Search the Community

Η χρυσή εποχή του γκράφικ νόβελ Έλληνες εκδότες και ταλαντούχοι δημιουργοί μιλούν στην «Κ» για το πώς οι εικονογραφημένες σελίδες συνυπάρχουν με τα κλασικά έργα Από υποκουλτούρα έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχη τάση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα γκράφικ νόβελ, τα «νέα» κόμικς, δεν περιορίζονται μόνο σε ιστορίες του φανταστικού, αλλά επεκτείνονται στα πεδία της λογοτεχνίας, της Ιστορίας, όπως το «1800» (φωτ.), και της εκπαίδευσης. Δημήτρης Καραΐσκος Ήταν υποκουλτούρα, αλλά πλέον διανύει μια εντυπωσιακή πορεία στον συρμό. Προσφέρει δεύτερη νιότη σε παλιές ιστορίες και τις αφηγείται καθηλωτικά με σκίτσα. Το γκράφικ νόβελ ήρθε για να μείνει; O Λευτέρης Σταυριανός, εκδότης της Jemma Press, είναι από αυτούς που δεν ξεχνούν τις περιθωριακές καταβολές του νέου μέσου. «Στην ουσία, πρόκειται γι’ αυτό που πάντα ονομάζαμε κόμικς», μας λέει. Το ίδιο υποστηρίζει και ο Θανάσης Καραμπάλιος, εικονογράφος και δημιουργός της σειράς «1800», που έχει εκδώσει με επιτυχία η Jemma και βασίζεται σε ιστορίες αρματολών και πειρατών κατά την περίοδο της προεπαναστατικής Ελλάδας. «Οτιδήποτε έχει να κάνει με Ιστορία και ελληνικά θέματα είναι δημοφιλές στο κοινό – και στην περίπτωση του “1800” έχει πραγματοποιηθεί, μάλιστα, και βαθιά ιστορική έρευνα», τονίζει ο εκδότης, ενώ συμπληρώνει ότι και η πρόσφατη «Μοναξιά της αβύσσου» των Δημήτρη Βανέλλη και Νίκου Κούρτη, με θέμα τον μύθο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Γοργόνας, έχει πάει επίσης εξαιρετικά καλά. Στο είδος της λαογραφίας, έρχονται στον νου μας μια σειρά άλλοι τίτλοι που άφησαν το στίγμα τους στον χώρο όπως ο «Ερωτόκριτος» (εκδ. Ικαρος, 2016), σχεδιασμένος από την επιδέξια πένα του Γιώργου Γούση. Μιλώντας με τον εκδότη του Ίκαρου, Νίκο Αργύρη, μας υπενθυμίζεται πως «τα πρώτα γκράφικ νόβελ εμφανίστηκαν στην ελληνική αγορά περί το 2006, με μεταφράσεις επιτυχημένων ξένων έργων όπως το “Persepolis” της Marjane Satrapi ή το “Maus” του Art Spiegelman». Το 2008 ήρθε από τον Ίκαρο και το παγκόσμιο εκδοτικό γεγονός του «Logicomix». Το εμβληματικό έργο του Απόστολου Δοξιάδη έκανε μια βαθιά τομή, δείχνοντας πώς το μέσο λειτουργεί εξαιρετικά και ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Αυτό το επιτυχημένο πάντρεμα κόμικς και γνώσης συνεχίστηκε και στην περίπτωση του «Αριστοτέλη» (2002), επίσης του Ικάρου, σχεδιασμένο και αυτό εκπληκτικά (όπως και το «Logicomix») από τον Αλέκο Παπαδάτο. Το γκράφικ νόβελ λειτουργεί εξαιρετικά και ως εισαγωγή στον κόσμο της λογοτεχνίας. Οι εκδόσεις Μίνωας εξέδωσαν πρόσφατα τον «Μεγάλο Γκάτσμπυ» του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ ενώ ο Πατάκης τον κλασικό «Θησαυρό της Βαγίας» της Ζωρζ Σαρή. «Είναι το καλύτερο δώρο των νέων δημιουργών προς τους παλιούς», σημειώνει ο Γιώργος Πάτμιος, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του Πατάκη, ενώ ο Θοδωρής Τσώλης, εκ μέρους του Μεταίχμιου, μας ενημερώνει πως η επανέκδοση σε γκράφικ νόβελ των κλασικών έργων της Άλκης Ζέη είχε θερμή υποδοχή από το κοινό, χωρίς ταυτόχρονα να υπονομευθεί η ζήτηση για τα πρωτότυπα βιβλία. «Αυτά τα εμβληματικά έργα της παιδικής λογοτεχνίας αφορούν εξίσου το κοινό που γνωρίζει τα πρωτότυπα και αναζητά την πολυτελή έκδοση των γκράφικ νόβελ και τους νεότερους, που τα πρωτογνωρίζουν με αυτόν τον τρόπο». Συμπληρώνει, μάλιστα, ότι το Μεταίχμιο σκοπεύει να εκδίδει δύο ή τρεις τίτλους γκράφικ νόβελ ετησίως. Χωρίς περιορισμούς «Είναι το καλύτερο δώρο των νέων δημιουργών προς τους παλιούς», σημειώνει ο Γιώργος Πάτμιος για τη σχέση του κόμικς με την κλασική λογοτεχνία. Επιπλέον, είναι ένα μέσο πολύ ευέλικτο. Ο Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος), ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς του χώρου, σημειώνει πως η φόρμα του γκράφικ νόβελ «δεν έχει περιορισμούς ως προς το κοινό και το περιεχόμενό της» και τονίζει ότι «η μεταφορά κλασικών έργων της λογοτεχνίας ή του αρχαίου δράματος ή τίτλοι με ιστορικά θέματα αποτελούν αφορμή για τους νέους να έρθουν σε επαφή με αφηγήσεις και ιδέες που αλλιώς θα ήταν δύσκολο να γνωρίσουν, ειδικά στη σημερινή εποχή της ταχύτητας και της διαδικτυακής επικοινωνίας. Επιπλέον, είναι μια φόρμα που μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε σε ιδανικό μέσο για να επικοινωνήσουν οι γονείς με τα παιδιά τους». Μιλώντας με τον Φιλήμονα Πατσάκη, υπεύθυνο εκδοτικού σχεδιασμού της Διόπτρας, μαθαίνουμε για τον φιλόδοξο στόχο τους να μεταφέρουν το έργο του Νίκου Καζαντζάκη σε μια σειρά κόμικς. «Ο κόσμος του Καζαντζάκη δεν αγαπά τις σταθερές, γι’ αυτό και επανεφευρίσκεται διαρκώς», λέει εμφατικά. «Θα ξεκινήσουμε με το “Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά” από τον Soloup και τον “Καπετάν Μιχάλη” από τον Pan-Pan με τη βοήθεια του Γιώργου Γούση. Αμφότερα, θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2023», μας ενημερώνει. Νοσταλγία και διασκευές Συγγενικούς συλλογισμούς κάνει και ο Θοδωρής Πρασίδης, συγγραφέας-σεναριογράφος που κάνει καριέρα και στο εξωτερικό: «Μια συζήτηση που έχει προκύψει είναι κατά πόσον η ζήτηση των ελληνικών γκράφικ νόβελ καθορίζεται από τη νοσταλγία για τα μεγάλα έργα, μιας και μεγάλο μέρος της παραγωγής είναι διασκευές γνωστών λογοτεχνικών βιβλίων. Αυτό από τη μία μπορεί να δείχνει μια εμμονή στο “ένδοξο παρελθόν” (που ούτως ή άλλως την έχουμε οι Έλληνες), από την άλλη, είναι ενδιαφέρουσα η συμπλοκή των νέων δημιουργών με αυτά τα κείμενα και η μετάφρασή τους στην οπτική γλώσσα των κόμικς». Ανήκοντας ο ίδιος σε αυτήν τη νέα «στρατιά» Ελλήνων δημιουργών του χώρου που εντυπωσιάζει με τα ταλέντα της, υπογραμμίζει πως «η αύξηση της εγχώριας παραγωγής των γκράφικ νόβελ δεν θα συνέβαινε χωρίς την παρουσία μιας δυναμικής ομάδας καλλιτεχνών που ασχολούνται με τη φόρμα με άρτια αφηγηματικά και εικαστικά αποτελέσματα». Συζητώντας με τον Λεωκράτη Ανεμοδούρα, εκδότη του ιστορικού οίκου «Μικρός Ηρως», ακούμε έναν ακόμη νέο άνθρωπο που συνεισφέρει στην άνθηση του χώρου. Μας μιλάει για τη νεοσυσταθείσα «Ακαδημία Ελληνικών Κόμικς», ένα φορέα που «προσπαθεί να βοηθήσει τον χώρο να αποκτήσει εξωστρέφεια». Στον κατάλογο των πρόσφατων εκδόσεών του βλέπουμε ένα ακόμη έργο του σκιτσογράφου Θανάση Καραμπάλιου, σε σενάριο Γιώργου Βλάχου. Πρόκειται για μια διασκευή του κλασικού έργου του Ιουλίου Βερν «Το Αιγαίο στις φλόγες», που διαδραματίζεται την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης. Ο Βερν μέσα από τα πενάκια του Καραμπάλιου, ο Καζαντζάκης μέσα από τα μελάνια του Soloup και του Pan Pan, ο «Θησαυρός της Βαγίας» μέσα στα καρέ του Kanellos Cob: o θαυμαστός νέος κόσμος του ελληνικού γκράφικ νόβελ είναι εδώ. Η συνέχεια έπεται συναρπαστική, όπως συναρπαστικός ήταν πάντα και ο κόσμος των κόμικς. Ένας κόσμος που, όπως φαίνεται, έχει περισσή γοητεία για να παραμείνει για πάντα στη σκιά. Πηγή

Σπάνια ένα περιοδικό έχει σημαδέψει τόσο πολύ τις καρδιές και τις ψυχές των αναγνωστών του, όσο ο Μικρός Ήρως, που έγραφε ο Στέλιος Ανεμοδουράς από το 1953 έως και το 1968 με το ψευδώνυμο «Θάνος Αστρίτης» και διάνθισε με τα σκίτσα του ο Βύρων Απτόσογλου. Σπάνια ένα παιδικό περιοδικό του είδους του έφτασε, χωρίς διακοπή της έκδοσής του, στον μυθικό αριθμό των 800 σχεδόν τευχών, γραμμένο κάθε εβδομάδα από τον ίδιο πάντα συγγραφέα. Αυτό το περιοδικό των παιδικών μας αναμνήσεων, λοιπόν, ο Μικρός Ήρως μας, γιορτάζει φέτος εβδομήντα χρόνια ζωής. Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι πια «μικρός» και η εποχή μας έχει στρέψει την προσοχή της σε άλλους ήρωες... Πιο πεζούς, πιο αναλώσιμους, αλλά χάι τεκ! Ο δικός μας, όμως, ο «παππούς Μικρός Ήρως» δεν πτοείται… «Όσο ζει, ελπίζει…», όπως έλεγε κι ο ίδιος στις παλιές καλές μέρες. Σας προσκαλεί πιστούς και όχι, σε μια μοναδική έκθεση που θα λάβει χώρα στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από τις 21 έως και τις 28 Φεβρουαρίου, κατά την οποία 45 διακεκριμένοι Έλληνες εικονογράφοι αφιερώνουν τις δημιουργίες τους για τα εβδομηντάχρονα του αναγνώσματος. Τα 45 εκθέματα θα έχετε την ευκαιρία να τα απολαύσετε στον πρώτο όροφο του ιδρύματος. Στον δεύτερο όροφο θα βρείτε συλλεκτικά τεύχη και ένθετα της σειράς καθώς και σπάνια σκίτσα του εικονογράφου του αναγνώσματος, Βύρωνα Απτόσογλου, που μας παραχώρησε για τις ανάγκες της έκθεσης το Ίδρυμα Σ.Ο.Φ.Ι.Α.. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τρίτη 21 Φεβρουαρίου στις 19:00, όπου θα μιλήσουν για το ανάγνωσμα ο Ιστορικός Τέχνης Γιάννης Κουκουλάς και ο ηθοποιός Δημήτρης Πιατάς, ενώ θα προβληθεί βίντεο με αδημοσίευτο υλικό και συνεντεύξεις παλαιών και νέων προσωπικοτήτων. Ταυτόχρονα, όσοι παρευρεθούν, θα έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν το ολοκαίνουργιο λεύκωμα με πολύτιμες πληροφορίες για το ανάγνωσμα, τα νέα σκίτσα των καλλιτεχνών αλλά και μία αδημοσίευτη πραγματική ιστορία του Θάνου Αστρίτη σε σχέδια του Βασίλη Γκογκτζιλά, που αποτελεί την αφετηρία αυτής της τεράστιας διαδρομής που λέγεται Μικρός Ήρως. Σας περιμένουμε λοιπόν σε μία όμορφη βραδιά που ξυπνάει όμορφες μνήμες στους παλιούς, αλλά ταυτόχρονα ενώνει το χθες με το σήμερα! Η ειδική έκδοση για τα εβδομήντα χρόνια θα είναι διαθέσιμη για αγορά στην έκθεση. Μπορείτε επίσης να την αγοράσετε από το ηλεκτρονικό μας κατάστημα, κάνοντας κλικ εδώ! Ημερομηνίες έκθεσης: 21 - 28 Φεβρουαρίου 2023. 18:00 έως 22:00, καθημερινές και Σαββατοκύριακα. Εκδήλωση για τα εγκαίνια: Τρίτη 21 Φεβρουαρίου, στις 19:00. Μέρος έκθεσης: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος Αττική, 177 78.

70 χρόνια Μικρός Ήρως: Πέντε σύγχρονοι εικονογράφοι μιλούν για την κληρονομιά του εμβληματικού ήρωα Λίγο πριν τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, οι Πάνος Καμουλάκος, Περικλής Κουλιφέτης, Τάσος Μαραγκός, Αρινέλα Κοτσίκο, Σπύρος Δερβενιώτης μάς μιλούν για τον “μεγάλο” πλέον «Μικρό Ήρωα». KEIMENO: MONOPOLI TEAM | 21.02.2023 ARTWORK COVER: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΔΑΓΛΗΣ Πριν από τους σούπερ ήρωες των κινηματογραφικών blockbusters με τις σούπερ δυνάμεις και τις high tech στολές, ένας ήταν ο “Ήρωας” των παιδικών μας χρόνων: ο «Μικρός Ήρως», που σημάδεψε τις παιδικές αναμνήσεις πολλών γενεών αναγνωστών, από το 1953, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του αγαπημένου λαϊκού αναγνώσματος, που έγραψε ο Στέλιος Ανεμοδούρας – που μέχρι το 1968 έγραφε με το ψευδώνυμο «Θάνος Αστρίτης» – και διάνθισε με τα σκίτσα του ο Βύρων Απτόσογλου. Αυτό το περιοδικό, λοιπόν, που μεγάλωσε γενιές και γενιές φέτος γιορτάζει μία σημαντική επέτειο. Ο Μικρός Ήρως δεν είναι πια «μικρός», αφού φέτος κλείνει 70 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία του και γιορτάζει με μία μοναδική έκθεση στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από τις 21 έως τις 28 Φεβρουαρίου, κατά την οποία 45 διακεκριμένοι Έλληνες εικονογράφοι αφιερώνουν τις δημιουργίες τους στον αγαπημένο ήρωα. Λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης την Τρίτη 21 Φεβρουαρίου, πέντε από τους συμμετέχοντες εικονογράφους (οι Πάνος Καμουλάκος, Περικλής Κουλιφέτης, Τάσος Μαραγκός, Αρινέλα Κοτσίκο, Σπύρος Δερβενιώτης) μάς μιλούν για την κληρονομιά του Μικρού Ήρωα, την επίδραση που είχε στο έργο τους, αλλά και για τις δημιουργίες που εμπνεύστηκαν με αφορμή την πολυαναμενόμενη έκθεση. Πάνος Καμουλάκος © Πάνος Καμουλάκος Για μένα ο Μικρός Ήρωας είναι σαν το αμερικανικό Yellow Kid, από εκεί ξεκίνησαν τα ελληνικά κόμικς. Ο Μικρός Ήρως συμβολίζει το ελληνικό Pulp, ένα προϊόν της εποχής του που τελικά άντεξε στον χρόνο και έχει μια απίστευτη διαχρονικότητα. Χαίρομαι που είχα την ευκαιρία να σχεδιάσω την πρώτη γυναίκα action hero! Info: Ο Πάνος Καμουλάκος, είναι δημιουργός κόμικς, εικονογράφος και εκπαιδευτικός. Είναιαι στην δημιουργική εκπαίδευση από το 2010 καθώς επίσης και στην ελληνική σκηνή κόμικς από το 2015. Το 2019 ίδρυσε τη σχολή σκίτσου και εικονογράφησης Kamoulakos ArtLab. Περικλής Κουλιφέτης © Περικλής Κουλιφέτης Θα μιλήσω ειλικρινά, τον Μικρό Ήρωα τον έμαθα παιδί πρώτα μέσα από τους στίχους του Λουκιανού Κηλαηδόνη και μετά από τις σελίδες των Ανεμοδουρά-Απτόσογλου. Ήταν για μένα ένας πρόγονος, ένας «παππούς» των ελληνικών κόμικς και ποπ κουλτούρας, από αυτούς που μου έδειξαν πόσο μπορούν τα κόμικς και τα λαϊκά αναγνώσματα να καθορίσουν την εποχή τους και τις μετέπειτα γενιές. Για μένα ο Μικρός Ήρωας είναι ο ορισμός του λαϊκού ήρωα και του λαϊκού αναγνώσματος. Ένα δημιούργημα που μίλησε στις ψυχές μιας ολόκληρης γενιάς, με τρόπο ενωτικό και πρωτότυπο εξέφρασε την εποχή του ενώ άντεξε και πέρα από αυτήν σαν διαχρονικό σύμβολο αντίστασης. Έκφραση των δημιουργών του, του τόπου και του χρόνου του αλλά ταυτόχρονα διαχρονικός. Για μένα, που προσκλήθηκα να σχεδιάσω μια σελίδα με αυτόν και την παρέα του, είναι τιμή μου που έβαλα μια μικρή ψηφίδα στο μεγάλο ψηφιδωτό της ιστορίας του. Info: O Περικλής Κουλιφέτης είναι εικαστικός, σκιτσογράφος και δημιουργός κόμικς. Πτυχιούχος του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών Ιωαννίνων, σχεδιάζει κόμικς και αρθρογραφεί στο Καρέ Καρέ της Εφημερίδας των Συντακτών, έχει δημιουργήσει κόμικς όπως «Οι Έγκλειστοι» από τις Εκδόσεις Μικρός Ήρως. Τάσος Μαραγκός © Τάσος Μαραγκός Ως παιδί, βλέποντας τις σελίδες και τα εξώφυλλα του Μικρού Ήρωα, στα περίπτερα ή στο κέντρο τύπου στη Σύρο όπου μεγάλωσα, έβλεπα ότι οι ναζί και οι φασίστες αποκρούονται με δυναμικές κινήσεις και πράξεις. Αυτός πιστεύω ότι ήταν ένας σπόρος όπου φύτρωσε στο μυαλό μου και διαμόρφωσε την άποψη μου για τον ναζισμό και γενικά την φασιστική ιδεολογία. Επομένως συνέβαλε και στην μετέπειτα πορεία μου ως δημιουργός. Ο Μικρός Ήρως συμβολίζει τον διαρκή αντιφασιστικό αγώνα που πρέπει όλοι και όλες να δίνουμε καθημερινά. Είτε πρόκειται για τον ρατσιστή γείτονα είτε για τη νεοναζιστική συμμορία που ενώ έχει καταδικαστεί ως εγκληματική οργάνωση, όλο και προσπαθεί να είναι στα πράγματα. Γι’ αυτό και στην εικονογράφηση που έκανα για την έκθεση, απεικόνισα τους δύο ήρωες και μια ηρωίδα του Μικρού Ήρωα σε μια παρέα δυναμικών αντιφασιστών του σήμερα. Info: O Tasmar, κατά κόσμον Τάσος Μαραγκός, ζει στην Αθήνα και δημιουργεί κόμικς από το 1998 με διάφορες αυτοεκδόσεις και συνεργασίες με εκδοτικές. Το πιο γνωστό από αυτά το Hard Rock που κυκλοφορεί τα τελευταία 15 χρόνια το οποίο έχει μεταφραστεί και στα ιταλικά. Αρινέλα Κοτσίκο © Αρινέλα Κοτσίκο Ο Μικρός Ήρωας για μένα ως δημιουργός συμβολίζει την ελευθερία, απεικονίζει την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Οι τρεις χαρακτήρες, που με τις περιπέτειες και την γενναιότητα τους έδωσαν ελπίδα στους αναγνώστες. Αυτό προσπάθησα να περάσω και μέσα από το έργο μου. Όσο και αν έχει αλλάξει η εποχή μας, αυτό το μήνυμα παραμένει επίκαιρο. Info: H Αρινέλα ασχολείται επαγγελματικά με τον χώρο τον κόμικς, εικονογράφησης και animation τα τελευταία πέντε χρόνια. Σπούδασε τρία χρόνια στην σχολή Ορνεράκη σχέδιο κόμικ και έναν χρόνο visual development στο IDEA Academy. Σπύρος Δερβενιώτης © Σπύρος Δερβενιώτης Ο «Μικρός Ήρως» φώτιζε ψυχές σε εποχές που πάνω απ’ τη χώρα απλωνόταν βαθύ σκοτάδι. Ένα λαϊκό ανάγνωσμα που εμφυσούσε το πνεύμα της αντίστασης στο Κακό, όταν το Κακό ήταν ορατό και έβρισκε απέναντί του την πλειοψηφία των Ελλήνων (πλην των «συνεργατών»). Σήμερα, τρία τέταρτα του αιώνα αργότερα, τίποτα δεν θα με έκανε πιο χαρούμενο από το να φαίνεται σαν ένα ανάγνωσμα ξεπερασμένο, μιας εποχής που την αφήσαμε οριστικά πίσω μας, σοφότεροι, δικαιότεροι. Φοβάμαι ότι σήμερα χρειάζεται η οπτική γωνία του πολύ περισσότερο από τότε. Γιατί σήμερα στα περίπτερα, ως «λαϊκό ανάγνωσμα» συστήνονται έντυπα που προωθούν τον φασισμό και εκφασισμό αντί να τον στιγματίζουν, που δηλητηριάζουν τις ψυχές των λαϊκών ανθρώπων αντί να τις εμπνέουν, που βάφουν το λευκό και γαλάζιο με άφθονο μαύρο και κίτρινο. Ή, για να το θέσω όπως το τραγούδησε σε αθωότερες εποχές ο Λουκιανός Κηλαηδόνης: «Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει, μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση;» Info: Ο Σπύρος Δερβενιώτης είναι γελοιογράφος, δημιουργός κόμικς και υπεύθυνος επικοινωνίας του ΜεΡΑ25. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Έκθεση – 70 Χρόνια Μικρός Ήρως Διάρκεια: 21 – 28 Φεβρουαρίου 2023 Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά 18:00 – 22:00 Είσοδος Δωρεάν Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος Πηγή

70 χρόνια «Μικρός Ήρως»: H μεγάλη ιστορία του θρυλικού pulp Με αφορμή την έκθεση για τη συμπλήρωση 70 ετών από την πρώτη περιπέτεια του Στέλιου Ανεμοδουρά, το «Κ» σκαλίζει την ιστορία των θρυλικών εκδόσεων. Η Στέλλα Στεργίου φαντάστηκε τους τρεις ήρωες χαλαρούς. Παντελής Τσομπάνης Τέτοιες μέρες του 1953 εμφανίζεται στα πρακτορεία Τύπου και στα περίπτερα της χώρας το πρώτο τεύχος με μια ιστορία με τίτλο Ελεύθερος σκλάβος. Είναι η αρχή μιας πορείας 15 ετών που χάρισε στον Μικρό Ήρωα μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των Ελλήνων αναγνωστών. Σήμερα, μετά 70 χρόνια, οι τωρινές εκδόσεις Μικρός Ήρως τιμούν την κληρονομιά του Στέλιου Ανεμοδουρά με μια έκθεση στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με τη συμμετοχή 45 νέων και διακεκριμένων καλλιτεχνών που δημιούργησαν επί τούτω ένα μονοσέλιδο έργο εμπνευσμένο από τις περιπέτειες του Μικρού Ήρωα. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα κυκλοφορήσει επίσης ένα λεύκωμα με πληροφορίες, δηλώσεις επώνυμων αναγνωστών και αδημοσίευτο υλικό. Από το 1953, λοιπόν, μέχρι το 1968, με εβδομαδιαίες πωλήσεις στα 15.000 φύλλα (χώρια η παραναγνωσιμότητα), 798 τεύχη που «στρογγυλοποιήθηκαν» με δύο ανέκδοτα έργα το 1995, 25.536 σελίδες με τις περιπέτειες του «Παιδιού-Φάντασμα», Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του Σπίθα ενάντια στους Γερμανούς. Φρέσκος διάλογος που «κουμπώνει» σε κάθε ήρωα, λιτή και κατανοητή γλώσσα μακριά από «ξύλινους» πατριωτισμούς αρκούσαν για να συνεπάρουν αναγνώστες από διαφορετικές γενιές, ενώ οι εικονογραφήσεις του Βύρωνα Απτόσογλου ενίσχυσαν τη βαρύτητα των ιστοριών και οι χαρακτήρες του μεταφέρθηκαν στο θέατρο και ενέπνευσαν τραγουδοποιούς. Σκίτσο του Στέλιου Ανεμοδουρά (1917-2000), που υπήρξε η ψυχή και το μυαλό πίσω από τον Μικρό Ήρωα. Σε αντίθεση με τις διαδοχικές εικόνες και τα κειμενικά συννεφάκια των κόμικς, στον Μικρό Ήρωα συναντούσε κανείς πυκνό κείμενο που συνδυαζόταν με τις εικονογραφήσεις. «Φαντάζομαι πως στο βάθος της καρδιάς του ο κυρ Στέλιος θα ήθελε πολύ να ήταν κόμικ ο Μικρός Ήρως, για να μιμηθεί τους Αμερικανούς, αλλά δεν νομίζω ότι γινόταν. Είχε πολλή δράση και χρειαζόταν ήδη μεγάλη μαστοριά για να κυκλοφορήσει σε στιλ “κλασικών εικονογραφημένων”», μας λέει ο γνωστός εικονογράφος Αλέκος Παπαδάτος, που συμμετέχει στην έκθεση. «Στα μάτια των παιδιών ο Μικρός Ήρως ήταν κάτι πάρα πολύ σύγχρονο, κάτι πάρα πολύ φρέσκο. Ήταν ένα περιοδικό που κόμιζε μια καινούργια αισθητική νοοτροπία, η οποία όφειλε πολλά στο αμερικανικό παλπ από συγγραφική και εικονογραφική πλευρά», αναφέρει ο Νίκος Φιλιππαίος, ακαδημαϊκός και ερευνητής πάνω στα λαϊκά αναγνώσματα, σε συνέντευξη που έδωσε στον Νικόλα Ζηργάνο για τους σκοπούς της έκθεσης. «Απευθυνόταν καθαρά σε παιδιά και εφήβους, ενώ η θεματολογία του ήταν κατά κάποιον τρόπο ψευδοϊστορική, παρουσιάζοντας μια ομάδα τριών παιδιών η οποία πήρε μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών». Έργο του Κώστα Παντούλα, εμπνευσμένο από τα εξώφυλλα του Βύρωνα Απτόσογλου Γιώργος, Σπίθας, Κατερίνα Στο εξώφυλλο εκείνου του πρώτου τεύχους βλέπουμε τον Γιώργο Θαλάσση να ακινητοποιεί με μια ιαπωνική λαβή έναν Γερμανό στρατιώτη που ετοιμάζεται να μαστιγώσει μια νεαρή γυναίκα και το παιδί της. «Είναι νύχτα. Μια ξάστερη, γλυκειά ανοιξιάτικη νύχτα. […] Μα οι κάτοικοι της Αθήνας δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους. Ξέρουν ότι μέσα στη γλυκειά νύχτα παραμονεύει ο θάνατος. Δεν είναι ελεύθεροι! Είναι σκλάβοι που στενάζουν κάτω από την μπόττα του σκληρού Γερμανού και το μαστίγιο του νικημένου Ιταλού». Οι Γερμανοί κυνηγούν και πυροβολούν έναν Έλληνα πράκτορα και ένα νεαρό παιδί «δώδεκα ή δεκατριών χρονών, με μαύρα μαλλιά, γεροδεμένο σώμα και πονηρό προσωπάκι», που γνωρίζει ξένες γλώσσες και πολεμικές λαβές και καλείται να φέρει εις πέρας την τελευταία του επιθυμία: να αποκτήσει έναν κατάλογο με ονόματα Ελλήνων αντιστασιακών που βρίσκεται στα χέρια ενός ταγματάρχη των Ες-Ες. Έτσι συστήνει τον Γιώργο Θαλάσση ο Στέλιος Ανεμοδουράς ή μάλλον ο «Θάνος Αστρίτης», όπως υπογράφει στο τέλος κάθε ιστορίας. «Κατά έναν τρόπο, ο Γιώργος Θαλάσσης συνδυάζει την ιδανικότερη εικόνα ενός Ελληνόπουλου της Κατοχής που είναι ατρόμητο, δίνει τη ζωή του για την πατρίδα», αναφέρει ο Στέλιος Ανεμοδουράς το 1984 σε αδημοσίευτη συνέντευξη που συμπεριλαμβάνεται στο επετειακό λεύκωμα που επιμελήθηκε ο Γ. Βλάχος. «Τα αισθήματά του είναι ευγενέστατα, ακόμη και τον χειρότερο εχθρό του, τον πιο κακούργο, όταν τον έχει στα χέρια του, δεν τον αγγίζει, δεν τον χτυπά και, βέβαια, δεν τον σκοτώνει ποτέ. […] Γενικά, ήταν ένας ήρως που ήταν πάνω σε ένα πολύ υψηλό βάθρο για τα παιδιά εκείνης και της σημερινής εποχής». Στο ίδιο τεύχος γνωρίζουμε και τον Σπίθα, «ένα αιώνια πεινασμένο παιδί» με στρογγυλή μύτη και πλατύ χαμόγελο, ένα αγαθό άτομο και πιστό σύντροφο του Γιώργου Θαλάσση. «Εκείνος στον οποίο βασίστηκε η επιτυχία» του Μικρού Ήρωα, όπως αναφέρει ο δημιουργός του. Στα επόμενα τεύχη, συστήνεται η Κατερίνα, το «Κορίτσι-Φάντασμα», που «είχε όλη εκείνη τη δύναμη που έχει μια γυναίκα όταν αγαπά και την πατρίδα της και τον άνθρωπο με τον οποίο συνεργάζεται». Η υπερβολική συμπάθεια που διακατείχε τη σχέση της με τον Γιώργο Θαλάσση άφηνε πάντοτε υπόνοιες για κάτι ερωτικό. Η Στέλλα Στεργίου, μία από τους εικονογράφους που συμμετέχουν στην έκθεση, εμπνεύστηκε για το έργο της από τα αισθηματικά υπονοούμενα και παρουσίασε τους δύο ήρωες να χαλαρώνουν από μια περιπέτεια και να κάθονται ο ένας δίπλα στον άλλο, με την Κατερίνα να δείχνει την αγάπη της αγνά και με βλέμμα ντροπαλό. «Πάντοτε απορούσα αν είναι ή αν δεν είναι ζευγάρι. Καιγόμουν να μάθω», μας λέει. Και δεν είναι η μόνη, καθώς εκείνα τα χρόνια έφταναν στα γραφεία των εκδόσεων γράμματα αναγνωστών που επιθυμούσαν διακαώς να μάθουν για το μέλλον των ηρώων και για το αν παντρεύτηκαν. Πάντως, οι τρεις τους απάρτιζαν μια ακατανίκητη ομάδα που κατατρόπωνε και εξουδετέρωνε αντιπάλους, όπως η Φροϊλάιν Χ, ο Σεϊτάν Αλαμάν, ο Κόρακας, ο Γιαχαμούτο Κοτούλα, ο Τζαναβάρ και άλλοι πολλοί ακόμη. Η Στέλλα γνώρισε τον Μικρό Ήρωα στην εφηβεία της μέσα από σκόρπια τεύχη που ανακάλυψε τυχαία στο πατρικό της. «Ήταν η πρώτη επαφή με κάτι που έμοιαζε ενήλικο», μας λέει. Εικονογράφηση του Θανάση Καραμπάλιου, που συμμετέχει στην έκθεση για τον Μικρό Ήρωα. Ο κύριος Στέλιος ο προϊστάμενος Πριν από τον Μικρό Ήρωα, ο Ανεμοδουράς ασχολιόταν με το πρότζεκτ του Υπερανθρώπου, αμερικανικής έμπνευσης, και στο επόμενο βήμα του ήθελε ένα αμιγώς ελληνικό ανάγνωσμα. Όταν μοιράστηκε την ιδέα του, άκουσε διάφορες αντιρρήσεις. «Ο συνεταίρος μου τότε αντέδρασε, διότι πίστευε ότι ήταν πολλοί οι γερμανόφιλοι στην Ελλάδα […] και ότι θα μας έδερναν κιόλας γιατί θα γράφαμε εναντίον τους», αναφέρει το ’84. Ωστόσο, δεν τον άκουσε. Έσκαψε στις αναμνήσεις του, θυμήθηκε καλαμπούρια και συνεργασίες με κομάντος που προκαλούσαν σαμποτάζ στα γερμανικά μεταγωγικά πλοία στις Κυκλάδες, περιστατικά με συλλαλητήρια Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη που έφτασαν στα αυτιά του και έχτισε αυτές τις ιστορίες με συχνές αλλαγές συναισθημάτων και υπερβολή. «Χωρίς υπερβολή δεν γίνεται τίποτα», συνήθιζε να λέει. Τα τραύματα της Κατοχής και του Εμφυλίου ήταν νωπά στην Ελλάδα του ’50. Στο διχαστικό κλίμα της εποχής, οι ιστορίες του Μικρού Ήρωα εξέπεμπαν ανθρωπιά, θάρρος, αλληλεγγύη για τον καταπιεσμένο και μίσος απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή αυταρχικότητας. «Υπήρχαν οι μνήμες από τη δεκαετία του ’40, οπότε, κατά κάποιον τρόπο, ο Μικρός Ήρως θύμιζε στα παιδιά αυτά την παιδική τους ηλικία, αλλά προσπαθούσε λιγάκι να ηρεμήσει τα μετεμφυλιακά πνεύματα, που ήταν πάρα πολύ οξυμμένα πολιτικά και κοινωνικά, και να συμφιλιώσει τα παιδιά και τους εφήβους με την τραυματική μνήμη του ’40», συνεχίζει ο κ. Φιλιππαίος. Για τις εικονογραφήσεις του Μικρού Ήρωα ο Στέλιος Ανεμοδουράς έδινε σκίτσα από αμερικανικά κόμικς στον νεαρό εικονογράφο Βύρωνα Απτόσογλου, για να εμπνευστεί. «Από τον Μικρό Ήρωα πληροφορηθήκαμε ότι μπορεί να υπάρχει ένας κρυμμένος ασύρματος (“εδώ Κάιρο, εδώ Κάιρο”) που συντονίζει τους μαχητές της Δημοκρατίας εναντίον των εισβολέων», λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος στον Νικόλα Ζηργάνο. Ο Θεσσαλονικιός τραγουδοποιός είχε γνωρίσει τον Ανεμοδουρά ως προϊστάμενό του την περίοδο που έκανε ελεύθερο ρεπορτάζ στον Ελεύθερο Τύπο, το 1963. «Αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση. Εγώ, ο νεαρός συντάκτης, κι ο προϊστάμενός μου να έχουμε περάσει μέσα από ηρωικές καταστάσεις, να έχουμε διασχίσει φλόγες, να έχουμε διαφύγει πυροβολισμών και, αντί να καθόμαστε τώρα σε ένα τραπέζι και να συζητάμε […] πώς θα ειδοποιήσουμε τους Συμμάχους για την επικείμενη προδοσία π.χ. […] με έστελνε ο κύριος Στέλιος, παραδείγματος χάριν, να φέρω στοιχεία που να δείχνουν ότι παρανόμως η πεθερά του τάδε ενωμοτάρχου κατέχει άδεια περιπτέρου, ενώ δεν τη δικαιούται, ή να πάω στο Αστεροσκοπείο Αθηνών να μου εξηγήσουν τι είναι αυτές οι Αλκυονίδες μέρες. Αυτό με έκανε να σεβαστώ ιδιαίτερα αυτόν τον άνθρωπο […]. Ενώ άναψε φλόγες μέσα στις ψυχές των εφήβων για τόσο πολλά χρόνια, ήταν ένας απλός, σεμνός δημοσιογράφος». Πέρα από το έμφυτο ταλέντο της διήγησης των ιστοριών, τους καλοδουλεμένους διαλόγους και τη δημοσιογραφική του ακεραιότητα, το στοιχείο για το οποίο ξεχώριζε ο Ανεμοδουράς ήταν η επαφή του με τα παιδιά. Το πώς έπιανε το πνεύμα και την σπιρτάδα τους και τη μετέφερε στο χαρτί. Διάβαζε στον γιο του τις ιστορίες που έγραφε και, άμα παρατηρούσε πως δεν ανταποκρινόταν στα αστεία του κειμένου, την έγραφε ξανά. «Είχα μια εμπιστοσύνη ότι αυτό το οποίο θα διαβάσει ένα παιδί και θα του αρέσει, θα αρέσει σε όλα τα παιδιά». Ακόμα και στα παιδιά πέρα από τη γενιά στην οποία αρχικά απευθυνόταν. Στιγμιότυπο από τις διακοπές του Στέλιου Ανεμοδουρά και της συζύγου του, Κατερίνας, στη Ρώμη. «Όπου κι αν είσαι, θα ’χεις γεράσει» Τη δεκαετία του ’80, ο πατέρας του Φοίβου Δεληβοριά μιλούσε για τον Μικρό Ήρωα σαν να ήταν το «ιερό δισκοπότηρο», θυμάται ο ίδιος στη συνέντευξη που έδωσε για την επέτειο. «Το ’87, λοιπόν, προς μεγάλη χαρά του πατέρα μου, βγαίνουν πάλι σε ανατυπώσεις τα τευχίδια του Μικρού Ήρωα σε τόμους σε εξαιρετικές εκδόσεις, και εγώ λαχταράω να τα πάρω και γίνομαι φανατικότερος του πατέρα μου. Ο πατέρας μου διάβασε δυο τρία για να θυμηθεί πώς ήταν, μπήκα κι εγώ όμως πολύ στο παιχνίδι και θυμάμαι ότι ένα ολόκληρο καλοκαίρι, στη Νέα Μάκρη όπου παραθερίζαμε, αδημονούσα και εγώ και οι φίλοι μου, παρότι ήμασταν άλλης κουλτούρας και άλλης γενιάς, για να βγει ο επόμενος τόμος», θυμάται ο Δεληβοριάς, που θεωρεί ότι οι περιπέτειες εκείνες τον διαμόρφωσαν κατά την εφηβεία του. Εκτός από τις ιστορίες του Ανεμοδουρά, μεγάλο ρόλο έπαιξε και ο Μικρός Ήρωας του Λουκιανού Κηλαηδόνη, ένα τραγούδι του 1976 που γράφτηκε για τις ανάγκες της παράστασης του Ελεύθερου Θεάτρου Το τραμ το τελευταίο, με θέμα την παιδική ηλικία των πρωταγωνιστών. «Το αγαπούσε πάρα πολύ αυτό το τραγούδι ο Λουκιανός», λέει για τους σκοπούς της έκθεσης η κόρη του, Μαρία Κηλαηδόνη. «Χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι το έλεγε πάντα ως ανκόρ […], το τελευταίο τραγούδι που έλεγε πριν τελειώσει η βραδιά στις μεγάλες συναυλίες του, κι ο κόσμος σηκωνόταν και ερχόταν μπροστά και γινόταν κάτι πολύ μεγάλο, ένας ωραίος χαμός». Οι στίχοι του Κηλαηδόνη είχαν αγγίξει πολλούς αναγνώστες του Μικρού Ήρωα, έφερναν στον νου κάτι νοσταλγικό, καθώς είχαν περάσει οκτώ χρόνια από την τελευταία έκδοση. «Έχει μια απλότητα ο στίχος του, που με δυο τρεις λέξεις νομίζεις ότι έγραψε το πιο εύκολο τραγούδι του κόσμου. Δεν είναι έτσι όμως. Η εικονοποιία του είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη και πάρα πολύ απλή, αλλά έχει πάρα πολύ αίσθημα από πίσω και γι’ αυτό πάρα πολλά στάδια ανάγνωσης. Νομίζω ότι αυτό έχει και η λαϊκή παιδική λογοτεχνία του Ανεμοδουρά», επισημαίνει ο Δεληβοριάς. Ο Αλέκος Παπαδάτος εμπνεύστηκε το σχέδιό του από τον κωμικό χαρακτήρα του Σπίθα. Τις επανεκδόσεις ακολούθησαν οι θεατρικές μεταφορές, με την πιο πρόσφατη στο ΚΘΒΕ στη Θεσσαλονίκη, τη σεζόν 2012-13, με 17.515 θεατές να έχουν παρακολουθήσει τις 90 παραστάσεις. Ο Αλέκος Παπαδάτος δεν ξεχνάει την απόπειρα μεταφοράς των περιπετειών της θρυλικής τριάδας σε animation μεγάλου μήκους. «Τη δεύτερη φορά που ζητήσαμε χρηματοδότηση, μας πρότειναν από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου να κάνουμε τον Γ. Θαλάσση οικολόγο-ακτιβιστή που πολεμάει τους κακούς καπιταλιστές. Ευτυχώς που δεν έγινε ποτέ αυτή η ταινία». Μάλλον για κάποιον λόγο γίνονται όλα. Ο Μικρός Ήρως μπορεί να μην έγινε ταινία μεγάλου μήκους ή κινούμενο σχέδιο, αλλά οι εκδόσεις που φέρουν το όνομά του και η προσπάθεια του Λεωκράτη Ανεμοδουρά, οι συλλεκτικοί τόμοι, η έκθεση για τα 70 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία και οι ενέργειες γύρω από αυτήν διαψεύδουν τον Κηλαηδόνη. «Όπου κι αν είσαι, θα ’χεις γεράσει / μικρέ μου ήρωα, Γιώργο Θαλάσση». Ο Μικρός Ήρως δεν γερνάει ούτε στα εβδομήντα του ούτε και στα εκατό του χρόνια. INFO Η έκθεση για τα 70 χρόνια του Μικρού Ήρωα θα φιλοξενηθεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης από τις 21 μέχρι τις 28/02, καθημερινά, 6-10 μ.μ., Πειραιώς 206, Ταύρος, mcf.gr Πηγή

Η μεγάλη κληρονομιά του Μικρού Ήρωα Η αφίσα διά χειρός Δημήτρη Κάσδαγλη για τα 70 χρόνια του Μικρού Ήρωα Γιάννης Αντωνόπουλος (John Antono) Μια έκθεση κόμικς και μια καινούργια έκδοση πλαισιώνουν την επέτειο των εβδομήντα χρόνων από την πρώτη κυκλοφορία του θρυλικού αναγνώσματος «Ο Μικρός Ήρως». Ο «Μικρός Ήρως» υπήρξε το δημοφιλέστερο εικονογραφημένο ανάγνωσμα της πρώτης ελληνικής μεταπολεμικής γενιάς. Κυκλοφορούσε σε εβδομαδιαία βάση από το 1953 μέχρι το 1968, οπότε και η κυκλοφορία του διακόπηκε από τη χουντική λογοκρισία. Συγγραφέας των ιστοριών του ήταν ο Στέλιος Ανεμοδουράς (ο οποίος υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Θάνος Αστρίτης»), ενώ τα σκίτσα φιλοτεχνούσε ο Βύρων Απτόσογλου. Οι φανταστικές περιπέτειες και τα κατορθώματα των τριών ηρωικών Ελληνόπουλων (του Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του «Σπίθα») κατά τη διάρκεια της Κατοχής ενάντια στους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες παραπέμπουν στις αναρίθμητες πραγματικές αντιστασιακές πράξεις χιλιάδων «μικρών ηρώων», κατά βάση της πρωτεύουσας, οι οποίοι με το αίμα τους πότισαν το δέντρο της ελευθερίας. Μιας ελευθερίας, ωστόσο, που «κάηκε» αμέσως μετά την απελευθέρωση, στις φλόγες των ξένων «επεμβάσεων» και του εμφύλιου σπαραγμού. Εβδομήντα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του θρυλικού λογοτεχνικού περιοδικού, οι νεολαίοι της Αντίστασης επιστρέφουν πιο ανανεωμένοι από ποτέ σε μια μεγάλη έκθεση κόμικς και σκίτσων, η οποία θα λάβει χώρα από τις 21 μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Στην έκθεση του πρώτου ορόφου θα συμμετέχουν με έργα τους 45 Έλληνες και Ελληνίδες δημιουργοί, ενώ στον δεύτερο όροφο θα υπάρχει έκθεση με τεύχη και ένθετα της σειράς καθώς και σπάνια σκίτσα του εικονογράφου του αναγνώσματος, τα οποία παραχώρησε για τις ανάγκες της έκθεσης το Ίδρυμα ΣΟΦΙΑ. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τρίτη 21/2 στις 19.00, όπου θα μιλήσουν ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Κουκουλάς και ο ηθοποιός Δημήτρης Πιατάς, ενώ θα προβληθεί βίντεο με αδημοσίευτο υλικό και συνεντεύξεις παλαιών και νέων προσωπικοτήτων. Όσοι/ες παρευρεθούν, θα έχουν την ευκαιρία να προμηθευτούν το επετειακό λεύκωμα 228 σελίδων, το οποίο αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη μελέτη γύρω από το φαινόμενο «Μικρός Ήρως» με σπάνιο και αδημοσίευτο υλικό αλλά και πολύτιμες πληροφορίες. Επιπλέον, περιλαμβάνει τα 45 έργα των καλλιτεχν(ιδ)ών που θα παρουσιαστούν στην έκθεση, αλλά και μια αδημοσίευτη πραγματική ιστορία του Θάνου Αστρίτη σε σχέδια του Βασίλη Γκογκτζιλά, που αποτελεί την αφετηρία αυτής της τεράστιας διαδρομής. 📌 Έκθεση 70 χρόνια Μικρός Ηρως Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 18.00-22.00 Εγκαίνια: Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2023, στις 19.00 Είσοδος ελεύθερη Πληροφορίες / Κρατήσεις: 210 341 8550, mcf.gr Πηγή

70 χρόνια Μικρός Ήρως: Ο Λεωκράτης Ανεμοδουράς διηγείται συναρπαστικές ιστορίες © Δημήτρης Κάσδαγλης Ο εγγονός του δημιουργού μιλάει στην ATHENS VOICE πριν τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Μικρός Ήρως: Συνέντευξη του Λεωκράτη Ανεμοδουρά για την ιστορία των εκδόσεων, πριν την επετειακή έκθεση για τα 70 χρόνια, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. To 1985, μικρός και έτοιμος για όλα, σαν τον Γιώργο Θαλάσση, ξεκίνησα την πρώτη μου δουλειά σαν γραφίστας και σκιτσογράφος στο ατελιέ των εκδόσεων Περιοδικός Τύπος του αείμνηστου Στέλιου Ανεμοδουρά, μίας εταιρίας που έσφυζε από ζωή και απολάμβανε τη χρυσή εποχή των (εφηβικών της) περιοδικών – Κατερίνα, Σούπερ Κατερίνα, Αφισόραμα, Γρίφος, Μπλεκ κ.ά. Μία από τις πρώτες μου αναθέσεις ήταν όταν ένας από τους συνεργάτες του, μυθικού στα μάτια μου, εκδότη και δημιουργού του Μικρού Ήρωα, μου έφερε παλιά, φθαρμένα τεύχη του γνωστού, πολυαγαπημένου, μεταπολεμικού αναγνώσματος, για «αναστύλωση» των σκίτσων των εξωφύλλων. © Αλέξανδρος Αλεξανδρής Ήταν μία συναρπαστική δουλειά, με τον ραπιντογράφο και με σταθερό χέρι, να πρέπει να ακολουθήσω τη γραμμή του δυναμικού σκίτσου του Βύρωνα Απτόσογλου, που απεικόνιζε τη δράση του Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του Σπίθα εναντίον «της μπότας του κατακτητή». Στο παλιό μου παιδικό δωμάτιο, κάπου στοιβαγμένοι με τους Μικρούς Καουμπόηδες, τη Μάχη, το Τανκς και τα Μίκυ Μάους βρίσκονταν και οι Μικροί μου Ήρωες, περασμένοι από τα χέρια μπαμπάδων, παππούδων και θείων μου, τώρα πια σε μένα. Ήταν ένα «ιερό» ανάγνωσμα. Ο παππούς μου το έδινε σχεδόν επιτακτικά να το διαβάσω και να διδαχθώ από τον πατριωτισμό του Μικρού Ήρωα που, ίσως διέβλεπε σε μένα να εκλείπει, μέσα στα 80s, κυρίως λόγω «ξενόφερτων» μουσικών μου προτιμήσεων. Όμως το περιοδικό εκείνο ασκούσε επάνω μου μία περίεργη γοητεία, με αναστάτωνε να ξέρω ότι αυτές οι περιπέτειες είχαν συμβεί σε εκείνους τους ίδιους δρόμους και τις γειτονιές της Αθήνας που ήξερα και περπατούσα. Κι αργότερα, Ο Μικρός Ήρωας με συγκινούσε γιατί ήταν κάτι βγαλμένο από τα ράφια της παιδικής μου ηλικίας, ήταν το pulp fiction των αντρών της οικογένειάς μου και ξαναήρθε μπροστά μου, με μισοσκισμένα και τρεμάμενα τα εξώφυλλα των πρώτων του τευχών, για να το ξαναζήσω με εκείνον τον ιδιαίτερο τρόπο, μια και οι εκδόσεις Ανεμοδουρά ετοίμαζαν, εκείνη τη χρονιά, το 1985, την ανατύπωση των τευχών που είχαν γράψει ιστορία. © Αλέξανδρος Αλεξανδρής Σήμερα, 2023, ήρθε και πάλι μπροστά μου ο Γιώργος Θαλάσσης μέσα από τα χέρια νέων, εξαιρετικών Ελλήνων εικονογράφων που ξανασχεδίασαν με τον τρόπο τους το σύμπαν του ήρωα με αφορμή μία μεγάλη επετειακή έκθεση για τα 70 χρόνια του περιοδικού. Μαζί ήρθε και ο εγγονός του Στέλιου Ανεμοδουρά, ο Λεωκράτης Ανεμοδουράς, επικεφαλής των Εκδόσεων Μικρός Ήρως, συνέχειας των εκδόσεων Ανεμοδουρά που ξεκίνησαν το 1949, όταν ο Στέλιος Ανεμοδουράς έκανε τα πρώτα του βήματα στον χώρο, με την έκδοση του περιοδικού Νυχτερίδα και λίγα χρόνια αργότερα (1953) με τη συγγραφή και έκδοση του θρυλικού αναγνώσματος Ο Μικρός Ήρως – τα σκίτσα του οποίου φιλοτεχνούσε ο Βύρωνας Απτόσογλου. Ο Μικρός Ήρως γαλούχησε τέσσερις γενιές αναγνωστών, μια επιτυχία που οφειλόταν στη λιτή και κατανοητή γλώσσα του, αλλά και στην ανάδειξη αισθήματος πατριωτικής υπερηφάνειας και ομόνοιας μέσα από τις περιπέτειες τριών ηρωικών ελληνόπουλων –του Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του Σπίθα– κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του αγώνα τους απέναντι σε Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες. Κυκλοφόρησε για μία ολόκληρη δεκαπενταετία, από τις 24 Φεβρουαρίου του 1953 έως τις 18 Ιουνίου του 1968, όταν και διακόπηκε απότομα στο τεύχος 798 για να συνεχισθεί άμεσα σαν κόμικ, με σελίδες πλήρους εικονογράφησης. Ο Λεωκράτης ήρθε κρατώντας στα χέρια του παλιά, φθαρμένα τεύχη του περιοδικού σαν να ήταν το ’85, για να με βρει και να μιλήσουμε για αυτήν τη θαυμάσια περιπέτεια και παράδοση που θα την τιμήσουμε όλοι, με αγάπη, στην έκθεση «70 χρόνια Μικρός Ήρως» που θα τρέχει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από 21 έως 28 Φεβρουαρίου 2023. © Αλέξανδρος Αλεξανδρής Από τον παππού στον εγγονό Ο Λεωκράτης Ανεμοδουράς, όταν έκλεισε το 2010 η μαμά-εταιρία, αποφάσισε να πιάσει πάλι από την αρχή, πίσω στις ρίζες, την ιστορία. Το 2013, όταν Ο Μικρός Ήρως μπήκε σαν ένθετο στο Πρώτο Θέμα και μίλησε για αυτό στην τηλεοπτική εκπομπή του ο Θέμος Αναστασιάδης, «έγινε ένα μπαμ» που πυροδότησε την επανακυκλοφορία του Μικρού αλλά και άλλων επιτυχημένων ηρώων που εξέδιδε ο Ανεμοδουράς παλιά: Μπλεκ, Ζαγκόρ, Μίστερ Νο, Κοκομπίλ κ.λπ. Η λίστα εμπλουτίστηκε σήμερα και με άλλες επιτυχημένες εκδόσεις: Κόρτο Μαλτέζε, Μπλάκσαντ, Ερίκ Καστέλ κ.ά. Για τη φετινή επέτειο, λέει ότι δεν θα ήθελε ο Μικρός Ήρωας να μείνει ένα μουσειακό είδος. Για αυτό ζήτησε από περίπου πενήντα νέους, διακεκριμένους σκιτσογράφους να εκθέσουν ένα μονοσέλιδο έργο σχετικό με το ιστορικό ανάγνωσμα –από μια εικονογράφηση έως ένα μονοσέλιδο κόμικς– με τη δική τους οπτική. Και εντυπωσιάστηκε από την ανταπόκρισή τους, τη ζεστασιά και την αγάπη που το κάνανε. «Αντιλήφθηκα» λέει «ότι και καλλιτέχνες που δεν είχανε διαβάσει τον Ήρωα, τους είχε μεταφερθεί από τους γονείς τους η αγάπη με την οποία μεγάλωσαν συντροφιά με αυτό το ανάγνωσμα και πόσα πολλά τους είχε δώσει. Αυτό το δέσιμο του παρόντος με το παρελθόν χάρισε κάτι πολύ ωραίο και ευελπιστούμε να έρθει ο κόσμος και να το δει». Μαζί, στην έκθεση, θα υπάρξει και ένα Λεύκωμα το οποίο θα είναι τα Άπαντα του Μικρού Ήρωα που έχει γράψει «ο μεγαλύτερος Μικρο-Ηρωολόγος», ο Γιώργος ο Βλάχος, ο οποίος είχε γράψει και το Λεξικό του Μικρού Ήρωα το 2005, μία εκπληκτική δουλειά με λήμματα, τοπωνύμια, χαρακτήρες, λέξεις, αποδελτίωση όλου του αναγνώσματος, περιλήψεις όλων των ιστοριών και ανάλυση όλων των κακών, όλων των μικρών αναλώσιμων ηρώων. «Κάτι παρόμοιο θα είναι και το φετινό Λεύκωμα: ένα πανόραμα με τα πάντα για τον Μικρό Ήρωα συν μία ιστορία του παππού Ανεμοδουρά» λέει ο Λεωκράτης «την οποία μου τη διηγούνταν όταν ήμουν πολύ μικρός – πώς βασανίστηκε για να μην καρφώσει έναν συμφοιτητή του. Στην αρχή την αντιλαμβανόμουν σαν παραμύθι αντίστασης ενός φοιτητή, αλλά σιγά σιγά μου έβαζε στη διήγηση πιο σκληρές λεπτομέρειες και, τελικά, πολύ μεγαλύτερος αντιλήφθηκα πόσο πολύ είχε βασανιστεί. Αυτήν την εμπειρία την οποία την έγραφε προς το τέλος της ζωής του, την πήραμε από χειρόγραφο, τη γράψαμε ξανά, την εμπλουτίσαμε με σκίτσα και την παρουσιάζουμε σαν το τεύχος μηδέν του Μικρού Ήρωα γιατί, κατ’ εμέ, αυτά τα βιώματα είναι η αρχή αυτού του ταξιδιού». © Κώστας Φραγκιαδάκης © Ειρήνη Σκούρα © Αγγελική Σαλαμαλίκη Ο αντιστασιακός Μικρός Ήρωας «Το περιστατικό που περιγράφουμε μέσα στο Λεύκωμα είναι το εξής: Το 1936, όταν ο Στέλιος Ανεμοδουράς ήταν 19 χρονών, είχανε κάνει, μαζί με έναν συμφοιτητή του ένα υπόμνημα στο οποίο έλεγαν ότι ο τρόπος με τον οποίο θέλουν να πατάξουν το φασισμό είναι λάθος και αυτό πρέπει να γίνει τρομοκρατικά. Αυτό το υπόμνημα διέρρευσε και δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες – και λόγω αυτού, ήταν καταζητούμενος επί Κατοχής και βασανίστηκε. Αργότερα, μόλις τελείωσε το στρατιωτικό του, ο Ανεμοδουράς έφυγε για την Ιταλοκρατούμενη τότε Σίφνο όπου δούλευε ο πατέρας του ως τελώνης. Εκεί ανέπτυξε και μία αντιστασιακή οργάνωση και οποιαδήποτε κίνηση των Γερμανών τη μετέφεραν σε έναν Νεοζηλανδό που ζούσε στο βουνό και αυτός την πήγαινε εκεί που έπρεπε να την πάει. Τότε λοιπόν είχε έρθει μία γερμανική φρεγάτα και αναθέσανε στον Ανεμοδουρά να εκμαιεύσει από τους Γερμανούς –επειδή ήταν και γλωσσομαθής– τον επόμενο σταθμό. Ο ίδιος έλεγε “κοιτάξτε, δεν ήμουνα ήρωας, ήμουνα τρομοκρατημένος αλλά το έκανα”. Έμαθε, λοιπόν, ότι ο επόμενος σταθμός ήταν η Σύρος και το μετέφερε. Την άλλη μέρα βλέπανε φλόγες από εκεί, είχανε έρθει συμμαχικά πλοία και είχαν αφανίσει τους Γερμανούς. Η θάλασσα ξέβραζε Γερμανούς. Κι εκεί αναφέρει πόσο ένοχος ένιωσε, πόσο αντικρουόμενο ήταν να ξέρει ότι αυτοί οι άνθρωποι, “για τους οποίους εγώ πήρα μία απόφαση και είπα κάτι”, είχαν οικογένειες και, εν τέλει, τι δεινά φέρνει ο πόλεμος». «Για μένα» λέει ο εγγονός του «Ο Μικρός Ήρωας, αν μπορούσε να απομονωθεί σε μία λέξη θα ήταν “Αντίσταση”. Η ιστορία του Στέλιου Ανεμοδουρά με τον βασανισμό είναι μία ιστορία αντίστασης. Εκεί που τον βασανίζανε να καταδώσει το όνομα του συνεργάτη του, ήρθε αντιμέτωπος με τις αρχές του και αντιστάθηκε – και αυτό προσπαθούσε να μου το περάσει, ότι η ζωή είναι αντίσταση». Τα πρώτα χρόνια του Μικρού Ήρωα, όταν ήταν ακόμα νωπές οι μνήμες από τον Εμφύλιο και χρειαζόταν ιδιαίτερη μαεστρία για να μπορεί να κρατάει μία ευθεία, υπήρξε κάποια αντίδραση από την αριστερά που θα προτιμούσε να είναι πιο εμφανής η πολιτική τοποθέτηση του Γιώργου Θαλάσση. Ο Λεωκράτης λέει ότι: «Τον παππού, τον είχανε προσεγγίσει και οι δύο μεριές, αλλά Ο Μικρός Ήρωας ήταν μία ενωμένη ομάδα απέναντι σε έναν κατακτητή. Δεν υπήρχαν εκεί αποχρώσεις ούτε από τη μία πλευρά ούτε από την άλλη. Αυτό βέβαια μπορεί να το έκανε γιατί εξυπηρετούσε και το αφήγημά του. Ήτανε και μία εκδοτική πολιτική, αλλά ήταν και μία πολιτική του “πρέπει να είμαστε ενωμένοι”. Μάλιστα, σε πολλά αποσπάσματα αναφέρει για τα δεινά του εμφυλίου και τα τονίζει ακόμα περισσότερο και από τα δεινά του κατακτητή. Ο Μικρός Ήρωας ένωνε, δεν δίχαζε». © Αλέξανδρος Αλεξανδρής «Η ιστορία του Στέλιου Ανεμοδουρά με τον βασανισμό είναι μία ιστορία αντίστασης… Ο Μικρός Ήρωας ένωνε, δεν δίχαζε» - Λεωκράτης Ανεμοδουράς © Νικόλας Στεφαδούρος Ο υπερήρωας Γιώργος Θαλάσσης Τον ρωτάω αν έχει κάποια αγαπημένη ιστορία και, πολύ σωστά, απαντάει σαν συνεπής κόμικ-φαν: «Την πρώτη ιστορία, που δίνει τον όρκο ότι θα υπερασπιστεί την πατρίδα. Αυτή είναι η πιο χαρακτηριστική ιστορία αλλά υπάρχουν και αμέτρητες άλλες, όπως εκείνη που κατεβάζει τη σημαία των Γερμανών από την Ακρόπολη – κάνει μία αντιστοιχία με τον Μανώλη Γλέζο και τον Λάκη Σάντα. Μια άλλη ωραία ιστορία είναι εκείνη που χάνει την όρασή του ο Γιώργος Θαλάσσης και όταν την ξαναβρίσκει αποκτάει και την ικανότητα να βλέπει στο σκοτάδι». Ήταν άλλωστε η εποχή που κυκλοφορούσαν τα κόμικς με τους υπερήρωες. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, πριν τον Μικρό Ήρωα έκανε τον Υπεράνθρωπο και ήταν και στη Μάσκα. «Όλα τα στοιχεία του Γιώργου Θαλάσση, αν το σκεφτείς, είναι υπερηρωικά: βλέπει στο σκοτάδι, γνωρίζει ξένες γλώσσες, γνωρίζει πολεμικές τέχνες, σφυρίζει και εξημερώνει σκυλιά, λύνει κωδικούς, και παρόλα αυτά είναι ανθρώπινος. Έκανε έναν υπερήρωα Έλληνα. Αν τα παιδιά ταυτίζονταν με έναν Σούπερμαν, πόσο μάλλον με αυτό το ιδανικό ελληνόπουλο που “θα ήθελα να είμαι εγώ”. © Αλέξανδρος Αλεξανδρής Η Κατερίνα σέξι: ναι ή όχι; «Η Κατερίνα, ενώ ξεκινάει σαν κοριτσάκι βοηθητικού χαρακτήρα, στη συνέχεια εξελίσσεται σε υπερηρωίδα κι αυτή. Γυμνάζεται, γίνεται η Νίκη, γίνεται η Γαλάζια Θύελλα. Θα έλεγα ότι, εδώ, εξυπηρετείται κάτι εκδοτικό γιατί ο Μικρός Ήρωας διαβαζόταν εξίσου και από κοριτσάκια εκείνη την εποχή. Δίπλα στο τέλειο ελληνόπουλο κόλλησε την τέλεια ελληνοπούλα. Μέχρι το τεύχος 16, λοιπόν, ο Στέλιος Ανεμοδουράς αποτυπώνει τον Γιώργο Θαλάσση γύρω στην ηλικία των 12-13. Τα λαϊκά αναγνώσματα συνήθως εκεί ήταν ηλικιακά. Αντιλαμβάνεται όμως ότι ο ήρωας έχει απήχηση και στις μεγαλύτερες ηλικίες, 16-17. Ξαφνικά, εν μία νυκτί, ο Γιώργος Θαλάσσης –και η Κατερίνα αργότερα– ενηλικιώνεται εικονογραφικά. Γίνεται 19-20. Έτσι και στα σκίτσα, οι δύο ήρωες γίνονται πιο ώριμοι. Ο Ανεμοδουράς έλεγε κάτι το οποίο για μένα είναι η αρχή μου εκδοτικά. Έλεγε ότι τον Μικρό Ήρωα δεν τον γράφουν οι συγγραφείς και οι εκδότες, τον γράφουν οι αναγνώστες. Είχε, λοιπόν, μία έντονη επαφή με τους αναγνώστες, έπαιρνε το feedback και το προσάρμοζε. Έτσι έκανε και με τον ήρωά του που, εικονογραφικά, τον μεγάλωσε από το 16ο τεύχος κιόλας. Η Κατερίνα ενηλικιώθηκε πιο μετά. Επίσης, πάντα υπήρχε ανάμεσά τους ένα αδιόρατο φλερτ, για τα πλαίσια και τα δεδομένα της εποχής. Ένας ανεκδήλωτος και ανεκπλήρωτος έρωτας, ένα παιχνίδι». Μιλάμε για τη φανερή τάση στα σκίτσα του Βύρωνα Απτόσογλου να κάνει όλο και περισσότερες καμπύλες στην Κατερίνα και ο Λεωκράτης λέει ότι αυτό ήταν η αφορμή μιας διαμάχης ανάμεσα στον δημιουργό και τον εικονογράφο. © Αλέξανδρος Αλεξανδρής «Εκεί γύρω στο 200ό τεύχος είχανε μια κόντρα και σταματήσανε τη συνεργασία τους για περίπου 20 τεύχη και τότε ανέλαβε την εικονογράφηση και των εσωτερικών σελίδων και των εξώφυλλων ο Θέμος Ανδρεόπουλος, ο μετέπειτα σκιτσογράφος του Μικρού Σερίφη. Η κόντρα τους, εικάζω ότι ήτανε οικονομική. Αυτό που ανέφερε ο ίδιος ο Απτόσογλου στα ντοκιμαντέρ είναι ότι όλα ήταν καλά, μόνο που ήθελε να κάνει την Κατερίνα λίγο πιο σέξι. Πάντως η συνεργασία τους ήταν πολύ καλή και ο Ανεμοδουράς πάντοτε τον εκθείαζε και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη». Ο Βύρωνας Απτόσογλου, εξαιρετικός σκιτσογράφος και γρήγορος, θεωρείται ότι υπό μία έννοια «εκπαιδεύτηκε» μέσα από τα αναγνώσματα του Στέλιου Ανεμοδουρά, εξελίσσοντας πολύ το σκίτσο του. Τα πιο τελευταία τεύχη σε σχέση με τα παλαιότερα δείχνουν πόσο ζωντανά είναι πια τα χρώματα, πόσο έχει βελτιωθεί η γραμμή του. Ο Λεωκράτης λέει ότι τα πιο ώριμα και τα πιο ωραία σκίτσα του είναι σε μία επανέκδοση του 1976, που είναι σαν πίνακες. © Θανάσης Πετρόπουλος Ο Σπίθας, το comic relief της ιστορίας «Ο Σπίθας ήταν ο πιο δημοφιλής ήρωας. Και τα γράμματα που λάμβανε ο Στέλιος Ανεμοδουράς, συνήθως αφορούσανε τον Σπίθα. Πάντοτε έλεγε ότι σε ένα ανάγνωσμα υπάρχει η δράση και υπάρχει και η κωμική πινελιά την οποία αποτύπωνε ο Σπίθας με βάση τα δεδομένα της εποχής. Ήταν ένα παιδί αθώο, ελαφρύ, όχι και πολύ έξυπνο και δημιουργούσε αυτές τις εύθυμες καταστάσεις». Του λέω ότι, για μένα, ο Σπίθας ήταν ένας τραγικός χαρακτήρας γιατί έπαιζε επάνω στο μεγάλο ταμπού της δεκαετίας του 1950 και του 1960, στην πείνα της Κατοχής. Αυτή η ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα τον έκανε πιο ανθρώπινο κάτι που φάνηκε ακόμα και στις αναπαραστάσεις που έγιναν αργότερα θέατρο, τηλεόραση, ιδιαίτερα εκείνος ο Σπίθας του Δημήτρη Πιατά. Ο γνωστός ηθοποιός είχε «υιοθετήσει» με πολλή αγάπη τον ρόλο, «τον έπαιζε ως παιδί» σε ένα αφιέρωμα του Mega, το 1990, με τον Νινιό, την Καφαντάρη και τον ίδιο. Μιλάμε για τους μικρούς, αναλώσιμους χαρακτήρες και τους κακούς, τα ονόματα των οποίων ανέκαθεν με ενθουσίαζαν: Σέιταν Αλαμάν, Γιαχαμότο Κοτούλα, Πράκτωρ Ντράκουλα, Φρόιλάιν Χι, Καμικάζι κ.λπ. Ο Λεωκράτης λέει ότι οι πράκτορες και οι αναλώσιμοι χαρακτήρες ήταν πολλοί, πάνω από 50. «Στην ουσία, μετά το 1960 το ιστορικό πλαίσιο απομακρύνεται λίγο από την Κατοχή. Αν πούμε ότι 7 χρόνια είναι μία γενιά εκδοτική, μετά το 1960 φεύγει η γενιά που έχει αυτά τα βιώματα. Δηλαδή, το αστείο ότι ο Σπίθας από την πείνα έτρωγε τις λεμονόκουπες, ίσως να μη λέει κάτι στο παιδί που το διαβάζει στα 60s. Οπότε, θεωρώ ότι ο παππούς προσπαθούσε να βρει τρόπους, αφηγηματικούς μηχανισμούς, για να ανανεώνει το ενδιαφέρον του νεανικού κοινού. Κάπου εκεί λοιπόν, μετά το 300ό τεύχος, συνεχώς υπάρχουν αναλώσιμοι χαρακτήρες, μικροί, όπως Τζιτζίκι, Διαβολάκος, Χαζούλης κ.λπ., οι οποίοι υπάρχουν για 3-4 τεύχη μόνο. Το ίδιο έκανε και με τους πράκτορες κατά κάποιον τρόπο». © Δήμητρα Νικολαΐδη Στην έκθεση θα προβάλλεται και ένα βίντεο στο οποίο μιλούν, από παλιά ντοκιμαντέρ, ο Ανεμοδουράς, ο Πιατάς, ο Γλέζος, ο Σαββόπουλος και διάφοροι άλλοι μαζί με νέους, σημερινούς καλλιτέχνες. Ο Γιώργος Θαλάσσης, στη σύγχρονη εποχή, πηδάει σαν να κάνει παρκούρ από τις ταράτσες της κατοχικής Αθήνας στους βιντεοτοίχους του Ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη, από τα μισοσκισμένα παλιά εξώφυλλα των πρώτων τευχών, στα λαμπερά, θεαματικά illustrations των νέων δημιουργών και από τις κιτρινισμένες σελίδες του σε μία, γιατί όχι, νέα ζωή σε animation. Αυτό το παιδί τα καταφέρνει παντού. © Βασίλης Γκογκτζιλάς Ο ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ (Μουσική - στίχοι: Λουκιανός Κηλαηδόνης - Ελεύθερο Θέατρο) Από τη μια οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί για να σε βρουν αναστατώνουν την Αθήνα, κι από την άλλη του πατέρα μου η φωνή: “νομίζω πως το κρύβει στην κουζίνα”. Εσύ να παίζεις με το θάνατο κρυφτό κι αυτοί να σκίζουνε τα τεύχη τα κρυμμένα, μη σε τρομάζει το διπλό κυνηγητό εσύ τους Γερμανούς κι αυτοί εμένα. Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει καλέ μου φίλε, Γιώργο Θαλάσση πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει Μικρέ μου Ήρωα, Γιώργο Θαλάσση. - “Εγώ δεν ξεκουράζομαι ποτέ είμαι παντού όπου το χρέος με προστάζει, κι όσο θα υπάρχουνε στη γη κατακτηταί θα τους συντρίβω και το αίμα τους θα στάζει”. Πίσω απ’ τον τοίχο ο ασύρματος καλεί είναι απ’ τη Μέση Ανατολή, απ’ το αρχηγείο, θα σου αναθέσουν μια καινούργια αποστολή με ευχές για καλή τύχη απ’ τον «Χ2». Η Κατερίνα σ’ αγαπούσε σιωπηλά αλλά κι εσύ το ίδιο αγνά την αγαπούσες, χωρίς τον Σπίθα ίσως να ‘ταν πιο καλά παρ’ όλ’ αυτά εσύ τον συγχωρούσες. Όταν ακούω να μιλάνε γι’ Αφρική για Βερολίνο, Βενετία και Παρίσι, σκέφτομαι, λέω, που να ξέραν μερικοί πως σ’ όλα αυτά τα μέρη εγώ έχω ζήσει. Πως όταν ήταν στην Ελλάδα κατοχή μέσα στις σφαίρες, μες στο κρύο, μες στην πείνα, με τους Εγγλέζους να εξοπλίζουνε τη “Χι” μου έδειχνες μια ξένοιαστη Αθήνα. Εσύ μπορούσες να οδηγήσεις φορτηγό μοτοσικλέτα, οτομοτρίς κι αεροπλάνο, κι όπου κι αν ήσουν πάντα δίπλα ήμουν κι εγώ μαζί σου ή να ζήσω ή να πεθάνω. Ήσουνα πάντα εκδικητής και τιμωρός γι’ αυτόν που γέμισε τον τόπο με στρατό του, και μ’ ένα χτύπημά σου έπεφτε ο φρουρός με μια στροφή γύρω απ’ τον εαυτό του. Μπορούσες πάλι να ημερεύεις τα σκυλιά με κάποιο σφύριγμα που σού ‘μαθε τσοπάνος, κι έτσι που πέταγες με κόλπο τη θηλιά θα έπρεπε να είσαι Αμερικάνος. Τι να σου πω, τι να σου πω, τι να σου πω που να μην το ‘χει πει κανένας για κανέναν εγώ μονάχα ένα πράγμα θα σου πω μου φτάνει πως μεγάλωσα με σένα. Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει καλέ μου φίλε, Γιώργο Θαλάσση όπου κι αν είσαι, θα ‘χεις γεράσει Μικρέ μου Ήρωα, Γιώργο Θαλάσση. © Λουκιανός Κηλαηδόνης © Λουκιανός Κηλαηδόνης Οι χειρόγραφοι στίχοι του τραγουδιού από το προσωπικό αρχείο του Λουκιανού Κηλαηδόνη (www.loukianoskilaidonis.gr). Μόλις κυκλοφόρησε ο νέος δίσκος - αφιέρωμα στον Λουκιανό Κηλαηδόνη με τίτλο «Σ' ευχαριστώ Λουκιανέ» με πολλές συμμετοχές, ο οποίος περιέχει επανεκτέλεση του τραγουδιού του Μικρού Ήρωα από το συγκρότημα Ρεβάνς. Πηγή

Το Αιγαίο Στις Φλόγες: Το ξεχασμένο έργο του Ιούλιου Βερν που προκάλεσε οργή στη Μάνη, έγινε κόμικ Το Αιγαίο Στις Φλόγες ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ Το βιβλίο του Ιουλίου Βερν που προκάλεσε αντιδράσεις στη χώρα μας, μεταφέρθηκε σε κόμικ για πρώτη φορά παγκοσμίως από τις ιστορικές εκδόσεις Μικρός Ήρως. Μια συζήτηση με τους συντελεστές του. Χρήστος Δεμέτης To περίφημο βιβλίο του Ιουλίου Βερν "Αρχιπέλαγος στις Φλόγες", έγινε κόμικ για πρώτη φορά, σε προσαρμογή σεναρίου από τον Γιώργο Βλάχο και σε σκίτσα του Θανάση Καραμπάλιου, και πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ο δεύτερος τόμος του. Τα γεγονότα του έργου του Βερν (πρωτότυπος τίτλος L’ Archipel en Feu, 1884), διαδραματίζονται το 1827, την εποχή της ναυμαχίας του Ναβαρίνου, η οποία έγειρε την πλάστιγγα προς την πλευρά της ανεξαρτησίας του νεοελληνικού κράτους από την οθωμανική αυτοκρατορία. Στη μεταφορά του βιβλίου στο κόμικ "Το Αιγαίο Στις Φλόγες", η ιστορία συναντά τις μνήμες, σε μια συναρπαστική περιπέτεια έρωτα και προδοσίας από τη Μάνη μέχρι την Κρήτη, που εξυμνεί τη συμμετοχή των Φιλελλήνων στον Αγώνα του '21, τονίζοντας αξίες όπως η τιμή, η φιλία και η ανιδιοτέλεια. Με το δεύτερο τεύχος, η ιστορία πλέον ολοκληρώνεται, και με αφορμή την κυκλοφορία αυτή από τις θρυλικές Εκδόσεις Μικρός Ήρως, το NEWS 24/7 είχε την ευκαιρία να μιλήσει με τους συντελεστές για το έργο καθεαυτό, τις δυσκολίες της ολοκλήρωσής του, αλλά και για τον ιδιαίτερο κόσμο του Ιούλιου Βερν, που συνεχίζει να (μας) εμπνέει. Απαντώντας στην ερώτηση σχετικά με το πώς προέκυψε η ιδέα για τη συνεργασία για την υλοποίηση του έργου, ο Θανάσης Καραμπάλιος λέει: "Εγώ ήρθα τελευταίος στο συγκεκριμένο project. Ήταν μία ιδέα του Λεωκράτη Ανεμοδουρά και του Γιώργου Βλάχου. Όταν επικοινώνησε μαζί μου ο Λεωκράτης η χαρά μου ήταν διπλή, θα συνεργαζόμουν με τις εκδόσεις "Μικρός Ήρως" και πάνω σε ιστορία του Ιουλίου Βερν. Πως να πεις όχι σε αυτό;". ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ Από τη δική του μεριά, ο Γιώργος Βλάχος παρατηρεί πως η έκδοση δεν συσχετίζεται με τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, παρότι η υπόθεση του μυθιστορήματος συμπίπτει χωροχρονικά με τον Ξεσηκωμό. Όπως αναφέρει, "Ο Βερν είναι διαχρονικά ένας δημοφιλέστατος συγγραφέας στο νεανικό κοινό καθώς τα έργα του ως μυθιστορήματα έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες, ενώ και σαν κόμικς έχουν διασκευαστεί τα περισσότερα από αυτά. Το "Αρχιπέλαγος στις Φλόγες" (όπως είναι ο αυθεντικός του τίτλος) δεν έχει ποτέ διασκευαστεί σε κόμικ ή σε graphic novel παγκοσμίως, μήτε είναι από τα πιο γνωστά έργα του Γάλλου συγγραφέα. Αν λοιπόν, πρέπει να αναζητηθεί μια απάντηση για το πώς προέκυψε η συνεργασία για τη δημιουργία του κόμικς, αυτή είναι ότι αναζητήθηκε ένα έργο του Βερν με προοπτικές διεθνούς καριέρας. Και ίσως το πιο ιδανικό για Έλληνες δημιουργούς θα ήταν να επιλεγεί κάποιο που να έχει σχέση με Ελλάδα και ελληνική ιστορία. Προσωπικά για μένα, δεν σημαίνει τίποτα περισσότερο". Σχετικά με το βασικό μήνυμα του αρχικού βιβλίου του Βερν, οι δύο συντελεστές αναφέρουν στο NEWS 24/7: "Δεν θα έλεγα ότι ο Βερν περνάει κάποιο συγκεκριμένο ιστορικό μήνυμα. Μιλάει κυρίως για τη δύναμη της αγάπης αλλά και για την αίσθηση του χρέους απέναντι σε κάτι πιο υψηλό από τον εαυτό μας. Είτε αυτό είναι ο αγώνας για την ελευθερία, ή η εξιλέωση για αμαρτίες παιδιών και γονέων", αναφέρει ο Θ. Καραμπάλιος. Για τον Γιώργο Βλάχο, αν θα μπορούσαμε να πιστώσουμε κάποιο μήνυμα στο όλο έργο, αυτό θα ήταν "πέρα για πέρα, ανθελληνικό". "Στο σενάριο του graphic novel δεν πέρασαν ιστορικά γεγονότα πέρα από αυτά που αναφέρονται στο μυθιστόρημα και αυτά αρκετά συνοπτικά λόγω της μορφής του κειμένου (κόμικ με ελλειπτική γραφή). Οι… "ανθελληνικές" γεύσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οι περιγραφές της ενασχόλησης των Μανιατών με την πειρατεία (και τα σκλαβοπάζαρα Χριστιανών επί ελληνικού εδάφους) στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, του Ξεσηκωμού και στα πρώτα χρόνια ζωής του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Επ’ αυτών οι διαμαρτυρίες των Μανιατών προς τον Ιούλιο Βερν, ότι τους αδικεί, έφτασαν ως και τα πρωτοσέλιδα ελληνικών και γαλλικών εφημερίδων της εποχής. Κατόπιν, ο κύριος ελληνικής καταγωγής πρωταγωνιστής υπήρξε πέρα για πέρα αρνητικός ήρωας και τέλος, στα σχετικά με την πολιορκία της Χίου από τον Φαβιέρο, η Ιστορία καταγράφει παρουσία Ελλήνων ατάκτων που κατατάχτηκαν στις δυνάμεις του Φαβιέρου απλώς και μόνο για να λαφυραγωγήσουν (Στο μυθιστόρημα απλώς περιγράφονται σαν γλετζέδες και μάλλον αδιάφοροι για την πολεμική τους αποστολή)". Σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζει ο ίδιος, στο εν λόγω έργο δεν υπάρχει κάποιο μήνυμα "εθνικοπατριωτικής αξίας και μάλιστα θετικό". ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ -Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετώπισε ο καθένας σας στη μεταφορά της ιστορίας, τόσο ως προς το σενάριο όσο και ως προς τη σκιτσογραφία - απεικόνιση των ηρώων; "Το πρόβλημα θα ήταν πως να αποφύγω τα παγκόσμια στερεότυπα σχετικά με την εικόνα της πειρατείας (Τζόνι Ντεπ, Μαυρογένης) και να μην πέσω στην παγίδα των δικών μας στερεοτύπων, ότι οι πειρατές θα πρέπει να μοιάζουν με τον Μιαούλη ή τον Κανάρη. Προσπάθησα να παντρέψω στοιχεία και από τα δύο με έμφαση στον χαρακτήρα της Μεσογείου", λέει ο σκιτσογράφος, Θ. Καραμπάλιος. Από τη δική του μεριά, ο Γ. Βλάχος που ανέλαβε το σενάριο απαντά: "Η οικονομία στη δομή ενός σεναρίου κόμικ που βασίζεται σε μυθιστόρημα αντιμετωπίζει περισσότερες δυσκολίες από ένα σενάριο με πρωτότυπη πλοκή, που δεν βασίζεται δηλαδή σε προγενέστερο λογοτεχνικό πόνημα. Το προσαρμοσμένο σενάριο (adaptation) δεσμεύεται: α] να "χωρέσει" σε συγκεκριμένο αριθμό σελίδων την έκταση του πρωτοτύπου, β] στους ήδη συγγραφικά διαμορφωμένους χαρακτήρες να μοιράσει ρόλους και διαλόγους που δεν θα "προδίδουν" τα πρωτότυπά τους και γ] ο λόγος να εξυπηρετεί τη δομική ροή του κόμικ χωρίς ποσοτικά -τουλάχιστο- να λειτουργεί σε βάρος της εικόνας η οποία εξ ορισμού έχει τον πρώτο λόγο στην τελική μορφή του έργου είτε ως comic, είτε ως graphic novel. Βέβαια, κάποιες "ατασθαλίες" και κάποιες μικρές παρεκκλίσεις θεωρούνται θεμιτές "συγγραφική αδεία", εφ’ όσον θετικοποιούν το τελικό αποτέλεσμα, χωρίς να προδίδουν τις προθέσεις και τη σύλληψη του συγγραφέα". Η "Εκάβη" του Βερν Σχετικά με τον χαρακτήρα του έργου που τους γοήτευσαν περισσότερο, οι δύο συντελεστές απαντούν: "Αγαπημένος μου χαρακτήρας είναι ο Στάρκος. Είναι ένας αρκετά σκοτεινός τύπος αλλά βαθύτατα ανθρώπινος μέσα στην κακία του" (Θανάσης Καραμπάλιος ). "Τυπικά δεν υπάρχει κάποιος από τους κύριους χαρακτήρες που θα διεκδικούσε τον τίτλο του απόλυτου πρότυπου προς μίμηση. Κλασικό μυθιστόρημα ρομαντισμού με ιστορικό υπόβαθρο και μανιχαϊστικής δομής χαρακτήρες. Μα, ωστόσο στους δεύτερους χαρακτήρες θα μπορούσα να ξεχωρίσω την Ανδρονίκη, τη μάνα -όχι μητέρα, τη μάνα του πειρατή Νικόλα Στάρκου. Γνήσια Ελληνίδα ηρωίδα, πολέμησε στον Ξεσηκωμό και αντιμετώπισε τον γιο της σαν εχθρό στις θάλασσες. Τον έδιωξε από το σπίτι και τον αποκήρυξε, ήξερε το μυστικό του μα δεν το πρόδιδε και στη τελευταία τους συνάντηση και τελική τους αναμέτρηση, η μάνα σπάραξε πάνω από το άψυχο σώμα του σαν την Εκάβη της τραγωδίας... Να, γιατί αυτόν τον χαρακτήρα διαλέγω. Κι από ό,τι φαίνεται, τον ίδιο είχε διαλέξει και ο... Βερν! Στο εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του μυθιστορήματός του, πρώτο πλάνο είναι η μορφή της που ορθώνει το πολεμικό ανάστημά της, κρατώντας κι ανεμίζοντας την ελληνική σημαία" (Γιώργος Βλάχος). Ποιο είναι το αγαπημένο έργο του καθενός σας από την εργογραφία του Ιούλιου Βερν, και για ποιο λόγο; "Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 Μέρες, γιατί μέσα από ένα βιβλίο άνοιγε ένα παράθυρο σε όλον τον πλανήτη για μένα, καθώς ήταν ένα βιβλίο που διάβασα στο δημοτικό. Επίσης υπήρχε και μια πολύ ωραία σειρά κινουμένων σχεδίων για το συγκεκριμένο βιβλίο εκείνη την εποχή" (Θανάσης Καραμπάλιος ). "Δεν είναι εύκολο να ξεδιαλέξω ποιο από τα μυθιστορήματα του Βερν θα χαρακτήριζα ως πιο αγαπημένο (πρώτα - πρώτα δεν τα έχω διαβάσει όλα, αν και όλα έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά σε περισσότερες από μία μεταφράσεις). Με κριτήριο το μήνυμα που μπορεί κανένας να διακρίνει πίσω από την υπόθεση θα ξεχώριζα δυο για τους αντίστοιχους κύριους χαρακτήρες τους και για τις σχεδόν παρόμοιες ιδέες που πρεσβεύουν. Ο πλοίαρχος Νέμο από το μυθιστόρημα "20.000 λεύγες (ταξίδι) κάτω από τη θάλασσα". Είναι ένας ουμανιστικών σκέψεων άνθρωπος, που προσπαθεί να συμβάλλει στην παγκόσμια απελεύθερωση των ανθρώπων από τα καταπιεστικά καθεστώτα. Πολωνικής καταγωγής στην πρώτη γραφή του μυθιστορήματος και Ινδός στην επόμενη για λόγους... διπλωματικής λογοκρισίας! Στη θέση της τσαρικής Ρωσίας που είχε αρχικά στο στόχαστρό του, ο εκδότης του τον υποχρέωσε να βάλει την αυτοκρατορική Αγγλία (για αυτό τον έκανε και Ινδό). Στη Ρωσία που ήταν σύμμαχος της Γαλλίας και είχε σημαντικές πωλήσεις θα κακοφαινόταν, αλλά στην Βρετανία που δεν είχε πωλήσεις και παραδοσιακά βρισκόταν σε αντιπαλότητα με τη Γαλλία, δεν τον ενδιέφερε! Ο άλλος είναι ο "Ματίας Σαντόρφ" από το ομώνυμο μυθιστόρημα, που διέπεται από τις ίδιες φιλελεύθερες αρχές. Ο ήρωας, ο κόμης Ματίς Σαντόρφ είναι Ούγγρος ευγενής που με την μορφή του πάμπλουτου δόκτορα Άντεκιρττ αγωνίζεται για την απελευθέρωση της χώρας του από τον ζυγό των Αψβούργων της Αυστρίας. Είναι μια εκδοχή του Κόμη Μόντε Κρίστο αλά Βερν!" (Γιώργος Βλάχος). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ Κόμικ και Ιστορία. Γιατί ταιριάζουν τόσο πολύ (με ουκ ολίγα πρόσφατα παραδείγματα εν Ελλάδι); "Στην Ελλάδα όντως υπάρχει μια στροφή προς το ιστορικό κόμικς. Αυτό κατά τη γνώμη μου οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πολλοί από τους δημιουργούς έχουν βαρεθεί τους υπερήρωες και βρίσκουν περισσότερο ενδιαφέρον στην ιστορία μας. Δεύτερο παράγοντα θεωρώ τη δεκαπενταετή κρίση που διανύουμε, η οποία εκτός από οικονομική είναι και πολιτισμική και ταυτότητας. Κάνοντας τη σύνδεση-σύγκριση παρόντος παρελθόντος προσπαθούμε να ετεροπροσδιορίσουμε τη θέση μας ως δημιουργοί στη σύγχρονη κατάσταση" (Θανάσης Καραμπάλιος ). "Γιατί το κόμικ εικονογραφεί, τη δράση, την περιπέτεια, την πλοκή. Μόνον τότε ως αφήγημα έχει πιθανότητες να γίνει επιτυχία. Έργα με αποκλειστικά ανάπτυξη φιλοσοφικού περιεχόμενου, ως κόμικ δεν θα είχαν καμιά τύχη. Και η Ιστορία από μόνη της είναι δράση, περιπέτεια, πλοκή. Ακόμα κι αν πρέπει να μιλήσει για τη φιλοσοφία και τα επιτεύγματα της. Ας πούμε, ένας διάλογος του Πλάτωνα, o Κριτίας λόγου χάρη έχει ίντριγκα και Ατλαντίδα που τύφλα να έχουν τα ταξίδια του Γκιούλιβερ!" (Γιώργος Βλάχος). Και οι δυο σας έχετε μελετήσει ιδιαίτερα την προεπαναστατική περίοδο αλλά και εκείνη που ακολούθησε την Επανάσταση του '21. 200 χρόνια μετά, οι γνωστοί εθνικοί μύθοι και τα στερεότυπα, συνεχίζουν να επιβιώνουν. Πώς πιστεύετε πως θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε την Ιστορία μας, και πού έχουν γίνει τα μεγαλύτερα λάθη; "Χωρίς φόβο αλλά με πάθος. Να σκύψουμε πάνω στα γεγονότα και τις συνθήκες και να τις μελετήσουμε από όλες τις σκοπιές. Εκεί ίσως δούμε ότι ούτε όλοι οι Έλληνες πολέμησαν μαζί, αλλά ούτε και κοινή αντίληψη περί της ελευθερίας και της σύστασης, του ελληνικού κράτους, υπήρχε" (Θανάσης Καραμπάλιος ). "Όντως η προεπαναστατική περίοδος, όσο και τα χρόνια της Επανάστασης και μετά εξέθρεψαν αρκετούς εθνικούς μύθους και τα στερεότυπα της δημιουργίας τους εξακολουθούν να επιβιώνουν με ισχύ γεγονότος στο ιστορικό γίγνεσθαι. Προσωπικά, δεν έχω συναντήσει στα διαβάσματά μου κάποιο έθνος, κάποιο λαό που αντιμετωπίζει την Ιστορία του με συλλογική αντικειμενικότητα αποκλείοντας τους μύθους της συλλογικής μνήμης.. Όσο για το πού έχουν γίνει τα μεγαλύτερα λάθη είναι μια ερώτηση προς αυτούς που διαχειρίζονται πολιτικά και κοινωνικά τις συνέπειες αυτών των λαθών και στους ιστορικούς που σπουδάζουν και αναλύουν την Ιστορία" (Γιώργος Βλάχος). Τέλος, σχετικά με το πώς πρέπει να σταθούμε ως κοινωνία απέναντι στο φάντασμα του εθνικισμού - ρατσισμού στην Ελλάδα από εδώ και στο εξής, ο Θανάσης Καραμπάλιος απαντά: "Δυστυχώς πολλοί πιστέψανε ότι με το ναζισμό-εθνικισμό-ρατσισμό-φασισμό κλπ ξεμπερδέψαμε με μια καταδικαστική απόφαση που έστειλε τους ηγέτες του ναζιστικού μορφώματος της χρυσής αυγής στη φυλακή. Αυτήν την περίοδο έχουν αρχίσει και προσπαθούν να ξανασηκώσουν κεφάλι. Αρα ως κοινωνία κινηματικά αλλά και προσωπικά ο καθένας από εμάς πρέπει να πάψει να ανέχεται τον λόγο τους, και όταν λέω πάψει εννοώ να υπάρχει παρέμβαση κάθε είδους και μορφής, ώστε να μην τους ξαναδώσουμε χώρο. Ο φασισμός- ναζισμός- εθνικισμός κλπ είναι λαϊκίστικο κίνημα. Γιατί είναι κίνημα. Άρα κατά τη γνώμη μου η απάντηση στο δρόμο, στον χώρο εργασίας, στα σωματεία παντού". Από τη δική του μεριά, ο Γιώργος Βλάχος σημειώνει πως το ίδιο το κόμικ προφανώς και δεν σχετίζεται με το ζήτημα του εθνικισμού και του ρατσισμού όπως βιώνεται σήμερα, ωστόσο όπως λέει, "μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα, είναι αντικείμενο μεγάλης συζήτησης", με κάποια επόμενη αφορμή. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ Το ιστορικό πλαίσιο Αρχικά το μυθιστόρημα του Βερν δημοσιεύθηκε σε συνέχειες από τις 29 Ιουνίου έως τις 3 Αυγούστου 1884 στην παρισινή εφημερίδα Les Temps (Οι Καιροί) και μέσα στην ίδια χρονιά εκδόθηκε και σε βιβλίο. Αμέσως μετά τη δημοσίευση του στη Γαλλία, δημοσιεύθηκε πρώτη φορά και στα ελληνικά σε συνέχειες από τον Ιούλιο 1884 έως τον Ιανουάριο 1885, σε καθημερινή εφημερίδα των Αθηνών, που λεγόταν επίσης "Καιροί". Οι κάτοικοι του Οίτυλου φέρονται να συνέταξαν μανιφέστο ζητώντας τη διακοπή της δημοσίευσης και το "σκάνδαλο" προκάλεσε τη δημοσίευση πολλών άρθρων σε εφημερίδες, ειδικά αντιπολιτευόμενες τον Τρικούπη. Οι κάτοικοι διαμαρτύρονταν "κατά των ψεμάτων" του μυθιστορήματος, σημειώνοντας ότι "κανένας Οιτυλιώτης δεν είχε ατιμαστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου για την ανεξαρτησία παίρνοντας μέρος σε πράξεις πειρατείας, που από το Γάλλο συγγραφέα αποδίδονται σ’ αυτόν το Στάρκο, το όνομα του οποίου είναι εντελώς άγνωστο στους Οιτυλιώτες". Κατά την εκδοχή της ελληνικής εφημερίδας "Καιροί", που δημοσίευσε το έργο, στην πραγματικότητα δεν έγιναν μαζικές λαϊκές συνελεύσεις, αλλά η πρωτοβουλία των αντιδράσεων αποδιδόταν σε έναν άνδρα ονόματι Ηλίας Ζαγκλής ή Στεφανόπουλος, ο οποίος ζούσε επί είκοσι χρόνια στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου και διατηρούσε βιβλιοπωλείο, και είχε προσωπικά κίνητρα για να λάβει της ευμενείας του ίδιου του Τρικούπη. Οι κατηγορίες για πειρατεία, που αμφισβητήθηκαν από τους Μανιάτες, προέρχονταν από τα έγγραφα που συμβουλεύθηκε ο Βερν: Το "L’Univers pittoresque" του Ντιντό και "Το Ταξείδι στην Ελλάδα" του Ανρί Μπελ, τα οποία εμφανίσθηκαν στην επιθεώρηση "Le Tour du monde" το 1876 και τα οποία παρέθετε ο Ιούλιος Βερν στο πρώτο κεφάλαιο. Σε κάθε περίπτωση ο Βερν υποχρεώθηκε να δικαιολογηθεί, επικαλούμενος την ιστορική αλήθεια των ντοκουμέντων και τον "δεδηλωμένο ένθερμο φιλελληνισμό του". Όλα τα βιβλία του Ioύλιου Βερν γράφονται πάνω στη ραχοκοκαλιά ενός ταξιδιού, ενώ ο ίδιος θεωρείται πατέρας της "γεωγραφικής μυθοπλασίας". Σε ένα από αυτά τα ταξίδια του λοιπόν πρωταγωνιστεί η ελεύθερη Ελλάδα που αρχίζει να αναδύεται μέσα από τις στάχτες τεσσάρων αιώνων σκλαβιάς. Η πάταξη της πειρατείας και των σκλαβοπάζαρων στο Αιγαίο είναι μια από τις προτεραιότητες του νεογεννηθέντος κράτους. Η ιστορία αρχίζει μια δύο μέρες πριν από την καθοριστική ναυμαχία του Ναυαρίνου, όπου οι Μεγάλες Δυνάμεις έβαλαν τέλος στη ναυτική κυριαρχία του οθωμανικού στόλου στα ελληνικά παράλια. Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, με τα σκηνικά της δράσης να εναλλάσσονται από το μανιάτικο Οίτυλο, στην αγγλοκρατούμενη Κέρκυρα, τα ανελέητα κυνηγητά και τα φοβερά σκλαβοπάζαρα, εκτυλίσσεται μια ναυτική περιπέτεια στο Αρχιπέλαγος που κυριολεκτικά φλέγεται από τις ομοβροντίες των κανονιών και τα ρεσάλτα των πειρατικών τσούρμων. Το Who is Who των συντελεστών του κόμικ Γιώργος Βλάχος Δημοσιογραφεί από το 1974 κυρίως σε περιοδικά ποικίλης ύλης και γράφει βιβλία και λεξικά αναφοράς ποικίλων γνωστικών πεδίων από το 1988. Η θεματολογία του στα τελευταία 20 χρόνια, γράφοντας είτε σε περιοδικά, είτε αναρτώντας τα σε εξειδικευμένα προσωπικά του blogs, είναι η ιστορία του λαϊκού εντύπου στην Ελλάδα. Εστιάζει δε, στα παιδικά αναγνώσματα του ’50 και του ’60 από τα οποία έχει προσωπικά βιώματα ως αναγνώστης τους. Το δίτομο λεξικό του Μικρός Ήρως - Το Λεξικό (2005), αναφορά στο θρυλικό ανάγνωσμα, υπήρξε κατά κάποιο τρόπο η ασφαλιστική δικλείδα εκτόνωσής του στο ότι δεν μπόρεσε να γράψει τον ίδιο τον... Μικρό Ήρωα! Έκτοτε, έχει γράψει (σε εικονογράφηση Κώστα Φραγκιαδάκη) εννέα νέες ιστορίες του Μικρού Ήρωα, μία εκ των οποίων (Το Αεροδρόμιο-Φάντασμα) σε μορφή κόμικ. Θανάσης Καραμπάλιος Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Παλαιόκαστρο Ελασσόνας. Από μικρός του άρεσε να διαβάζει και να ζωγραφίζει κόμικς. Είναι ο δημιουργός της σειράς 1800 που πλέον αποτελείται από πέντε βιβλία. Συμμετείχε στην έκθεση και στο βιβλίο Βάλ’ τους Χ - Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας και σε άλλες εκθέσεις κόμικ. Εργάζεται ως εικονογράφος-κομίστας. Ζει στη Λάρισα με την οικογένειά του. Διαβάστε απόσπασμα από το πρώτο μέρος, εδώ. Πηγή

Κόρτο Μαλτέζε: Η επιστροφή και η νέα εποχή Ο θρυλικός ήρωας του Ούγκο Πρατ ζωντανεύει μέσα από την πένα του Ισπανού διαδόχου του, Χουάν Ντίαθ Κανάλες, ο οποίος φέρνει τα κλασικά κόμικς στη νέα εποχή και μιλάει στο «Κ» με αγάπη και σεβασμό για τις ιστορίες που μας μεγάλωσαν. Ο Χουάν Κανάλες. © Stephane Grangier/ Getty Images/ Ideal Image Άθως Δημουλάς «Ποια βιβλία έχουν μια θέση στη μνήμη σας;» Αυτή την ερώτηση έθεσε η εφημερίδα Le Monde και από τις απαντήσεις 17.000 Γάλλων προέκυψε η λίστα των 100 βιβλίων του 20ού αιώνα, η οποία δημοσιεύτηκε την άνοιξη του 1999. Ανάμεσα στα μυθιστορήματα του Καμί, του Τζόις και του Προυστ, βρίσκεται και το όνομα του Ιταλού κομίστα Ούγκο Πρατ με την Μπαλάντα της αλμυρής θάλασσας, την πρώτη περιπέτεια του Κόρτο Μαλτέζε, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Il Sergente Kirk στο τέλος της δεκαετίας του ’60 και κυκλοφόρησε ως αυτοτελής ιστορία λίγα χρόνια αργότερα. Κατά κάποιον τρόπο, δηλαδή, έχει την ίδια ηλικία με τον Χουάν Ντίαθ Κανάλες, τον Ισπανό δημιουργό στον οποίο ανατέθηκε από το ίδρυμα που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Πρατ να συνεχίσει τον μύθο των ιστοριών του. «Είναι τεράστια η ευθύνη, αλλά ευτυχώς η χαρά και ο ενθουσιασμός αυτής της αποστολής υπερτερούν», μου λέει ο ίδιος και σχολιάζει τη «γενναιοδωρία» του Πρατ να «αφήσει ανοιχτή την πόρτα για τους επόμενους». Ξεκινάμε την κουβέντα από το προφανές. Διάβαζε Κόρτο Μαλτέζε μικρός; «Ήμουν 14 χρονών όταν τον ανακάλυψα, ενώ έψαχνα παλιά κόμικς με τον μεγάλο μου αδερφό. Στην αρχή δεν μου άρεσε». Γιατί; «Μου φαινόταν πολύ “φλύαρο” και όχι ιδιαίτερα καλοσχεδιασμένο. Τότε προτιμούσα πολύχρωμες εικόνες και απλές ιστορίες και απέφευγα να τον διαβάσω. Όταν τελικά το έκανα, ερωτεύτηκα το σύμπαν του Πρατ για πάντα». Με θητεία στο animation και έχοντας στο βιογραφικό του το παγκόσμιο μπεστ σέλερ Blacksad, μια σειρά graphic novel με ήρωα μια ανθρωπόμορφη γάτα σε νουάρ στιλ Ρέιμοντ Τσάντλερ, ο Κανάλες έχει πλέον ολοκληρώσει τρεις καινούργιες ιστορίες με τον Κόρτο Μαλτέζε, σε συνεργασία με τον σχεδιαστή Ρουμπέν Πεγεχέρο, οι οποίες κυκλοφορούν και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως. Μάλιστα το Εκουατόρια επανακυκλοφόρησε πρόσφατα σε μια εμπλουτισμένη έκδοση. Ο Κόρτο Μαλτέζε σχεδιασμένος από τον Ρουμπέν Πεγεχέρο, πιστό αντίγραφο του ήρωα που δημιούργησε στο τέλος της δεκαετίας του ’60 ο Ούγκο Πρατ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΧΘΕΣ Ο Κόρτο Μαλτέζε, λοιπόν. Γιος μιας Τσιγγάνας από τη Σεβίλλη και ενός ναυτικού από την Κορνουάλη, γεννήθηκε στη Βαλέτα, στην καρδιά της Μεσογείου, παιδί της θάλασσας και του fin de siècle, με έμφυτη λαχτάρα για περιπέτεια. Στις ιστορίες τον γνωρίζουμε ενήλικο, σε τυχαίες στιγμές των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Ο κόσμος του είναι ένας χαμένος κόσμος, είναι ο κόσμος του χθες, όπως θα έλεγε ο Τσβάιχ, αλλά πώς συνδέεται με το παρόν; Πώς γίνεται επίκαιρος 100 χρόνια μετά; «Ένας καλός φίλος και σπουδαίος μελετητής του Κόρτο Μαλτέζε, ο κομίστας Άνχελ ντε λα Κάγιε, λέει πως κάθε φορά που γράφουμε για κάτι ιστορικό και γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, μιλάμε τελικά για το παρόν μας. Ο Κόρτο Μαλτέζε δεν νομίζω ότι αποτελεί εξαίρεση». Το εξώφυλλο από το Εκουατόρια. Στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 υπήρξε βασικό στοιχείο στην κουλτούρα της κομίστικης κοινότητας, ειδικά στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα έγινε ένα σύμβολο με τεράστια αισθητική (και εμπορική) αξία. Συζητάμε τι τον έκανε τόσο επιτυχημένο. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι», λέει ο Κανάλες. «Πρώτα απ’ όλα, ο Κόρτο Μαλτέζε είναι κάποιος που όλοι θα ήθελαν να έχουν φίλο: είναι έξυπνος, κουλ, αστείος και πιστός. Επίσης, ζει περιπέτειες σε εξωτικά μέρη, σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια, γεγονός που εξάπτει τη φαντασία μας. Και το πιο σημαντικό είναι ότι οι ιστορίες του είναι γεμάτες λογοτεχνία, πολιτισμό, μαγεία, πολιτική και ιστορία». Καρέ από το Εκουατόρια, συγκεκριμένα από τη συνάντηση του Κόρτο με τον Καβάφη. Στο Εκουατόρια ο Κόρτο φτάνει κάποια στιγμή στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας και προς μεγάλη μου έκπληξη τον βλέπω να συναντάει τον φίλο του, όπως λέει, Κωνσταντίνο Καβάφη. «Δεν είχα κάποια ιδιαίτερη γνώση για την ποίηση του Καβάφη μέχρι που έγραψα το σενάριο», λέει ο Κανάλες. «Ευτυχώς, πλέον έχω αποκτήσει αρκετή εξοικείωση. Είναι το υπέροχο πλεονέκτημα του να είσαι αφηγητής μιας ιστορίας, μαθαίνεις συνέχεια». Εν προκειμένω φαίνεται ότι έμαθε αρκετά, φτάνοντας στο σημείο να σχολιάσει τις εκδοτικές πρακτικές του ποιητή (που δεν δημοσίευε τα ποιήματά του), ενώ παραθέτει στίχους από το ποίημα Η πόλις και, παραδόξως, ένας από αυτούς («Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα βρεις άλλες θάλασσες») δένει αρμονικά με την αίσθηση του ανεκπλήρωτου που έχει ο μονίμως εν κινήσει Κόρτο Μαλτέζε. Όλες οι παλιές και νέες ιστορίες του Κόρτο Μαλτέζε κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως. Ο ΚΟΡΤΟ ΚΑΙ ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ Διαβάζοντας τα καινούργια κόμικς, και με σημαντική χρονική απόσταση από τις τελευταίες ιστορίες του Πρατ, δεν βρίσκω σημαντικές διαφοροποιήσεις ούτε στο σχέδιο ούτε στο ύφος της αφήγησης. Ο Κανάλες και ο Πεγεχέρο έχουν σεβαστεί το υλικό τους και έχουν προχωρήσει «ξεπατικώνοντας» τις βασικές αρχές. Αυτό που ίσως αλλάζει είναι ότι ο ρομαντικός μποέμ ήρωας του Πρατ στον 21ο αιώνα προσλαμβάνεται ως ένα μετα-χίπστερ πρότυπο. Θα μπορούσε εύκολα να αφομοιωθεί από κάποιο αθηναϊκό μπαρ με τη βίντατζ αισθητική του, το τσιγάρο του, το επιλεκτικό του βλέμμα, τη στιλιζαρισμένη κοσμοπολίτικη ιδιοσυγκρασία και τις αρετές του μοντέρνου αντιήρωα. Επιστρέφοντας στην ιστορία του Εκουατόρια και στην Αλεξάνδρεια, εκτός από τον Καβάφη, ο Κόρτο γνωρίζει τον νεαρό Βρετανό πολιτικό Γουίνστον Τσόρτσιλ, που επισκέπτεται την πόλη – μάλιστα του σώζει τη ζωή. Αυτή ήταν μια πάγια σεναριακή τακτική του Πρατ, ο οποίος έβαζε τον ήρωά του να συναντιέται με ένα σωρό υπαρκτά πρόσωπα της εποχής του, από τον Χέμινγουεϊ μέχρι τον Στάλιν. Αυτή την ανάμειξη μυθοπλασίας και πραγματικότητας ο Κανάλες τη συνεχίζει στις νέες ιστορίες, αλλά την εφαρμόζει και στο Blacksad. «Πράγματι», παραδέχεται. «Ως αναγνώστης πάντα θαύμαζα τον τρόπο που ο Πρατ συνδύαζε τη μυθοπλασία με ιστορικά πρόσωπα ή γεγονότα. Είναι ένα είδος αφήγησης που προσπαθώ να χρησιμοποιώ κι εγώ. Η ιδέα στο Blacksad ήταν να αναμείξω τον μύθο, ένα από τα αρχαιότερα λογοτεχνικά είδη, με το νουάρ, ένα από τα σύγχρονα». Αυτή τη στιγμή ετοιμάζει παράλληλα το έβδομο Blacksad, ένα βιογραφικό graphic novel για την Αμερικανίδα μουσικό Τζούντι Σιλ, μια κομίστικη sci fi περιπέτεια και φυσικά έναν ακόμα Κόρτο Μαλτέζε, τον τέταρτο δικό του – και το ταξίδι συνεχίζεται. Πηγή

Κόμικς για τη Μικρασιατική Καταστροφή Απόσπασμα από το «Αϊβαλί» του Soloup Γιάννης Αντωνόπουλος (John Antono) Εκατό χρόνια μετά το τραγικό 1922, η μικρασιατική εκστρατεία, ο ξεριζωμός και ο Γολγοθάς της προσφυγιάς ξαναζωντανεύουν μέσα από πέντε αξιόλογα ιστορικά κόμικς. Ένας αιώνας συμπληρώθηκε από τη Μικρασιατική Καταστροφή – όπως ονομάστηκε η κορύφωση των κεμαλικών διωγμών και το ξερίζωμα του χριστιανικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης, μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου. Ένα τραύμα χαραγμένο στο συλλογικό ασυνείδητο, με την εικόνα της φλεγόμενης Σμύρνης να συμβολίζει όσο καμία άλλη τον ενταφιασμό του ελληνικού μεγαλοϊδεατισμού. Μακριά από εθνικιστικές μονομέρειες, η αφορμή 100 χρόνων από την καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού προσφέρεται για μελέτη και αναστοχασμό: στοιχεία απαραίτητα για την καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης, που παραμένει το ζητούμενο σε μια εποχή όπου ο φανατισμός συνυπάρχει με (και τροφοδοτείται από) την αφασία ενός άχρωμου, λοβοτομημένου παρόντος. Ως ελάχιστη συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε πέντε αξιόλογες ελληνικές εκδόσεις οι οποίες αφηγούνται με τη γλώσσα των κόμικς τα γεγονότα της εποχής εκείνης. «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος) Το «Αϊβαλί» του Soloup έχει γράψει τη δική του εκδοτική ιστορία. Πολυβραβευμένο και πολυμεταφρασμένο, το μνημειώδες γκράφικ νόβελ 440 σελίδων μάς μιλάει για το δράμα και την αξιοπρέπεια των απλών ανθρώπων στη δίνη του 1922, για την ανθρώπινη περιπέτεια στα άγρια κύματα της ιστορίας. Ο Soloup ταξιδεύει από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί. Συναντάει ανθρώπους της «άλλης πλευράς». Ξεψαχνίζει ιστορικά αρχεία. Και αφήνει τέσσερις Αϊβαλιώτες, τρεις Ελληνες κι έναν Τούρκο, να αφηγηθούν την ιστορία τους: τον Φώτη Κόντογλου, τον Ηλία Βενέζη, την Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη και τον Αχμέτ Γιορουλμάζ. Μέσω αυτών, μας ξανασυστήνει την Ανατολή: την «καθ’ ημάς», αλλά και των «άλλων». Τη Μικρασία των αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων λογίων Ελλήνων που περήφανα έφεραν στην κουλτούρα τους οι πρόσφυγες του ’22, αλλά και την πατρίδα των τόσο άγνωστων και τόσο οικείων μας γειτόνων, με τους οποίους τόσες οδυνηρές μνήμες μας χωρίζουν, αλλά και τόσοι αιώνες συνύπαρξης μας ενώνουν. «1922 - Το τέλος ενός ονείρου» (εκδ. Ίκαρος) Ως συνέχεια του βιβλίου «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς», το κόμικς του Θανάση Πέτρου ακολουθεί κάποιους από τους ήρωες στην πορεία προς τη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρόκειται για την πιο αριστοτεχνικά αποδοσμένη σύνοψη των δύο χρόνων στρατιωτικών επιχειρήσεων που προηγήθηκαν της εισόδου των κεμαλικών στρατευμάτων στη Σμύρνη. Καρέ από το «1922» του Θανάση Πέτρου Κεντρικός πρωταγωνιστής, ο Σμυρνιός Γιώργης Αμπατζής που, μετά την επάνοδό του από το Γκέρλιτς της Γερμανίας, κατατάχτηκε στον ελληνικό στρατό. Τον συναντάμε τον Αύγουστο του 1920, δεύτερο χρόνο μετά την έναρξη της ελληνικής κατοχής της ζώνης της Σμύρνης, να προελαύνει προς Ανατολάς με τον λόχο του, διασχίζοντας την Αλμυρά Ερημο. Μέσα από τη βασανιστική αυτή πορεία, που ξεκίνησε για την αντιμετώπιση των ανταρτών του Κεμάλ, παρακολουθούμε την καθημερινότητα των Ελλήνων στρατιωτών. Μια καθημερινότητα γεμάτη κακουχίες, στερήσεις, αιφνιδιαστικές επιθέσεις, πολύνεκρες μάχες και ελάχιστες στιγμές ψυχαγωγίας. Ο διχασμός ανάμεσα στους στρατιώτες είναι κυρίαρχος, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα (π.χ. ήττα Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης/14ης Νοεμβρίου 1920, δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά) εντείνουν την αποσάθρωση του στρατεύματος. Τα αλλοπρόσαλλα και χιμαιρικά σχέδια που εκπόνησε η αντιβενιζελική κυβέρνηση οδηγούν σε στασιμότητα. Ειδικά μετά την αποτυχία της εκστρατείας προς την Αγκυρα, το καλοκαίρι του 1921, το ηθικό των φαντάρων κάμπτεται. Ο Πέτρου δεν... χαρίζει κάστανα στην ελληνική πλευρά: τα έκτροπα Ελλήνων στρατιωτών σε βάρος του άμαχου τουρκικού πληθυσμού (σφαγές, τρομοκρατία, βιασμοί) είναι διάχυτα στην αφήγηση, ενώ από την άλλη δεν λείπουν στιγμές πονοψυχίας προς τον πληγωμένο αντίπαλο. Το «Τέλος ενός ονείρου» ολοκληρώνεται με τη μεγάλη τουρκική αντεπίθεση της 13ης/26ης Αυγούστου 1922, τη διάλυση του μετώπου Εσκί Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ, την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού και την πανικόβλητη μαζική φυγή των αγροτικών ελληνικών πληθυσμών από την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας προς τη Σμύρνη. «1923 - Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ικαρος) …και από τη γενική υποχώρηση πριν από την καταστροφή, μεταφερόμαστε στον Πειραιά και στα περίχωρά του, τον Σεπτέμβρη του ’22, αμέσως μετά την καταστροφή. Η ίδια η καταστροφή είναι αποτυπωμένη στις συνέπειές της: στο χάος που έχει φτάσει στην Ελλάδα σαν ωστικό κύμα. Στα αντίσκηνα που έχουν καταλάβει κάθε πεζοδρόμιο, κάθε πλατεία, κάθε δημόσιο χώρο. Στα μάτια των εξαθλιωμένων προσφύγων που κατακλύζουν τη νέα, αφιλόξενη πατρίδα. Απόσπασμα από το «1923» του Θανάση Πέτρου Από τα «εξωτικά» τοπία της Ανατολίας με τα τζαμιά, τις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες και τα σπαράγματα αρχαίων ναών, ο Θ. Πέτρου μάς πάει στα πρόχειρα παραπήγματα και τους μαχαλάδες που στήνονται όπως-όπως για να στεγάσουν χιλιάδες ανθρώπους. Η αντιμετώπιση από τους ντόπιους, τους «παλαιοελλαδίτες», είναι στις περισσότερες περιπτώσεις υποτιμητική έως εχθρική. Κάποιοι πρόσφυγες, για να επιβιώσουν, κάνουν μεροκάματα μεταφέροντας κάρβουνο. Μια νεαρή προσφύγισσα εξαναγκάζεται σε πορνεία. Εν τω μεταξύ, ο εξανθηματικός τύφος θερίζει. Στο φόντο όλων αυτών, ο αναβρασμός της επαναστατικής κυβέρνησης Πλαστήρα, η ανακήρυξη της Αβασίλευτης, τα γεμάτα ένταση συλλαλητήρια. «Μανώλης» (εκδ. Μικρός Ήρως) Το παιδικό βίωμα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς πραγματεύεται το γκράφικ νόβελ σε σχέδια του Antonin Dubuisson, το οποίο βασίζεται στο μυθιστόρημα του Alain Glykos με τίτλο «Ο Μανώλης απ’ τα Βουρλά». Πρόκειται για την ιστορία του μικρού Μανώλη από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας που έχασε βίαια την παιδική του ηλικία όταν οι Τσέτες εισέβαλαν στην περιοχή. Άφησε το πολυπολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε μέσα σε συνθήκες ολέθρου και αιματοχυσίας, για να ταξιδέψει υπό δυσχερείς συνθήκες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας με τελικό προορισμό τη Γαλλία. Ο Alain Glykos επί της ουσίας παραθέτει τις αφηγήσεις του πρόσφυγα πατέρα του, οι οποίες μοιάζουν με τις αφηγήσεις εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων που πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς: «Όταν μπάρκαρα με τη γιαγιά μου από τη Μικρά Ασία, ο πατέρας μου μάλλον είχε ήδη πεθάνει. Κανείς δεν ήξερε τι είχε απογίνει το πτώμα του. Η θάλασσα ήταν κόκκινη απ’ το αίμα. H μάνα και τ’ αδέρφια μου πήραν άλλο καράβι…». «1922-2022: Ανακαλύπτοντας τα ίχνη ενός ξεριζωμού» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή) Απόσπασμα από το «1922-2022: Ανακαλύπτοντας τα ίχνη ενός ξεριζωμού» του Θανάση Καραμπάλιου Αν και δεν πρόκειται αμιγώς για κόμικς, το βιβλίο που επιμελήθηκε η «Διατμηματική Επιτροπή της Κ.Ε. του ΚΚΕ για τις μικρότερες ηλικίες της νεολαίας» χρησιμοποιεί το μέσο και την αισθητική των κόμικς, διά χειρός Θανάση Καραμπάλιου. Εχοντας τη δομή εκπαιδευτικού εγχειριδίου (στα χνάρια της προηγούμενης έκδοσης του 2020, με τίτλο «Κι όμως, κινείται»), απευθύνεται σε παιδιά 10+, διαβάζεται όμως εξίσου ευχάριστα και από ενηλίκους που αναζητούν μια άλλη προσέγγιση της Μικρασιατικής Καταστροφής πέρα από το αμήχανο αστικό αφήγημα. Ο Καραμπάλιος, γνωστός για την προσήλωσή του στην ιστορική ακρίβεια, όπως μας έχει συνηθίσει στη βραβευμένη σειρά «1800», εικονογραφεί την τραγωδία του πολέμου και της προσφυγιάς ως κομμάτι της γενικότερης διεθνούς κατάστασης με το τότε ελληνικό κράτος ως θύτη και ως θύμα στη σκακιέρα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Πηγή

Hergé στους αιθέρες Περικλής Κουλιφέτης* Οι Ζο, Ζετ και Ζοκό, τρεις από τους λιγότερο γνωστούς ήρωες του δημιουργού τού Τεντέν, Hergé, κυκλοφορούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο «Στρατόπλοιο Η.22». Ο Βέλγος κομίστας Hergé, κατά κόσμον Georges Remi, είναι παγκοσμίως γνωστός ως ο δημιουργός του Τεντέν. Ο νεαρός δημοσιογράφος με το μικρό τσουλούφι και το λευκό σκυλάκι του, Μιλού, έχει κάνει τον γύρο του κόσμου λύνοντας μυστήρια και εξαρθρώνοντας εγκλήματα, κάνοντάς τον έναν από τους πιο δημοφιλείς, αγαπημένους μα και αμφιλεγόμενους ήρωες κόμικς του κόσμου. Λιγότερο γνωστό, όμως, είναι πως ο Hergé είχε δημιουργήσει κι άλλους ήρωες εκτός από τον Τεντέν και την παρέα του. Ηρωες όπως οι σκανδαλιάρηδες Quick & Flupke δημιουργήθηκαν παράλληλα με τον νεαρό ρεπόρτερ αλλά δεν απέκτησαν την ίδια δημοφιλία, χωρίς όμως να στερούνται γοητείας. Μια από αυτές τις σειρές έχουμε τη χαρά να δούμε πρώτη φορά στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως σε μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδη, το 1ο άλμπουμ των Ζο, Ζετ και Ζοκό με τίτλο «Το Στρατόπλοιο Η.22». Ο Ζο κι η Ζετ Λεγκράντ είναι τα δύο παιδιά του μηχανικού και αεροναυπηγού κυρίου Λεγκράντ και της κυρίας Λεγκράντ που, μαζί με τον κατοικίδιο χιμπαντζή τους Ζοκό, μπλέκουν σε μεγάλες περιπέτειες. Δημιουργήθηκαν το 1936, όταν οι εκδότες του Hergé από τη συντηρητική καθολική γαλλική εφημερίδα Coeurs Vaillants ζήτησαν να φτιάξει μια σειρά πιο «προσγειωμένη» και «οικογενειακή» από τις συχνά βίαιες περιπέτειες του Τεντέν. Ο Βέλγος σχεδιαστής, έχοντας μόνο εκείνους ως βήμα στη γαλλική αγορά, τους έκανε τη χάρη και δημιούργησε την οικογένεια Λεγκράντ με τόπο δράσης το Παρίσι. Η σειρά, όμως, δεν ευδοκίμησε να έχει παραπάνω από 5 άλμπουμ λόγω φόρτου εργασίας του δημιουργού. Το άλμπουμ «Το Στρατόπλοιο Η.22» που μας παρουσιάζεται στα ελληνικά απαρτίζεται από τα δύο συνεχόμενα τεύχη «Η Διαθήκη του κυρίου Παμπ» και «Προορισμός: Νέα Υόρκη» που πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1938 και 1939. Ο εκκεντρικός εκατομμυριούχος κ. Παμπ πεθαίνει και αφήνει 10 εκατομμύρια δολάρια κληρονομιά σε όποιον κατασκευάσει το πρώτο αεροπλάνο που θα καλύψει την απόσταση Παρίσι-Νέα Υόρκη με ταχύτητα 1.000 χιλιομέτρων την ώρα. Ο κύριος Λεγκράντ κατασκευάζει το αεροσκάφος «Στρατόπλοιο Η.22» αλλά διάφοροι σκοτεινοί ανταγωνιστές προσπαθούν να το σαμποτάρουν. Οι Ζο και Ζετ, μαζί με τον Ζοκό, βοηθούν τον πατέρα τους ενάντια στους σαμποτέρ και καταλήγουν, μάλιστα, να πιλοτάρουν το σκάφος και να χαθούν στις τέσσερις γωνιές της Γης! Το «Στρατόπλοιο Η.22» είναι μια κλασική γαλλοβελγική ιστορία περιπέτειας. Διατηρεί κάθε στοιχείο που κάνει τα κόμικς του Hergé ξεχωριστά (όπως τη χρήση της «καθαρής γραμμής») και αποτελεί σίγουρα ένα ξεχωριστό απόκτημα για κάθε λάτρη του Βέλγου δημιουργού και του Τεντέν. 📌 «Το Στρατόπλοιο Η.22» με τους Ζο, Ζετ και Ζοκό κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως σε μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδη Πηγή

Τα παπούτσια κάνουν τον μπαλαδόρο Γιάννης Κουκουλάς Επιμέλεια: Λουίζα Καραγεωργίου Αρχίζει σε λίγες μέρες το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου της Super League με χαμηλές, χαμηλότατες προσδοκίες ως προς το θέαμα και την ποιότητα όσων θα συμβούν τους προσεχείς μήνες. Η αρχή (και το πρόωρο τέλος) των ομάδων μας στα Κύπελλα Ευρώπης είναι ενδεικτική. Το ποδόσφαιρο, με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις και περιπτωσιολογικές αναλαμπές, δεν ήταν ποτέ υγιές σ’ αυτή τη χώρα, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Στην Αγγλία όμως, εκεί που το ποδόσφαιρο αποτελεί μέρος της κουλτούρας του λαού εδώ και περισσότερο από ενάμιση αιώνα, με πολλά προβλήματα (χουλιγκανισμός, εμπορευματοποίηση κ.ά.) είναι η αλήθεια κατά το παρελθόν, το σπορ όχι μόνο γνώρισε και εξακολουθεί να γνωρίζει μέρες δόξας, αλλά αποτέλεσε παλαιότερα και βασικό θέμα σε πολλά κόμικς που δίδαξαν και προήγαγαν την ευγενή άμιλλα, τον μαζικό αθλητισμό, τον υγιή ανταγωνισμό. Ενώ εμείς θα έχουμε να θυμόμαστε τα σεξιστικά πρωτοσέλιδα των αθλητικών φυλλάδων και τις φωτογραφίες κουμπουροφόρων προέδρων, οι Άγγλοι εδώ και πάνω από 50 χρόνια διάβαζαν κόμικς με ποδοσφαιριστές, με πιο γνωστή σειρά ίσως το δημοφιλές «Roy of the Rovers». Ανάμεσα στα πολλά τέτοια παιδικά και εφηβικά αναγνώσματα ξεχωρίζει η σειρά «Τα Μαγικά Παπούτσια του Μπίλυ» (Billy’s Boots) του σεναριογράφου Fred Baker που σχεδιάστηκε από πλειάδα καλλιτεχνών στην υπερεικοσαετή πορεία του. Η σειρά είχε ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 σε σενάριο και σχέδια του Frank Purcell και μετά μια μεγάλη διακοπή σημείωσε τεράστια επιτυχία κυρίως από το 1970 και μετά, ενώ δημοσιεύτηκε σε πολλά παιδικά περιοδικά («Tiger», «Valiant», «Eagle», «Roy of the Rovers»). Στην Ελλάδα οι ιστορίες του Μπίλυ δημοσιεύονταν παλαιότερα στο περιοδικό «Τρουένο» και αργότερα στο «Γκολ», ενώ πιο πρόσφατα στο «Μπλεκ». O πρώτος τόμος της σειράς κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως (μετάφραση: Γαβριήλ Τομπαλίδης, 116 σελίδες) και θυμίζει όλες τις παλιές, καλές, αγνές και ρομαντικές ιστορίες ενός δωδεκάχρονου που, ενώ προσπαθεί να παίξει ποδόσφαιρο, να ξεχωρίσει, να γίνει δημοφιλής στον σχολικό του μικρόκοσμο και να τα καταφέρει στις αλάνες της γειτονιάς του, αποτυγχάνει. Μέχρι που ανακαλύπτει ένα ζευγάρι ποδοσφαιρικά παπούτσια, δύο παλιές, φθαρμένες και τρύπιες μπότες. Και η ζωή του αλλάζει. Όπως περιγράφει ο Μι Δέλτα στο προλογικό σημείωμα της ελληνικής έκδοσης: «Ο ορφανός Μπίλυ Ντεν είναι ένα νεαρό αγόρι που ζει με τη γιαγιά του. Διακατέχεται από μεγάλη αγάπη για το ποδόσφαιρο αλλά όχι και από το αντίστοιχο ταλέντο. Τότε, κι ενώ στο σχολείο δέχεται ένα ιδιότυπο “bullying” σε σχέση με το ταλέντο του από τα παιδιά-συμμαθητές του, ανακαλύπτει στη σοφίτα του σπιτιού του ένα ζευγάρι αθλητικών παπουτσιών τα οποία όπως αποδεικνύεται ανήκαν στον φημισμένο ποδοσφαιριστή της δεκαετίας του ’20, Charles “Dead Shot” Keen. Φορώντας αυτά τα παπούτσια, ο Μπίλυ αντιλαμβάνεται πως μεταμορφώνεται σε έναν εξαιρετικό ποδοσφαιριστή και γρήγορα δημιουργεί μια σχέση λατρείας με τα αντίπαλα δίχτυα. Έχοντας γίνει δεινός σκόρερ, ανακαλύπτει πως τα παπούτσια παρουσιάζουν μια δική τους “ποδοσφαιρική νοημοσύνη”, καθώς τον τοποθετούν στις καταλληλότερες θέσεις εντός του γηπέδου ώστε να είναι στο σωστό σημείο τη σωστή στιγμή για την ομάδα του σχολείου του, αλλά πολύ σύντομα η φήμη του αρχίζει να εξαπλώνεται. Απόρροια αυτής της δημοσιότητας είναι αρκετοί μάνατζερ να τρέξουν ώστε να τον παρακολουθήσουν από κοντά». Είναι προφανές ωστόσο πως τα πράγματα δεν θα είναι πάντα τόσο ρόδινα. Κι αυτό γιατί σύντομα αρχίζουν τα δύσκολα. Ο Μπίλυ θα αρχίσει να χάνει τα παπούτσια και να τα αναζητά εναγωνίως, άλλες φορές αυτά θα τρυπάνε ή θα σκίζονται, τα διλήμματα για την ομάδα στην οποία θα αγωνιστεί θα είναι μεγάλα και το άγχος ακόμη μεγαλύτερο για ένα μικρό, ορφανό παιδί που ζει σε ένα φτωχικό σπίτι σε μια δύσκολη εποχή για την οικονομικά κατώτερη τάξη της Αγγλίας». Και αυτό είναι που κάνει «Τα Μαγικά Παπούτσια του Μπίλυ» ακόμα πιο ενδιαφέρουσα ιστορία. Μέσα από μια ποδοσφαιρική περιπέτεια ξεδιπλώνεται μια σπάνια ηθογραφία της εποχής και μια ακούσια αλλά πολύτιμη κοινωνιολογική έρευνα. Με την κουλτούρα του λαϊκού και παιδικού αθλητισμού στο επίκεντρο, μακριά από πανάκριβα συμβόλαια, γκάγκστερ ολιγάρχες και στημένα στοιχήματα. Πηγή

«Επί αιώνες ζούσαμε μαζί» Γιάννης Κουκουλάς Ο μικρός Μανώλης από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας, πρόσφυγας το 1922 στην αφιλόξενη Ελλάδα, περιγράφει μια ζωή χωρίς πατρίδα. Κι ονειρεύεται τα χρόνια που όλοι μαζί ζούσαν φτωχικά αλλά αγαπημένοι. Μέχρι τον ξεριζωμό και την ξενιτιά. Ο Soloup με το «Αϊβαλί» και ο Θανάσης Πέτρου με τα «1922 - Το τέλος ενός ονείρου» και «1923 - Εχθρική πατρίδα» πρόσφεραν τα τελευταία χρόνια μια νέα διάσταση και προσέγγιση στο θέμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, όσων προηγήθηκαν της κατάρρευσης του μεγαλοϊδεατισμού και όσων ακολούθησαν την τραγωδία που εκτυλίχθηκε πριν από ακριβώς έναν αιώνα στα παράλια της άλλης πλευράς του Αιγαίου. Την άτυπη αυτή τριλογία έρχεται να συμπληρώσει ακόμη ένα βιβλίο σε σενάριο του Alain Glykos και σχέδια του Antonin με τίτλο «Μανώλης» (Εκδόσεις Μικρός Ήρως, 190 σελίδες). Αυτή τη φορά όμως με πρωταγωνιστή ένα μικρό αγόρι που ζει με την πολυμελή οικογένειά του στα Βουρλά, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Σμύρνη. Ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα πολυπολιτισμικό και πολυεθνικό περιβάλλον, λατρεύει τα λουκούμια, τρώει κουραμπιέδες, κανταΐφια, μπάμιες και μουσταλευριά με πετιμέζι, λατρεύει τον Καραγκιόζη στις δίγλωσσες αφίσες των πλανόδιων θιάσων, παίζει με τον Ισμέτ και τη Νεβρά στο Γκιουλ Μπαξέ και με αφοπλιστική ειλικρίνεια συλλογιέται: «Ο Ισμέτ είναι λίγο πιο μεγάλος από μένα, δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα και δεν έχουμε την ίδια θρησκεία. Τι σημασία έχει;» Μέχρι που ακούγονται εκρήξεις από κάπου μακριά. Οι εκρήξεις σιγά σιγά θα πλησιάσουν και από κει και πέρα η μεγάλη και καταγεγραμμένη Ιστορία είναι γνωστή. Τα θύματά της, όμως, ήταν εκατομμύρια. Και τα περισσότερα άγνωστα και αγνοημένα από την επίσημη Ιστορία. Ένα από αυτά, ο μικρός Μανώλης, θα ταξιδέψει στην Ελλάδα ως πρόσφυγας, θα φτάσει στο Ναύπλιο κι από κει στον Πειραιά, θα υιοθετηθεί προσωρινά, θα το σκάσει για την Κρήτη για να βρει τη μητέρα του, για να καταλήξει μακριά από την Ελλάδα, την απροετοίμαστη κι απρόθυμη να υποδεχθεί τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι υπεράσπισε. Όπως επισημαίνει και ο Soloup στο εξαιρετικό προλογικό του σημείωμα: «Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα κι απ’ όλες τις πλευρές, για να ξεκινήσει ο πόλεμος. Τα πιστεύεις. Καλοστημένες δικαιολογίες που κρύβουν επιδιώξεις και συμφέροντα σ’ ένα άλλο, τρομακτικό, Θέατρο Σκιών. Επιχειρήματα που τρέφουν μια πλαστή λογική για έναν πόλεμο πάντα παράλογο, τόσο μακριά απ’ τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων […] Γιατί; Για ποιον λόγο να σταματήσει έτσι απότομα το παιχνίδι ανάμεσα στον Μανώλη και τον φίλο του τον Ισμέτ; Γιατί να είναι τόσο δύσκολο, ενήλικες πια, να μιμηθούμε τα παιδιά; Μπορεί ν’ απαντήσει κάποιος σοβαρά σ’ ετούτη την παιδική απορία; Μπορεί να μας διδάξει επιτέλους κάτι μια παιδική αφήγηση;». Πηγή

Ένας διαχρονικός «ήρωας» Γιάννης Κουκουλάς Ο Κόρτο Μαλτέζε, ο τυχοδιώκτης κυνηγός της περιπέτειας του Ούγκο Πρατ, «επιστρέφει» στο παρόν και ταξιδεύει στις θάλασσες του Τόκιο και στα βουνά του Περού τις μέρες της πτώσης των Δίδυμων Πύργων. Για περισσότερα από είκοσι χρόνια (1967-1989), ο Ούγκο Πρατ φιλοτεχνούσε ιστορίες με πρωταγωνιστή έναν τυχοδιώκτη ναυτικό στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο μοναχικός και λιγομίλητος Κόρτο Μαλτέζε, ταγμένος πάντα στο πλευρό των αδύναμων και φύσει ενάντια σε εξουσιαστές και αποικιοκράτες, ταξίδεψε όπου γραφόταν η Ιστορία. Μετά τον θάνατο του Πρατ το 1995, ο Κόρτο Μαλτέζε έμεινε «ορφανός» για είκοσι χρόνια μέχρι οι Ruben Pellejero και Juan Díaz Canales, διατηρώντας το πνεύμα της δουλειάς του μεγάλου δασκάλου, να αναβιώσουν τον δημοφιλή χαρακτήρα. Μέχρι σήμερα οι δυο Ισπανοί καλλιτέχνες έχουν δημιουργήσει τρεις ιστορίες με τον Κόρτο Μαλτέζε με αρκετά μεγάλη επιτυχία. Η μεγάλη στροφή στη νέα περίοδο του πολυδιάστατου ήρωα ήρθε όμως με το έργο των Γάλλων δημιουργών Martin Quenehen και Bastien Vivès που κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες. Κι αυτό γιατί «Ο Μαύρος Ωκεανός» (μετάφραση: Τατιάνα Ραπακούλια, Γαβριήλ Τομπαλίδης, εκδόσεις Μικρός Ηρως) ανανεώνει ριζικά και αναπάντεχα τον μύθο του ταξιδευτή και θαλασσοπόρου Κόρτο, μεταφέροντάς τον στη σύγχρονη εποχή. Κάτι παρόμοιο είχαν εφαρμόσει λίγα χρόνια νωρίτερα οι δημιουργοί του Mister No στη σειρά «Revolution» πάνω σε μια ιδέα του σεναριογράφου Michele Masiero: αφηγήθηκαν μια συναρπαστική ιστορία του διάσημου πολεμιστή και πιλότου στη Νότιο Αμερική, τοποθετώντας τον όμως 25 ολόκληρα χρόνια μετά από το κανονικό χρονικό πεδίο δράσης του. Ακόμα πιο τολμηροί οι Quenehen και Vivès, μετέφεραν τον Κόρτο Μαλτέζε έναν αιώνα μετά από την εποχή του. Ο νέος Κόρτο Μαλτέζε μοιάζει πολύ με τον πρωτότυπο, φορά το ίδιο σκουλαρίκι-κρίκο αλλά όχι την κλασική ναυτική στολή. Θυμίζει περισσότερο έναν νέο της σύγχρονης εποχής με τα t-shirts του και τα χακί πουκάμισα, την μπαντάνα του και το τζόκεϊ. Η ζωή του, όμως, είναι τελείως διαφορετική. Η περιπέτειά του στον «Μαύρο Ωκεανό» ξεκινά από μια πειρατεία και συνεχίζεται στην Ιαπωνία μέσα σε παραδοσιακά θέατρα και στα βουνά του Περού στην αναζήτηση ιερών αντικειμένων αμύθητης οικονομικής και πολιτικής αξίας. Και όπως πάντα, ο Κόρτο θα πάρει το μέρος της δικαιοσύνης και της αλήθειας, θα προστατέψει όσους αθώους κινδυνεύουν, θα σεβαστεί την ανθρώπινη ζωή, θα αντιταχθεί σε νοσταλγούς του φασισμού και εμπόρους κοκαΐνης, θα βυθιστεί σε κόσμους γεμάτους παραισθήσεις και μαγικό ρεαλισμό αλλά όχι το 1901 όπως συνήθως. Το 2001! Αυτή την αλλαγή στη μορφή και το πεδίο δράσης του Κόρτο Μαλτέζε υπερασπίζεται η Patrizia Zanotti, επικεφαλής του οργανισμού CONGSA που διαχειρίζεται παγκοσμίως το έργο του Ούγκο Πρατ, σε συνέντευξή της που δημοσιεύεται στο βιβλίο: «Το να έβλεπε [ο Ούγκο Πρατ] τον Κόρτο στη νέα χιλιετία αντιμέτωπο με θεματικές της εποχής, θα του προκαλούσε μεγάλο ενδιαφέρον μα πάνω απ’ όλα θα εκτιμούσε το γεγονός πως δύο νεαροί δημιουργοί εξέφρασαν την επιθυμία να ερμηνεύσουν εκ νέου τον ήρωά του, δίνοντάς του μια νέα ζωή και μια καινούργια νιότη! Για έναν δημιουργό, το να βλέπει τον ήρωά του να καταφέρνει να μεταδώσει τις αξίες που τον έκαναν σύμβολο σε επόμενες γενιές, σημαίνει να συνεχίσει να ζει και σε μια εποχή διαφορετική. Είναι κάτι το φανταστικό, μια μαρτυρία της δύναμης και της οικουμενικότητας του ήρωα που τον καθιστούν ικανό να ανεξαρτητοποιηθεί από τον δημιουργό του». Και συνεχίζει ξεκαθαρίζοντας ότι δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία η ναυτική στολή αλλά οι πράξεις: «Το σημαντικό είναι η ουσία, όχι η μορφή, ο χαρακτήρας του Κόρτο είναι τόσο ισχυρός ώστε να του επιτρέπει να μπορεί να βγάλει τη στολή του χωρίς να χάσει τίποτα από το ελεύθερο πνεύμα του και το ενδιαφέρον που δείχνει για τους συνανθρώπους του». Αυτή η ικανότητα προσαρμογής είναι απολύτως ταιριαστή με το ελεύθερο πνεύμα του κοσμοπολίτη Κόρτο που μάχεται διαρκώς για την ελευθερία να απολαμβάνει τη θάλασσα και τα ταξίδια. Όπως επισημαίνει και ο Benoit Mouchart στον επίλογό του: «Γεμάτος περιέργεια για άλλους πολιτισμούς, ο Κόρτο είναι πολίτης του κόσμου, χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς τα δεσμά καμιάς θρησκείας ή ιδεολογίας. Ενώ προτιμά να σταθεί στο πλευρό των καταπιεσμένων παρά των ισχυρών, ρίχνεται στη μάχη για να υπηρετήσει τα συμφέροντα των φίλων του ή… τα δικά του! Απαλλαγμένος από κάθε μορφή αφελούς ιδεαλισμού, αυτός ο σύγχρονος και ελευθερόφρονας Οδυσσέας, αρνείται σθεναρά να χαρακτηριστεί “ήρωας”». Δεν είναι ακόμη γνωστό αν η απόπειρα των Quenehen και Vivès θα έχει συνέχεια. Η τόλμη τους όμως να αναμετρηθούν με έναν θρύλο και να τον επανεπικαιροποιήσουν τόσο έξυπνα είναι σίγουρα αξιέπαινη και ενδιαφέρουσα. Πηγή

Για τον Περικλή Κουλιφέτη, τα κόμικς είναι μία επανάσταση ενάντια στην καθημερινότητα Ο νεαρός δημιουργός πίσω από το πιο «καραντινάτο» ελληνικό κόμικ επέστρεψε με τη δεύτερη συνέχεια από τους Έγκλειστους. Πώς όμως επέλεξε για πρωταγωνιστή ένα οξύθυμο καναρίνι, του αρκούν τέσσερα καρέ για ένα αστείο και τι άποψη έχει για τα lockdowns; Στις μεγάλες κινεζικές πόλεις οι άνθρωποι τραγουδούσαν στα μπαλκόνια των σπιτιών τους για να δώσουν κουράγιο ο ένας στον άλλον κατά τη διάρκεια των lockdowns. Σε μία μικρή γωνία όμως της Αθήνας όμως, ένας άνθρωπος με πιτζάμες ούρλιαζε ότι θέλει να βγει έξω, αφού δεν αντέχει άλλο. Την ίδια στιγμή το καναρίνι του, ο Αγαθοκλής, τον κοιτούσε με χαιρέκακο ύφος αφού το αφεντικό του έπαιρνε -επιτέλους- μία γεύση από τη δική του ζωή. Όχι, δεν πρόκειται για κάποιο σενάριο δυστοπικής ταινίας, αλλά τη βασική ιδέα πίσω από τους Έγκλειστους, ένα κόμικ που γεννήθηκε στις καραντίνες, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως, υπογράφει ο Περικλής Κουλιφέτης και ελπίζει να συνεχίσει την πορεία του και μετά το τέλος της πανδημίας. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε η δεύτερη συνέχεια της σειράς του νεαρού κομίστα και έτσι είχαμε την ευκαιρία να ρίξουμε μία ματιά στον κόσμο του. Πώς ακριβώς έγινε αυτό; Βάζοντας πάνω στο τραπέζι κάποια κρίσιμα ερωτήματα, όπως για παράδειγμα το γιατί έδωσε πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα καναρίνι αλλά και τι θα έκανε σήμερα ο αγαπημένος του συνθέτης Dmitri Shostakovich. «Ο Δρόμος για την ελευθερία (;)». Ωραίος τίτλος. Σε έναν ιδανικό κόσμο τι χρειάζεται κανείς για να φτάσει μέχρι εκεί; Καλή ερώτηση. Ψυχική ηρεμία, αρμονία με τον εαυτό του και τους γύρω του, αλλά και έναν δίκαιο κόσμο που να μην καταρρέει. Μάλλον, αυτά, δεν έχω φτάσει ακόμα εκεί για να ξέρω! Ήμασταν και πριν τον κορονοϊό φυλακισμένοι ή αυτό μας προέκυψε με την Covid-19; Πιο πριν ήμασταν φυλακισμένοι του χρέους, των τραπεζών, των κοινωνικών ρόλων και στερεότυπων, των επιλογών μας και του θανάτου. Απλά όλα αυτά δε μας πίεζαν τη μύτη, το στόμα και τα αυτιά με προστατευτικά πανάκια και λαστιχάκια. Επίσης, μπορούσαμε να μετακινηθούμε. Πόσα κοινά χαρακτηριστικά μοιραζόμαστε με τα ωδικά πτηνά στα κλουβιά; Κοίταζα στη βιτρίνα ένος pet shop της Κυψέλης ένα σύμπλεγμα κλουβιών. Ήταν κολλητά μεταξύ τους, είχαν μεταλλικούς μονοκόμματους «τοίχους» στο ενδιάμεσο έτσι ώστε να μη βλέπει το ένα πουλί το άλλο, με αποτέλεσμα το κάθε να βλέπει μόνο μπροστά στη βιτρίνα και πίσω στο μαγαζί. Δεν αμφιβάλλω πως οι πολυκατοικίες μας έχουν περισσότερες επιλογές ελευθερίας αλλά και πάλι οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες. Και η καραντίνα τις έκανε λίγο πιο ευδιάκριτες. Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αφορμή ή κάποιος συγκεκριμένος χαρακτήρας που λειτούργησε ως έμπνευση πίσω από τον Στάθη και τον Αγαθοκλή, τους πρωταγωνιστές του κόμικ; Η ιδέα πίσω από τη δημιουργία του Αγαθοκλή (και συνεπακόλουθα των Εγκλείστων) ήταν το εξής ερώτημα όταν ξεκίνησαν τα lockdowns: ποιος ζει χειρότερη καραντίνα από εμάς; Η απάντηση γέννησε ένα καταπιεσμένο, χαιρέκακο καναρίνι – κάτι ανάμεσα σε Angry Bird και Stewie Griffin από το Family Guy. Ο Στάθης, μάλλον, έχει αρκετά στοιχεία του εαυτού μου, λίγο πιο υποτονικός και μουρτζούφλης – άλλωστε φορά τις πυτζάμες μου! Πόσο δύσκολο είναι να παραμείνεις απλός στα κόμικς χωρίς να γίνεις βαρετός; Για να είσαι απλός και όχι βαρετός στα κόμικς πρέπει να εκφράζεις κάποια αλήθεια (τον εαυτό σου ή τη γύρω κατάσταση ή και τα δύο) και οι χαρακτήρες σου να έχουν όντως χαρακτήρα. Δες τα Peanuts και τη Μαφάλντα: φαινομενικά απλά κόμικς με παιδιά όπου οι χαρακτήρες εκφράζουν αληθινούς προβληματισμούς και με τη συμπεριφορά τους σε κάνουν να ταυτίζεσαι μαζί τους. Οπότε ναι, είναι δύσκολο. Αν και, προσωπικά, πιστεύω ότι πολυλογώ συχνά στα κόμικς μου. Αρκούν τέσσερα καρέ για να γελάσει ένας αναγνώστης; Φυσικά, όταν το χιούμορ είναι άμεσο και πετυχημένο! Κάποιοι τα καταφέρνουν και με ένα, κάποιοι αποτυγχάνουν και με δέκα. Εγώ στους Έγκλειστους όταν με έπαιρνε ανέβαζα τον αριθμό των καρέ αλλά προσπάθησα να μείνω στα τέσσερα. Τι θα έλεγε ο Dmitri Shostakovich αν έβλεπε τους Έγκλειστους; Ότι ο κομμουνισμός πέθανε αλλά η κρατική βία κι η σάτιρα επέζησαν! Ήταν άνθρωπος του χιούμορ, πάντως, ελπίζω να γέλαγε – και να τους έκανε όπερα. Υπάρχει ελπίδα για κάτι καλύτερο ή περισσότερο επαγγελματικό στον ελληνικό πλανήτη των κόμικς ή μόνο μεράκι, μπόλικος αυτοσαρκασμός και ρομαντική διάθεση; Αναλόγως τι θεωρούμε επαγγελματικό ή καλύτερο. Να μπορούμε να ζούμε από τα κόμικς κρατώντας τη δημιουργική μας ελευθερία; Δύσκολα. Ζούμε σε μια χώρα που εδώ και 10 χρόνια παραμένει τσακισμένη (οικονομικά, κοινωνικά, ηθικά) και τείνει στα δύσκολα να ξεχνάει τους «αρτ γουόρκερς». Επαγγέλματα που παραδοσιακά «είχαν λεφτά» ακόμα δεν έχουν ανακάμψει – αυτό ταυτόχρονα απελπίζει και δικαιώνει εμάς τους ονειροπόλους, που δεν κάναμε την επιλογή με βάση «τα καλά λεφτά». Προτιμώ πάντως να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο. Οι δημιουργοί πληθαίνουν, μαζί τους και η γκάμα των κόμικς, όλο και περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι ενδιαφέρονται για τα κόμικς και φτάνουν σε όλο και περισσότερα βιβλιοπωλεία, περίπτερα και γωνιές του ίντερνετ. Για την ώρα κρατάμε το μεράκι, τον αυτοσαρκασμό και τον ρομαντισμό σε μπόλικες δόσεις. Ίσως, το μέλλον να είναι καλύτερο. Οι Έγκλειστοι θα συνεχίσουν να υπάρχουν και μετά την πανδημία; Θα ήθελα να τους συνεχίσω! Οι Έγκλειστοι απελευθερώθηκαν από την πανδημία (περίπου) αλλά ο κόσμος παραμένει ένα ζόρικο μέρος να μείνεις. Ο Στάθης και ο Αγαθοκλής είναι ένα δίδυμο με καλή χημεία που μπορεί εύκολα να σχολιάσει την επικαιρότητα, οπότε πιστεύω πως δεν έχουν πει ακόμα την τελευταία τους λέξη. Τελικά, πού και πώς ακριβώς γεννιέται ένα αστείο; Παντού γύρω μας, στις γωνιές της καθημερινής μας ρουτίνας. Είναι οι μικρές απρόβλεπτες στιγμές που σπάνε το συνηθισμένο και σου προκαλούν ένα ασυναίσθητο γέλιο. Είναι μια μικρή επανάσταση στο καθεστώς της πραγματικότητας. Πηγή

"Μανώλης"- Ένα συγκινητικό κόμικ για την Μικρασιατική Καταστροφή Ο Αλέν Γλυκός μας παρουσιάζει το οδοιπορικό του Μανώλη, του πρόσφυγα πατέρα του, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με τελικό προορισμό τη Γαλλία. Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Αλέν Γλυκός μας παρουσιάζει το οδοιπορικό του Μανώλη, του πρόσφυγα πατέρα του, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με τελικό προορισμό τη Γαλλία! Ένα graphic novel που ζωντανεύει ένα από τα οδυνηρότερα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας. Το βιβλίο προλογίζει με εισαγωγικό σημείωμα, ο Soloup! Οι εκδόσεις Μικρός Ήρως μας παραχώρησαν ευγενικά το κείμενο και κάποια stills. "Ο Μανώλης απ’ τα Βουρλά. Ο Ηλίας απ’ το Αϊβαλί. Η Μαρία απ’ τη Σμύρνη. Η Τασίτσα απ’ το Τσανταρλί. Ένας άλλος Μανώλης απ’ τον Κιρκιντζέ... Ονόματα συνηθισμένα, καθημερινά, γι’ ανθρώπους άγνωστους. Ζωές ξεχασμένες σε τόπους που δύσκολα συλλαβίζεις πια στους σημερινούς χάρτες. Ξεριζωμός. Απώλεια. Και η μνήμη; Το εξώφυλλο του βιβλίου. Τι είναι η μνήμη, η νοσταλγία, η επιστροφή, η αναζήτηση ταυτότητας; Τι απομένει στο μυαλό ενός επτάχρονου παιδιού μετά από μια τέτοια καταστροφή; «Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί» έγραφε ένας Γιώργος —ο Γεώργιος Σεφεριάδης, ο ποιητής Σεφέρης— κι εκείνος παιδί κάποτε στα Βουρλά. Εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, εκατοντάδες χιλιάδες μνήμες. Στην καλύτερη περίπτωση έγιναν αφηγήσεις. Ιστορίες που άκουσαν κόρες, γιοι κι εγγόνια. Λιγοστές γράφτηκαν στο χαρτί. Έγιναν ιστορίες σε βιβλία, ποιήματα. Οι άλλες, οι πολλές, χάθηκαν. Εξατμίστηκαν στον αέρα ανάμεσα σ’ ένα πικραμένο στόμα και κάποια παιδικά αφτιά. Όμως κι από τούτες στο τέλος κάτι απόμεινε. Μυρωδιές ξανακερδισμένες: «Πορτοκαλανθός, βασιλικός και ρίγανη»! Λέξεις, εικόνες ξαναπλασμένες που σκάλωσαν —άλλοτε σαν εκείνους τους αρχαίους μύθους, άλλοτε σαν παραμύθια— στη φαντασία μικρών ακροατών. Ένας μικρός ακροατής, κάποτε, κι ο Allain Glykos, συγγραφέας αυτού του συγκινητικού βιβλίου. Ο Μανώλης απ’ τα Βουρλά, ο πατέρας του. Η ιστορία του ένας ακόμα ξεριζωμός. Σκόρπιες αφηγήσεις που έπλασαν στο μυαλό του Allain μια χαμένη μυθική Ανατολή. Μα και σ’ αυτόν ακόμα τον θολό φανταστικό χώρο, προέκυπταν διαρκώς τόσα ερωτήματα. Τόσες σκέψεις που έψαχναν να βρουν απαντήσεις σε παύσεις, βλέμματα και αποσιωπήσεις μιας ολόκληρης ζωής. Λένε πως σε κάθε οικογένεια υπάρχει κάποιος που αποφασίζει να κρατήσει το φανάρι της μνήμης. Ο Allain έπιασε αυτό το φανάρι. ΑΛΕΝ ΓΛΥΚΟΣ Πληγές, χαρακιές στον αέρα από κουβέντες του πατέρα του σε ανύποπτο χρόνο, έγιναν ενήλικη επιθυμία μιας όψιμης επιστροφής στα βουνά της Κρήτης, στη θάλασσα του Αιγαίου, στις Σειρήνες του μύθου. Ένα παζλ η αναζήτηση. Σκόρπιες πληροφορίες που ζητούσαν να ξαναμπούν στη σειρά, να δώσουν όγκο και μορφή —όπως κάνουν μ’ εκείνα τα σωσμένα θραύσματα των αρχαίων αγγείων— στην ιστορία του Μανώλη. Όχι την ιστορία του 1922 στο μεγάλο κάδρο. Η «Μεγάλη Ιστορία» έχει γραφτεί σε μυριάδες βιβλία. Μάχες, αριθμοί, συμμαχίες και συμφωνίες. Ο Allain γύρεψε τα χνάρια του πατέρα του, ίδια μ’ εκείνα χιλιάδων ανθρώπων, που σαν γυρίζει ο τροχός, η «Μεγάλη Ιστορία» τα πατά με μπότες στρατιωτικές και σκάβει με κανόνια το διάβα τους. Κανόνια που γέμισαν τότε τον αέρα στα Βουρλά με βροντές αλλιώτικες σ’ έναν ουρανό ανέφελο. «Οι κρότοι πλησίαζαν. Ώστε δεν ήταν καταιγίδα;». Διαβάζοντας την αφήγηση του Allain στον Μανώλη, ένιωσα τα δικά μου συναισθήματα, τη δική μου ανάγκη για «επιστροφή», καθώς περπατούσα για πρώτη φορά στα σοκάκια του Αϊβαλίκ. Ξαναζωντάνευαν εκείνο το πρωινό οι αφηγήσεις της γιαγιάς Μαρίας για τότε, το 1922, που ριχνόταν στ’ ανάκατα νερά στην προκυμαία της Σμύρνης, να σωθεί ή να πνιγεί. Θυμήθηκα τις ιστορίες του παππού Αντώνη στον Τσεσμέ καθώς τους φώναζαν. Παρόμοια τα λόγια της Εμινέ στη γιαγιά του Μανώλη εκείνο το πρωινό στα Βουρλά: «Τρέξτε να σωθείτε, έρχονται οι Τσέτες». Κι έφυγαν λέει, έτσι όπως ήταν, μόνο με τα ρούχα που φορούσαν. Χωρίς τίποτα. Στη συνέχεια γύρεψα να μάθω και για άλλες ιστορίες. Εκείνες της Διδώς Σωτηρίου, του Ηλία Βενέζη, του Φώτη Κόντογλου, του Στρατή Δούκα, του Κοσμά Πολίτη, τις τόσες μαρτυρίες που σώθηκαν στ’ αρχεία του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Ν’ ακούσω ακόμα τους αντίλαλους και της άλλης πλευράς. Τις φωνές εκείνες των Τούρκων προσφύγων, του Χασανάκη, του Αχμέτ Γιορουλμάζ. Κάπως έτσι γεννήθηκε το graphic novel Αϊβαλί, από έναν εγγονό. Ίδια, όπως γεννήθηκε εδώ ο Μανώλης από έναν γιο. Σκόρπιες αφηγήσεις, μνήμες, λέξεις, που στοίχισε στο χαρτί ο Allain Glykos και τις έκανε εικόνες —αυτά τα όμορφα, λιτά, καλοδουλεμένα ασπρόμαυρα σκίτσα— ο Antonin Dubuisson. Το βιβλίο που κρατάτε. Τρία τα στάδια στην ψυχολογία της προσφυγιάς, όπως τα περιγράφει η Λίμπυ Τατά Αρσέλ —προσφυγογενής δεύτερης γενιάς σαν τον Allain— στο εξαιρετικό της βιβλίο Με το Διωγμό στην Ψυχή (Κέδρος). Στην αρχική, πρώτη φάση της προσφυγιάς, υπερισχύει η ετοιμότητα για επιστροφή. Η άρνηση του πρόσφυγα ν’ αποδεχτεί τη «μοίρα» ενός ξεριζωμού για πάντα. Ν’ αποχωριστεί τη Γενέθλια Γη από τη μια, τους παιδικούς του φίλους, τους τάφους των προγόνων. Ν’ αναμετρηθεί από την άλλη με την αποξένωση και την αποστροφή των ανθρώπων στον ξένο τόπο. Στη δεύτερη φάση έρχεται ο συμβιβασμός και η προσαρμογή. Η συνειδητοποίηση ότι σε αυτόν τον νέο τόπο που βρέθηκε, πρέπει να παλέψει, να ξαναχτίσει καινούργιους όρους επιβίωσης, να διεκδικήσει αξιοπρέπεια. Τέλος, στην τρίτη φάση, έρχεται η αποδοχή του αποχωρισμού. Η συνειδητοποίηση πως δεν υπάρχει επιστροφή σ’ εκείνη τη ζωή που άφησε πίσω στον χρόνο. Μπορεί όμως κάτι άλλο. Να επιστρέφει σε αυτήν ως μνήμη και συναίσθημα. Σ’ εκείνο το χαμένο σπίτι, το χαμένο παιχνίδι. Η «χαμένη πατρίδα» του ανήκει και της ανήκει. Τον διαμορφώνουν, είναι η προσωπική του ταυτότητα. Η τότε αλλά και η τώρα, στο σήμερα, σε έναν τόσο διαφορετικό κόσμο από εκείνον που γεννήθηκε. ΑΛΕΝ ΓΛΥΚΟΣ Τα τρία παραπάνω στάδια της μνήμης ενός πρόσφυγα, του Μανώλη απ’ τα Βουρλά, αποδίδονται ιδιαίτερα ανάγλυφα στην αφήγηση του Allain και τα σχέδια του Antonin. Παιδικές μνήμες, μυρωδιές, παιχνίδια, φιλίες του Μανώλη που καταρρέουν απότομα καθώς ο κόσμος γύρω τους φλέγεται. Χαμένος παράδεισος. Η πραγματικότητα ενός προσφυγόπουλου σκληρή. Ένας άλλος κόσμος ξημερώνει βίαια. Μια απότομη ενηλικίωση. Ευθύνες δυσβάσταχτες για τους μικρούς παιδικούς ώμους. Δεν υπάρχει επιστροφή. Ο δρόμος τραβάει μόνο μπροστά. Επιβίωση. Στο τέλος, τα πόδια πατούν ξανά γερά, αποφασιστικά στη γη. Παίρνουν δύναμη, φωτιά, και τρέχουν να διεκδικήσουν μια νέα ζωή. «Λευκό μου σεντονάκι, λάμπα μου τρελή, ποια αγάπη τάχα μας φυσάει…». Δυο θρησκείες, δυο έθνη, δυο γλώσσες, Έλληνες και Τούρκοι, μα ένας ο καραγκιόζης. Οι άνθρωποι μπορούν αν θέλουν να ζουν ειρηνικά. Ειδικά τα παιδιά. Ξέρουν να παίζουν τα ίδια παιχνίδια, να βλέπουν το ίδιο θέατρο, να στεριώνουν φιλίες, να ερωτεύονται. Αυτές είναι οι μνήμες που πονούν τον μικρό Μανώλη, αυτές και του Γιώργου απ’ τη χαμένη τους πατρίδα, τα Βουρλά. ΑΛΕΝ ΓΛΥΚΟΣ Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα κι απ’ όλες τις πλευρές, για να ξεκινήσει ο πόλεμος. Τα πιστεύεις. Καλοστημένες δικαιολογίες που κρύβουν επιδιώξεις και συμφέροντα σ’ ένα άλλο, τρομακτικό, Θέατρο Σκιών. Επιχειρήματα που τρέφουν μια πλαστή λογική για έναν πόλεμο πάντα παράλογο, τόσο μακριά απ’ τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων. Και ξανακούγονται, σήμερα στην Ουκρανία, προχθές αλλού, πριν εκατό χρόνια στη Μικρά Ασία, τα ίδια λόγια που άκουσε ο μικρός Μανώλης στα Βουρλά, ο μικρός Αντώνης στον Τσεσμέ. «Τρέξτε να σωθείτε!». Γιατί; Για ποιον λόγο να σταματήσει έτσι απότομα το παιχνίδι ανάμεσα στον Μανώλη και τον φίλο του τον Ισμέτ; Γιατί να είναι τόσο δύσκολο, ενήλικες πια, να μιμηθούμε τα παιδιά; Μπορεί ν’ απαντήσει κάποιος σοβαρά σ’ ετούτη την παιδική απορία; Μπορεί να μας διδάξει επιτέλους κάτι μια παιδική αφήγηση;" ΑΛΕΝ ΓΛΥΚΟΣ O Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος) είναι σκιτσογράφος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και δημιουργός του graphic novel Αϊβαλί (Κέδρος). Ο "Μανώλης" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως. Πηγή