Search the Community

Αυτό που λέει ο τίτλος. 32 ιστορίες του Adrian Tomine από το Optic Nerve, την αυτοεκδιδούμενη σειρά που έβγαζε από το 1991 ως το 1994. 32 καθημερινές ιστορίες, που όπως γράφει ο δημιουργός στον πρόλογο, δεν θα υπήρχαν αν το λύκειο ήταν μια ευχάριστη εμπειρία. Αυτή και μόνο η δήλωση προδιαθέτει τον αναγνώστη για τη γενική ατμόσφαιρα του κόμικ. Παρότι όμως είναι αρκετά σκοτεινό (αλά 90's style), ανάμεσα στις σελίδες για χωρισμούς, μοναχικούς ταξιδιώτες και ξεσπασματα βίας, υπάρχουν και πιο ανάλαφρες ιστορίες. Κάποιοι, λέει, το θεωρούν αυτές τις ιστορίες το καλύτερο κομμάτι του Tomine. Εντάξει, λίγο υπερβολικό, αν και σίγουρα είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπει κανείς την πορεία του από τα πρώτα «άτεχνα» στριπάκια στην αποκρυστάλλωση του καθαρού, σχεδόν μινιμαλιστικού του σχεδίου. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο θα το πρότεινα κυρίως σε όσους έχουν διαβάσει και τους αρέσει ο Tomine. Οι ιστορίες αυτές συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά σε έναν τόμο το 1995 από την Drawn & Quarterly, που έχει βγάλει τα περισσότερα (αν όχι όλα τα έργα του Tomine). Εγώ διάβασα την πέμπτη έκδοση, του 2004 (απ' όπου και το εξώφυλλο), αλλά απ' ό,τι βλέπω πλέον κυκλοφορεί και μια λουξ έκδοση σε box set.

Στην μικρή πόλη Annvile στο νότιο Τέξας, ένα ακόμα ξεχασμένο σκατό στο οποίο δεν πέθανε ποτέ το πνεύμα του Αμερικανού Νότου με τις βαμβακοφυτείες και τα μαστίγια, ιερουργεί ο κήρυκας Jesse Custer. Μόνο που αυτή τη φορά, ένα βράδυ πριν την εβδομαδιαία κυριακάτικη λειτουργία, κάτι μέσα του σπάει. Καταλήγει να ντροπιάζει όλο του το ποίμνιο μέσα στο μπαρ και να καταλήγει στον δρόμο με σπασμένα μούτρα. Την επόμενη μέρα έχοντας πλέον παραδώσει τα όπλα, σέρνει την ντροπή του στην εκκλησία για να πει πράγματα που σταμάτησε καιρό να πιστεύει, αν τα πίστεψε και ποτέ. Εκείνη τη στιγμή κάτι τον χτυπάει σαν φορτηγό, μπαίνει μέσα του και εκρήγνυται, με την εκκλησία και τους 200+ παρευρισκόμενους να γίνονται φλαμπέ. Ο Custer πλέον είναι ξενιστής της Γενέσεως, ενός όντος παιδί δαίμονα και αγγέλου που κατέχει την απόλυτη δύναμη και χρειάζεται έναν άνθρωπο με ισχυρή θέληση να το καθοδηγήσει. Άγγελοι στέλνουν Αγίους με ματωμένο παρελθόν για να φέρουν το Gennesis πίσω, μυστικές θρησκευτικές οργανώσεις θέλουν τον Custer για όργανο σε σχέδια Αποκάλυψης, ο ίδιος ο Θεός εγκατέλειψε τον παράδεισο πιθανά από φόβο και ο Custer τελείως τυχαία, αποπροσανατολισμένος και με δυνάμεις που ακόμα δεν έχει ιδέα τι επεκτάσεις έχουν, συναντά στον δρόμο τον έρωτα της ζωής του μετά από χρόνια και έναν βρικόλακα. Ο ιεροκήρυκας πλέον έχει τον Λόγο, μπορεί δηλαδή να μιλήσει ως Θεός (ή και κάτι παραπάνω) και να αναγκάσει τους πάντες να κάνουν το θέλημά του. Καιρός να ξεκινήσει να βρει τον Θεό και να φέρει υπόλογο τον δημιουργό μπροστά στην δημιουργία του. Ο κακός χαμός με λίγα λόγια. Το πόνημα του Garth Ennis με οδηγό στο σχέδιο τον Steve Dillon ήταν ένα ακόμα από τα ορόσημα των κόμικ των '90s και ένας από τους τίτλους που έκαναν την vertigo θρύλο. Φαντάζομαι πως μέρος του infamy του οφείλεται σε διάφορες ριζοσπαστικές απόψεις περί θεού και θρησκείας οι οποίες αν και αρκετά δομημένες -στο πλαίσιο πάντα ενός supernatural κόμικ- σίγουρα θα στράβωσαν πολλά στόματα πριν 25 χρόνια. Έτρεξε για 66 τεύχη συν κάτι ψιλά σε spin-off και origins στην εξαετία 1995-2000. Κλασικά έχουν βγει trades, hc, collected εκδόσεις ανάλογα με τις ορέξεις του καθενός και έχει γίνει και μια σειρά την οποία είχα ξεκινήσει όταν είχε βγει και είχα παρατήσει στα 4-5 επεισόδια - τώρα που το διάβασα, θα την παρατούσα από το 2ο. Το σχέδιο του Dillon αν και δεν έχει κάποια ιδιαίτερη αρτιστική αξία ούτε κάποιο φοβερά προσωπικό στιλ, είναι λειτουργικό και φροντίζει να γεμίζει τίμια την ιστορία. Βέβαια όταν ο Ezquerra κάνει ένα fill-in για ένα τεύχος, η διαφορά μου φάνηκε έντονα και δεν μπορούσα να μην αναρωτηθώ πόσο θα ανέβαινε αν την σχεδίαζε άλλος. Παρόλα αυτά κάποια μονοσέλιδα του Dillon (πιθανά γιατί και ο ίδιος ασχολούνταν παραπάνω) είναι πολύ δυνατά. Αν κάτι θα μου μείνει πολύ καιρό αφού το διαβάσω, είναι τα ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ εξώφυλλα του Glen Fabry, τα οποία θέλουν ένα thread από μόνα τους γιατί είναι όλα γάμησε τα, για κάδρα. Τώρα σαν ιστορία λέει αρκετά. Όπως έγραψα πριν, κύρια θεματική πέρα από το σφαξίδι, τις γκόμενες και τους τύπους με στραπατσαρισμένες μούρες (τον Arseface ήξερα ότι θα τον γουστάρω από παλιά που είχα πετύχει την φάτσα του σε ένα άρθρο που διάβασα για το συμβάν με τους Judas Priest που αποτέλεσε και έμπνευση για την δημιουργία του) είναι η οργανωμένη θρησκεία. Ο Ennis σκιαγραφεί έναν Θεό εγωκεντρικό που θέλει η ύπαρξη να τον αγαπάει παθολογικά, σε βαθμό που καταλήγει να την βλάπτει παρά να την ευλογεί, και θέλει να δει τον πλανήτη να υπάρχει σε ένα άθεο σύμπαν. Άθεο όχι με την έννοια του δεν υπάρχει Θεός αλλά με αυτήν του δεν υπάρχει πλέον Θεός. Σε μια κουβέντα εδώ, ειπώθηκε ότι η ιστορία πήρε την κατιούσα από τα μισά και μετά. Αν και σίγουρα δεν πάει τόσο τραίνο μετά το τεύχος 40 και χάνει το νεύρο της, δεν είναι πια ότι χάλασε και πολύ. Δεν είχε πολλά plot-lines οπότε τα μάζεψε σχετικά καλά με ένα φινάλε που ήταν καλούτσικο. Ήταν λίγο "εύκολο" αλλά σίγουρα όχι κακό. Γενικά είναι μια σειρά που θα μνημονεύω ως στάνταρ πρόταση σε όσους γουστάρουν supernatural και την θεωρώ καλή, σίγουρα όμως δεν θα μου μείνει στο μυαλό ως πια η σειράρα που άκουγα κατά καιρούς. Πιθανά να έχτισε τον μύθο της στο shock factor που λέμε στο άλλο θέμα, και αυτός με τα χρόνια να μειώθηκε επειδή και η σειρά μείωσε ταχύτητα (κατ'εμέ λογικό).

Το κόμικ αποτελεί συλλογή των ιστοριών του Adrian Tomine που δημοσιεύθηκαν στα τέσσερα πρώτα τεύχη του περιοδικού Optic Nerve. Μέσα από τις ιστορίες αυτές ο Tomine μας ξεναγεί με το γνώριμο ύφος του σε αποσπάσματα μόνο από τις ζωές διαφόρων φιγούρων της πόλης εστιάζοντας περισσότερο στα στοιχεία της αποξένωσης από τον κοινωνικό περίγυρο και της μοναξιάς. Έτσι μια ιστορία μπορεί να διαρκεί 8 σελίδες, ενώ κάποια άλλη μονάχα μία και να είναι αρκετή. Οι πρωταγωνιστές των ιστοριών του, κάθε άλλο πάρα οι εντυπωσιακοί (ή και όχι) παραφουσκωμένοι υπεράνθρωποι που ήταν τις μόδας στα mainstream κόμικς της δεκαετίας του 90, στις λίγες σελίδες που τους δίνονται καταφέρνουν να αποκτήσουν τη δική τους ξεχωριστή φωνή. Ίσως επειδή είναι τόσο καθημερινοί, που δεν χρειάζονται πολλά για να γεμίσει ο αναγνώστης με την φαντασία του τις ζωές τους. Ίσως επειδή ζούνε πράγματα που αντανακλούν λίγο πολύ στις εμπειρίες όλων μας. Πολλές ιστορίες ξεχωρίζουν από τη συλλογή του Sleepwalk. Στο Layover (προσωπική αγαπημένη) ο ήρωας χάνει την πτήση του και έχει μια μέρα ακόμα στην διάθεση του για να περάσει στον τόπο του πριν φύγει. Έχει πολλές επιλογές για να περάσει τη μέρα του, είτε με το φιλο του, είτε με την κοπέλα του, είτε σπίτι με τον συγκάτοικο. Παρακολουθώντας τους να συνεχίζουν τις ζωές τους χωρίς αυτόν τι θα επιλέξει να κάνει ; Από την άλλη η Cheryl, πρωταγωνίστρια στο The Connecting Thread, παρατηρεί οτι κάθε μέρα κάποιος γράφει για αυτήν στη στήλη "Σε Είδα" της εφημερίδας, ενώ ο τυφλός πελάτης στο Supermarket προσπαθεί με τον τρόπο του να ζητήσει ραντεβού από την υπάλληλο που τον βοηθάει στα ψώνια. Από την άλλη, κάποια που κατάφερε να ζήσει τη μεγάλη αγάπη και τώρα είναι χήρα και γιαγιά, επιστρέφει για το μεσημεριανό της στο σημείο που συνήθιζε να συναντιέται με τον άντρα της πριν παντρευτούν, στο διάλειμμα από τη δουλειά (Lunch Break). Αυτά είναι μόνο μια πρόγευση από όσα θα διαβάσει κανείς στο Sleepwalk, το οποίο αποτελείται από 16 ιστορίες στο κλίμα των παραπάνω. Πέρα όμως από την πλοκή, ενδιαφέρον έχει και η σκηνοθεσία των καρέ, με έμφαση στα κοντινά, ώστε να τονίζονται οι εκφράσεις του προσώπου, όσο και το σχέδιο. Εδώ ο Tomine πειραματίζεται με διάφορα στυλ, που ξεκινούν από το συνηθισμένο του καθαρό α/μ, μέχρι πειραματισμούς με αποχρώσεις του γκρι ή με σχεδόν τελείως μαύρ,ο που "σπάει" από λίγο άσπρο. Ναι όντως δεν είναι κόμικ για όλες τις ώρες, όμως δεν έχει την απαισιοδοξία του Summer Blonde. Εδώ βλέπουμε και ιστορίες που καθώς σβήνουν αφήνουν μια αχτίδα φωτός για το μέλλον των χαρακτήρων τους. Γενικά, από όσα κόμικς του έχω διαβάσει, θεωρώ ότι εδώ είναι στα καλύτερα του. Αν και στενάχωρο το περιεχόμενο, στο τέλος χάρηκα που διάβασα κάτι τόσο καλό. Οπότε το προτείνω σε όσους τους αρέσει η θεματολογία ή γενικότερα τα αμερικάνικα alternative, ακόμα και σε όσους ενδιαφέρονται να διαβάσουν κάτι από αυτήν την "κατηγορία" χωρίς να έχουν διαβάσει κάτι άλλο.

αριστερά το dust jacket της έκδοσης της Ars Longa, δεξιά το εξώφυλλο Το κόμικ που τα ξεκίνησε όλα. Το κόμικ που εισήγαγε τον πλέον διάσημο τυχοδιώκτη ευγενή ναυτικό, Κόρτο Μαλτέζε, και γι'αυτό υπάρχουν κάποιοι πως υποστηρίζουν πως δεν είναι κόμικ "Κόρτο Μαλτέζε" αλλά περιέχει και αυτόν. Πολύ πιθανό, μιας και η ιστορία δεν έχει αυτόν πρωταγωνιστή, αλλά εκ των υστέρων ξέρουμε πως έμελλε να είναι ο χαρακτήρας που θα κολλήσει στο μυαλό του Pratt και με τον οποίο θα συνεχίσει να ασχολείται. Η Μπαλάντα αποτελεί την γνωστότερη ιστορία του Hugo Pratt στους τροπικούς, μια ιστορία που τοποθετεί τον Κόρτο στην υπηρεσία του μυστηριώδη "Καλόγερου" που προμηθεύει τους Γερμανούς στην θάλασσα μεταξύ νήσων του Σολομώντα και Ν. Γουινέας (στην Πολυνησία πάνω από την Αυστραλία) με κάρβουνο στις αρχές του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Μεταξύ άλλων έχουμε πρώτη εμφάνιση του Ρασπούτιν, του τρελού μοναχού που αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος του Κόρτο. Η ιστορία προσωπικά δεν με τρελαίνει, σίγουρα άλλες μεγάλες όπως το βενετσιάνικο παραμύθι και η κρυφή αυλή του μυστηρίου μου κάνουν μεγαλύτερο κλικ. Πάντως, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από αντίστοιχα βιβλία του είδους - Το νησί των θησαυρών του Στίβενσον και ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντεφόε έρχονται έτσι πρόχειρα στο μυαλό - με τον λυρισμό, την ποιητικότητα και το μυστήριο που στήνει ο Pratt. Ένα μελωδικό τροπάρι που θα ακούσουμε ξανά και ξανά στα έργα του, με μεγάλη ευχαρίστηση. τα εξώφυλλα των τεσσάρων τευχών από τον Μικρό Ήρωα Στα της έκδοσης, προφανώς και εν Ελλάδι θα γινόταν πάλι χαμός. Περιληπτικά, το κόμικ βγήκε από την Ars Longa για πρώτη φορά το 1987 με dust jacket παρακαλώ, υπήρξε μια επανέκδοση το 1995 ενώ το 2008 ξαναβγήκε σκληρόδετο και πολύ πιθανά είναι παράνομη κυκλοφορία. Το 2019 οι εκδόσεις Μικρός Ήρως που έχουν μπει για τα καλά στο παιχνίδι του Κόρτο Μαλτέζε από τότε που τσίμπησαν τα δικαιώματα, έβγαλαν την Μπαλάντα σε 4 τεύχη τα οποία βέβαια δεν έχω δει από κοντά για να εκφέρω άποψη. Ειδοποιός διαφορά πως η τελευταία έκδοση είναι έγχρωμη (Patricia Zanotti) ενώ όλες οι προηγούμενες ασπρόμαυρες.Προφανώς, αλλάζει και η μετάφραση (Άρης Μαλανδράκης για Μαμούθ, Γαβριήλ Τομπαλίδης για Μικρό Ήρωα).

Το Δεκέμβριο του 1995, μια βδομάδα μετά την εμφάνιση του άλμπουμ όπου διασκεύαζε σε κόμικ την ταινία Batman Forever, οι εκδόσεις Πέργαμος έκαναν το επόμενο βήμα τους στο χώρο, δημοσιεύοντας την πρώτη τους μηνιαία σειρά, το Batman Περιπέτειες, σειρά που βασιζόταν στην σειρά κινουμένων σχεδίων Batman - The Animated Series του Bruce Timm. Αυτή ήταν μόλις η δεύτερη φορά που έβγαινε σειρά με τον Batman με περιοδική κυκλοφορία (ongoing) στην χώρα μας, κάτι που σε πρώτη φάση μπορεί να ξένιζε, αλλά η δημοφιλία της σειράς κινουμένων σχεδίων που προβαλλόταν μεταγλωττισμένη από τον Αντ1 εκείνα τα χρόνια, την τοποθετεί στο κατάλληλο χρονικό πλαίσιο. Ακόμα και χωρίς αυτό όμως, η σειρά άνετα κερδίζει σε επίπεδο ποιότητας, μιας και τα τεύχη αυτά, περιέχουν μερικές από τις καλύτερες ιστορίες που δημοσιεύτηκαν ποτέ στην Ελλάδα με τις περιπέτειες του Σκοτεινού Ιππότη, όπως ακριβώς η σειρά κιν. σχεδίων περιέχει μερικές από τις πιο καλογραμμένες και ουσιαστικές ιστορίες του, επίπεδα πάνω από αυτό που θα περίμενε κανείς για υλικό που προωθούνταν σε παιδιά, καλύπτοντας όλο το αφηγηματικό φάσμα των περιπετειών του. Στο περιοδικό δημοσιεύτηκαν δύο σειρές ουσιαστικά: Τα Batman Adventures v1, που στην Αμερική έβγαλε 36 τεύχη και δύο Annuals, και το The Batman and Robin Adventures, που στην Αμερική έβγαλε 25 τεύχη και 2 Annuals και βασιζόταν στην μετονομασία της σειράς του Bruce Timm ως The Adventures of Batman & Robin. Όλες οι έντυπες ιστορίες ήταν πρωτότυπες και δεν βασίζονταν σε κάποιο από τα επεισόδια που προβλήθηκαν. Η Πέργαμος έβγαλε όλη την πρώτη σειρά (εκτός των Annuals) και τα 24 από τα 25 τεύχη της δεύτερης, καθώς διέκοψε την έκδοση με το 60ο τεύχος. Η διανομή είχε προ πολλού γίνει προβληματική, χάνοντας τακτικά μήνες κυκλοφορίας και έχοντας αφαιρέσει τις όποιες ενδείξεις θα μπορούσαν να προσδιορίσουν χρόνο και μήνα κυκλοφορίας του εκάστοτε τεύχους. Αξίζει να σημειωθεί, πως όποια και να ήταν η ονομασία του περιοδικού στα εξώφυλλα, στην ταυτότητα έγραφε απλώς Batman, ένδειξη πως απλά σκόπευαν να το συνεχίσουν με ότι σειρά ήταν διαθέσιμη, στο ύφος του Σπάιντερ-Μαν του Καμπανά. Και αυτό ήταν το σύνολο των κυκλοφοριών αυτής της εμφανώς μικρής και αφανούς κατά τα άλλα εκδοτικής. 2 σειρές με Μπάτμαν και Σούπερμαν, ένα αυτόνομο και αδιάφορο άλμπουμ και μερικοί τόμοι ξεστοκαρίσματος που τα πλάσαραν ως trades.

Εντελώς αιφνιδιαστικά, στα τέλη του 1995, η άγνωστη μέχρι τότε εκδοτική Πέργαμος, βγάζει στα περίπτερα ένα τεύχος Σούπερμαν σηματοδοτώντας την επιστροφή του θρυλικού υπερήρωα και γενικότερα της DC Comics στα ελληνικά περίπτερα 13 περίπου χρόνια μετά την έκδοση του Ψαρόπουλου, και ενώ είχε ήδη κυκλοφορήσει λίγες μέρες πριν το BATMAN ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ. Πολύ σωστά πράττοντας, κατά τη γνώμη μου, οι υπεύθυνοι της εκδοτικής, ξεκίνησαν το νέο τίτλο με το limited series του πολύπειρου John Byrne, που είχε κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ το 1986 και το οποίο, επαναπροσδιόρισε την καταγωγή του Σούπερμαν, μετά τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο Crisis on Infinite Earths και ουσιαστικά έθεσε τη βάση για τη νέα εκδοχή του μύθου του Ανθρώπου από Ατσάλι. Η σειρά γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ, κατά κάποιον τρόπο επεκτάθηκε στο πολύ μεταγενέστερο Superman: Birthright και αποτέλεσε τον κανόνα στο continuity του σύμπαντος της DC για πολλά χρόνια. Το σημαντικότερο, στην περίπτωσή μας, είναι ότι πρακτικά επανασύστησε τον ήρωα στο ελληνικό κοινό, έτσι ώστε, ακόμα και κάποιος που δεν ήξερε το παρελθόν του ήρωα, να μπορέσει να ξεκινήσει την ιστορία του χωρίς κενά. Στη συνέχεια, η Πέργαμος προέβη σε μια ακόμη πιο εντυπωσιακή κίνηση, αφού εξέδωσε τα τεύχη που περιείχαν το θάνατο (και την ανάσταση) του Σούπερμαν, τα οποία είχαν κάνει θραύση στις ΗΠΑ, όταν πρωτοεκδόθηκαν και μέρος των οποίων, εξέδωσε το 2014 και η Anubis. Το γεγονός, ότι επέλεξαν να κυκλοφορήσουν όλη αυτή την ιστορία μετά το limited series του Byrne και μάλιστα ολόκληρη, δείχνει κατά τη γνώμη μου, ότι η κίνηση είχε μελετηθεί από πριν και ότι η εκδοτική έδειξε μεγάλη συνέπεια, κάτι που δεν ήταν καθόλου αυτονόητο τότε. Μάλιστα, αν κοιτάξετε τα τεύχη που περιέχει το The Death and Return of Superman Omnibus, θα διαπιστώσετε ότι περιέχει μόλις 1 ή 2 τεύχη επιπλέον, που δεν είναι και απαραίτητα για την κατανόηση της ιστορίας. Αυτό είναι το εξώφυλλο του τεύχους 22, που αντιστοιχεί στο #500 της αμερικανικής έκδοσης. Η ιστορία δημοσιεύτηκε σε δύο τεύχη. Η έκδοση ήταν πολύ προσεγμένη με πολύ καλό χαρτί, πολύ ζωντανά χρώματα, σωστή μετάφραση και επιμέλεια. αλλά και στήλη αλληλογραφίας και γενικά θύμιζε σε πολλά την αντίστοιχη του Ψαρόπουλου. Κατά τη γνώμη μου, είναι μια από τις πολύ αξιόλογες και πολύ προσεγμένες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν στη χώρα μας. Θεωρώ, ότι για όσους μεγάλωσαν στη δεκαετία του 1990 και διάβαζαν υπερηρωικά κόμκκς, αυτή η σειρά ήταν αγαπημένη. Στη σειρά κυκλοφόρησαν συνολικά 59 τεύχη, αφού από το #44 και μετά ο τίτλος μετονομάστηκε σε Superman Adventures και πρακτικά ξεκίνησε μια νέα σειρά, απευθυνόμενη κατά βάση σε μικρότερο ηλικιακά κοινό. Κάποια στιγμή, η Πέργαμος κυκλοφόρησε και δύο τόμους, έναν με τη σειρά του Byrne και έναν με κάποια από τα τεύχη σχετικά με το θάνατο του Σούπερμαν. Δυστυχώς, πλέον είναι δύσκολο να βρεθεί η σειρά. Δεν είναι μεν ακριβά τα τεύχη, αλλά εμφανίζονται σχετικά σπάνια και μάλιστα, όσο αυξάνει η αρίθμηση, τόσο δυσκολεύει η ανεύρεσή τους. Υπόψιν, ότι τα τεύχη 41-43 έχουν το ίδιο ακριβώς εξώφυλλο και διαφοροποιούνται μόνο στο κουτάκι που γράφει "Α'", "Β΄" ή "Γ΄" Μέρος αντίστοιχα. Παραθέτω και ένα αρχείο, όπου περιέχεται η ταυτυοποίηση των τευχών της ελληνικής έκδοσης. Superman Pergamos.xlsx Όλα τα σκανρίσματα έγιναν από εμένα Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Η μίνι σειρά του Byrne στη Wikipedia Ο Θάνατος του Σούπερμαν στη Wikipedia

Το Fusion είναι ένα ακόμα artbook του Moebius που εξέδωσε η Epic, το imprint της Marvel το 1995. Συλλέγει σκίτσα από την περίοδο 1989-1994 που καλύπτουν μια ποικιλία θεμάτων από fantasy και sci-fi μέχρι γυναικείο σώμα και σουπερήρωες, τα οποία πρωτοδημοσιεύθηκαν σε διάφορα ευρωπαϊκά περιοδικά, συλλογές, αφίσες, εκθέσεις και εικαστικά δρώμενα πάσης φύσεως. Δίπλα στο εξώφυλλο πάνω ανεβάζω έναν πίνακα περιεχομένων που πήρα μέσα από την ίδια την έκδοση. Προσωπικά, αυτό το artbook μ'άρεσε πολύ παραπάνω από το Metallic Memories. Αφενός είχε πολύ καλύτερη εκτύπωση και δεν "έχαναν" τα σκίτσα, αφετέρου αναδεικνύει άψογα τις ικανότητες αυτού του τεράστιου δημιουργού, και εξηγούμαι: μέσα σε μόνο μία πενταετία που καλύπτει το παρόν, βλέπουμε με τι έχουμε να κάνουμε, και αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι ένας δημιουργός που συνεχώς εξελισσόταν, άλλαζε δείγματα γραφής και σχεδιασμού από μήνα σε μήνα, δεν φοβόταν να δοκιμάσει τεχνικές ξένες σε αυτόν και να τις κάνει δικές του. Μακάρι να ήξερα περισσότερες λεπτομέρειες από τα υλικά που χρησιμοποιούσε και κάποιες τεχνικές ονομαστικά, μένω όμως στο να αφήνω το στόμα ανοιχτό στην ικανότητα του να με εντυπωσιάζει σαν να είναι κάθε φορά η πρώτη φορά που βλέπω την δουλειά του και να με πείθει ότι όχι μόνο δημιουργούσε σε άλλη διάσταση αλλά δημιούργησε μια εξ'ολοκλήρου νέα, μπήκε μέσα και ανυψώθηκε εκεί μένοντας για πάντα στο πάνθεον της 9ης τέχνης. Φάτε μάτια ψάρια.