε και αποτέλεσαν και προσωπικό πονοκέφαλο), δημιουργήθηκε μια Ακαδημία ατόμων που δραστηριοποιούνται ενεργά στον χώρο των comics (καλλιτέχνες, συγγραφείς, εκδότες κ.ά.), η οποία και επέλεγε τους υποψηφιους και τους νικητές των βραβείων, μέσω μιας ψηφοφορίας. Το 2015, τα βραβεία έφυγαν οριστικά από τη διαχείριση του Comicdom, μετονομάστηκαν σε Ελληνικά Βραβεία Κόμικς και πέρασαν ολοκληρωτικά στα χέρια της, ανεξάρτητης πλέον, Ακαδημίας, όπου βρίσκονται μέχρι και σήμερα. (Οπότε και ο “πονοκέφαλος” έφυγε από το δικό μου κεφάλι και πήγε σε άλλους ανθρώπους…) Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της δεκαετίας, για μένα, είναι η ύπαρξη της Athens Comics Library. Μια βιβλιοθήκη στην οποία έχει πρόσβαση ο καθένας, για να διαβάσει και να δανειστεί από μια μεγάλη συλλογή comics. Η σημασία των βιβλιοθηκών είναι τεράστια, ως χώρος επικοινωνίας, μάθησης και εξερεύνησης. Στον χώρο της ACL, έχουν γίνει και πολλά events (αφιερώματα σε σκηνές ξένων χωρών, όπως η νορβηγικη, η μεξικανική και η κολομβιανή, καλεσμένοι όπως ο Peter Milligan, που μίλησε για τη σχέση επιστημονικής φαντασίας και Comics), αλλά και εργαστήρια comics για σχολεία και για οικογένειες. Τα εργαστήρια comics, μάλιστα, έχουν δει γενικότερα ιδιαίτερη άνθηση τα τελευταία χρόνια, τόσο για μικρούς όσα και για επίδοξους επαγγελματίες. Τέλος, πρέπει να αναφέρω ότι χάσαμε αρκετούς ανθρώπους που έβαλαν το λιθαράκι τους σε αυτό που λέμε “ελληνικά comics”, όπως ο ο Κούλης Αγγελόπουλος, ο Χρήστος Δημητρίου, ο Γιάννης Ιωάννου, ο Γιάννης Καλαιτζής, ο Άγγελος Μαστοράκης, ο Λευτέρης Μαυρογιάννης, ο Γιώργος Μπαζίνας, ο Γιάννης Νικολούζος και ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης. Κάποιοι από αυτούς τόσο νέοι, που η είδηση ακούστηκε σαν χοντροκομένη φάρσα. Και τώρα, λοιπόν, πού πάμε; Ελπιδοφόρα είναι η παρουσία δικτυακών τόπων που δεν αποτελούν απλά ένα προσωπικό project και προσπαθούν να μιλήσουν σοβαρά για comics. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε πολλες απόψεις που θέλουν να εκφραστούν και καταγράφουν η καθεμιά της δική της σκοπιά. Στο ίδιο πλαίσιο, σημαντική είναι και η παρουσία του ηλεκτρονικού περιοδικού Comics Cultura, που αποτελεί και ευκαιρία (ηλεκτρονικής) έκδοσης για μια μεγάλη ομάδα δημιουργών. Η πιο συνηθισμένη, πλέον, διέξοδος δημιουργών, δείχνει πλέον να είναι οι αυτοεκδόσεις, μια που με τα πολλά φεστιβάλ (και βεβαίως την ικανότητα να πουλάει ένας δημιουργός online), έχει κανείς αρκετές ευκαιρίες να πουλήσει τα comics του. Οι λιγοστές απόπειρες crowdfunding (π.χ. ELYSIUM ONLINE, ΤΟ ΧΩΡΙΟ, ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΧΕΛΙΔΟΝΟΥ, ATHENS THE COMIC) ήταν, ως επί το πλείστον, επιτυχημένες, αλλά παρέμειναν λιγοστές σε σχέση με τον συνολικό όγκο εκδόσεων. Αντίστοιχα ελάχιστο είναι και το ποσοστό των επιτυχημένων patreon. Τα social media αποτελούν τον πιο συνηθισμένο τρόπο διάδοσης νέων comics και κυκλοφοριών (κυριως το Facebook) αλλά και ανάδειξης νέων καλλιτεχνών (εδώ και το Instagram). Η τεχνολογία έχει κάνει την πολυπόθητη για τις προηγούμενες δεκαετίες “διεθνή καριέρα” πολυ πιο ευκολη υπόθεση και, εδώ που τα λέμε, τα όρια του τι μπορει να οριστεί ως “ελληνικό” είναι πλέον πολύ πιο δυσδιάκριτα. Ειδικά για κάποιον σαν εμένα, που προσωπικά ελάχιστα ενδιαφέρεται για να προσδιορίσει την “εντοπιότητα”. Τα φεστιβάλ, εκδηλώσεις και events που έχουμε είναι πολλά και αυτό είναι καλό, μια που αποτυπώνουν διαφορετικές οπτικές γωνίες. Το αν και πως αυτά μπορούν να συντηρηθούν, είναι μια άλλη, πιο δύσκολη και περίπλοκη υπόθεση. Σίγουρα η διεύρυνση του στόχου βοηθά εκδηλώσεις που στηρίζονται στην ευρεία προσέλευση του κοινού, αλλά κοιτάζοντας από μια πιο κομιξο-κεντρική σκοπιά, κρύβει τους δικούς της κινδύνους. Με τα πολλά events, πάντως, υπάρχει πλέον η δυνατότητα να “απλωθούν” περισσότερο μέσα στο χρόνο οι κυκλοφορίες, κάτι που θα δημιουργήσει μια πολύ πιο υγιή εικόνα για την ελληνική σκηνή. Από εκεί και πέρα το μέλλον είναι πάντα γεμάτο εκπλήξεις. Όταν κάναμε με τον Θωμά Παπαδημητρόπουλο μια σύντομη ανασκόπηση στην Ιστορία των ελληνικών comics (στο πιο αγαπημένο panel που έχω βρεθεί ως τώρα στο Comicdom Con Athens) παρατηρήσαμε, χαριτολογώντας, πως συνήθως οι πιο παραγωγικές δεκαετίες εναλάσσονται με πιο ήσυχες. Και πως τα ’10s ήταν η σειρά της “ήσυχης” δεκαετίας. Άρα, έχουμε κάθε λόγο να ελπίζουμε για ακόμα πιο παραγωγικά ’20s. Γιατί όχι; Πηγή

Ένα 14σέλιδο αφιέρωμα από την συντακτική ομάδα του Comicdom, για λογαριασμό του περιοδικού Διαβάζω. Περιλαμβάνονται τα εξής άρθρα: Κατιρτζιγιανόγλου, Ηλίας - Πέθανε ...λίγο, σ.σ. 96-98 Κώτσης, Άρης - Γιατί πεθαίνουν οι υπερήρωες; "Με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του Batman", σ.σ. 100-102 Παπαδημητρόπουλος, Θωμάς - "Μαμά ο υπερήρωας μου ψόφησε!" "Μη κλαις μωρό μου, θα σου πάρω άλλον" , σ.σ. 103-105 Σακαρίδης, Δημήτρης - Ο θάνατος της Phoenix: Comics για μεγάλα παιδιά, σ.σ. 106-108. και σε cbr ολόκληρο το αφιέρωμα. Diabazo 494 Superheroes - O Thanatos Sou Paei Poly (GreekComicFan).cbr