Search the Community

Το Νοέμβριο του 1977 οι εκδόσεις Καμπανά παρουσίασαν στο ελληνικό κοινό ένα περιοδικό αφιερωμένο στο συμπαθέστατο Κόμη, ο οποίος ήδη είχε κάνει την εμφάνισή του στο περιοδικό "Γκραν Γκινιόλ" λίγους μήνες πριν. Ο Καμπανάς συνέχισε τις ιστορίες του Κόμη Δράκουλα από το σημείο, που τις είχε αφήσει στο προηγούμενο περιοδικό, δηλαδή από το #6 της αμερικανικής έκδοσης και τις έφτασε, χωρίς κενά έως το #24. Υπενθυμίζω, ότι η αμερικανική σειρά ήταν το θρυλικό, πλέον "The Tomb of Dracula" με κύριους δημιουργούς τους Marv Wolfman και Gene Colan, οι οποίοι συνεργάστηκαν σχεδόν σε όλα τα τεύχη της σειράς, από το #7 και μετά έως και το τέλος της, που ήρθε με το τεύχος 70. Πρόκειται για μια από τις καλύτερες σειρές της Marvel της δεκαετίας του 1970, αν και ίσως σήμερα φαίνεται κάπως ξεπερασμένη. Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη το γεγονός, ότι ο κεντρικός ήρωας ήταν ένας εγκληματίας, ένα πλάσμα, που διψούσε για αίμα και σκορπούσε τον τρόμο, κάτι που θα ήταν αδιανόητο στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, τουλάχιστον στα mainstream κόμικς, αλλά και το ότι οι δημιουργοί προσπάθησαν και κατάφερνα σε μεγάλο βαθμό να ανανεώσουν το αρχικό υλικό και να διαφοροποιηθούν από το αρχικό βιβλίο και από τις διάφορες ταινίες, που είχαν προηγηθεί. Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο, ότι η σειρά συζητιέται ακόμη. Ως δεύτερα πιάτα στο κόμικ επιλέχθηκαν αρχικά τα παρεμφερούς θεματολογίας "Chamber of Chills" (9172) και "The Haunt of Horror Vol 2" (1974), που συνέβαλαν με κάποιες μικρές ιστορίες. Το εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι στις σελίδες αυτού του περιοδικού είχαμε την πρώτη ελληνική εμφάνιση του Daredevil ("Ατρόμητος" κατά Καμπανά), ο οποίος έκανε το ντεμπούτο του στο τεύχος 5 του Κόμη και συνέχισε σταθερά έως το τεύχος 18, το προτελευταίο δηλαδή. Δημοσιεύτηκαν τα τεύχη 1-14 της αμερικανικής σειράς, με τα #5 και #6 να δημοσιεύονται αντίστροφα από το κανονικό. Τώρα, πώς χώρεσε ο διαβολάκος, υπερήρωας ων, σε ένα περιοδικό, που είχε θεματολογία τρόμου, ειλικρινά δεν ξέρω. Ίσως να ήταν τυχαίο, ίσως να είδαν το "devil" στον τίτλο και να νόμιζαν ότι είναι κόμικ τρόμου (αλλά αν έγινε έτσι, πώς και δεν το κατάλαβαν διαβάζοντάς το;), ποιος να ξέρει; Εκτός από τα προαναφερθέντα, στον Κόμη είδαμε και κάποιες μικρές ιστορίες από άλλους τίτλους κόμικς τρόμου και βεβαίως τα αναπόφευκτα γουέστερν και τον πανταχού παρόντα Λοχαγό Φιούρι. Τελικά, ο Κόμης Δράκουλας έκλεισε κι αυτός τον κύκλο του μετά από 19 τεύχη, το Δεκέμβριο του 1980, όντας ένα από τα τελευταία περιοδικά του Καμπανά, που σταμάτησαν. Δεν ξαναείδαμε τον Κόμη, παρά μόνο σε δύο τεύχη των εκδόσεων Κεντηστός, ούτε κάποιον άλλο από τους τίτλους, που φιλοξενήθηκαν στη σειρά, αλλά ακόμη και τον Ατρόμητο κάναμε πολλά χρόνια να τον ξαναδούμε, αφού το εβδομαδιαίο Σπάιντερ-Μαν άργησε πάρα πολύ να δημοσιεύσει ξανά ιστορίες του. Πολύ δύσκολη σειρά να βρεθεί, πιο δύσκολη από το μέσο όρο των σειρών του Καμπανά. Ειδικά τα τεύχη 18 και 19 είναι ιδιαιτέρως δύσκολα και μάλιστα, πιστεύω ότι το 18 είναι ακόμη πιο δύσκολο από το 19. Και εκεί που έχουν πάει πλέον οι τιμές, πιστέψτε με, πιο στηνό θα σας έρθει το πρώτο Omnibus, που περιέχει όλα τα τεύχη του Καμπανά και ακόμη περισσότερα, παρά τα ελληνικά τεύχη, τα οποία (μην ξεχνιόμαστε! ) φέρουν τη σφραγίδα της ποιότητας των εκδόσεων του Καμπανά. Τα σκαναρίσματα του τεύχους 1 είναι από τον @mycomics.gr, τα υπόλοιπα από εμένα.

Καταρχάς, σημειώνω, ότι αυτό το περιοδικό δεν είχε απολύτως καμία σχέση με το ομότιτλο της Jemma και όχι μόνο επειδή τα χωρίζουν 30 χρόνια. Η έκδοση αυτή, που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1977, σηματοδότησε την πρώτη προσπάθεια του Καμπανά να προσεγγίσει ένα ίσως διαφορετικό κοινό, εκδίδοντας κόμικς της Marvel, αλλά με θεματολογία τρόμου και όχι υπερηρωικά. Η συνταγή ήταν λίγος Φρανκενστάιν, λίγος Δράκουλας και λίγος Μόρμπιους με τους δύο πρώτους χαρακτήρες να είναι γνωστοί στο ελληνικό κοινό από τα βιβλία και πολλές κινηματογραφικές διασκευές. Ως εκ τούτου, επελέγησαν οι τίτλοι, "Monster of Frankestein" (1973) "The Tomb of Dracula" (1972) και "Adventure into Fear" (1970) με τον τελευταίο τίτλο να δίνει σχεδόν αποκλειστικά τις ιστορίες του Μόρμπιους. Τα πρώτα 5 τεύχη είχαν 68 σελίδες και από το 6ο και μετά οι σελίδες μειώθηκαν στις 48 και το περιοδικό ψήλωσε λίγο, όπως συνέβη σε όλα τα περιοδικά του Καμπανά. Ο Κόμης Δράκουλας έφυγε, για να ξεκινήσει το δικό του περιοδικό και προστέθηκαν αρκετές σύντομες ιστορίες από διάφορους τίτλους, πάντα με παρόμοια θεματολογία, χωρίς φυσικά να λείπουν οι αναπόφευκτες ιστορίες πολέμου και γουέστερν. Από τους πλέον ενδιαφέροντες τίτλους, που έβγαλε ο Καμπανάς, και επειδή το περιεχόμενο ήταν σαφώς διαφορετικό από τους περισσότερους άλλους, αλλά και επειδή ανήκαν σε μια περίοδο, όπου η Marvel, μετά και από τη χαλάρωση της λογοκρισίας στα κόμικς, προσπαθούσε να πειραματιστεί με άλλα είδη εκτός των υπερηρωικών. Επιπλέον ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός, ότι καμία από αυτές τις σειρές δεν τις ξαναείδαμε στα ελληνικά μετά το κλείσιμο του περιοδικού, που έβγαλε το 16ο και τελευταίο τεύχος το Σεπτέμβριο του 1978. Και οι τρεις σειρές είναι πολύ ενδιαφέρουσες και αξίζει τον κόπο να τις ψάξετε, έστω κι αν είναι σαφώς ξεπερασμένες σήμερα. Άλλωστε, συνεργάστηκαν σπουδαία ονόματα της Marvel της εποχής εκείνης και προσπάθησαν να εκμοντερνίσουν το ταλαιπωρημένο είδος των κόμικς τρόμου, που είχε γνωρίσει μεγάλες δόξες σε παλαιότερες δεκαετίες, πάντα βέβαια στα πλαίσια των εμπορικών κόμικς. Φυσικά, η έκδοση του Καμπανά είναι μέτρια σε κάθε επίπεδο, όπως σχεδόν όλες, αλλά σίγουρα είναι αρκετά συλλεκτική και αυτή. Δυστυχώς, πολύ δύσκολα βρίσκεται πλέον. Παραθέτω και το ανεξήγητο εξώφυλλο του τεύχους 15 με τον Daredevil, ενώ δεν υπάρχει ιστορία του στο τεύχος, αλλά και μια διαφήμιση από το τεύχος 1. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα.

Τον Δεκέμβριο του 1987 οι εκδόσεις Καμπανά μας έκαναν ένα ασυνήθιστο δώρο: Το Marvel Graphic Novel του 1986 με τίτλο "Hooky" Ένα graphic novel που δεν φημίζεται για την πλοκή του (βρίσκεται εκεί απλά για να εξυπηρετήσει το σχέδιο), αλλά φημίζεται για το σχέδιό του από τον μετρ του τρόμου, Berni Wrightson! Την εποχή που βγήκε στην Ελληνική αγορά ήταν κάτι πρωτόγνωρο και μοναδικό, ενώ θεωρούνταν και "πολυτελής έκδοση" για τα τότε δεδομένα. Δυστυχώς όμως η υψηλή τιμή του (300 δρχ, όταν το αντίστοιχο Σούπερ Σπάιντερμαν έκανε 150 δρχ) το εμπόδισε να έχει την κυκλοφορία που του άξιζε με αποτέλεσμα να μην υπάρξει συνέχεια από τις εκδόσεις Καμπανά... Ευχαριστώ τον eponymus της Αρχειοθήκης Κόμικς για την ευγενική παραχώρηση του οπτικού υλικού.

Ήταν Ιανουάριος του 1978 ή κάπου εκεί, όταν ο Καμπανάς έριξε ένα ακόμη περιοδικό στην αγορά με τον τίτλο "Χουλκ" (sic) και όπως σωστά μαντεύετε, κεντρικό πρωταγωνιστή τον πράσινο ογκόλιθο Το περιοδικό αντλούσε τις ιστορίες του από το αμερικανικό "The Incredible Hulk" ξεκινώντας από το #102, που στην πραγματικότητα, ήταν το πρώτο μετά την μετονομασία του περιοδικού, που ήταν το παλιό "Tales to Astonish". Βεβαίως, επειδή και το "Tales to Astonish" φιλοξενούσε ιστορίες του Χουλκ, η ιστορία του πρώτου τεύχους είναι συνέχεια μιας προηγούμενης, αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες. Τον Χουλκ τον ξέρουμε όλοι/ες από τις ταινίες και η αλήθεια είναι, ότι ο ήρωας δεν προσφέρεται για πολλές αναλύσεις, τουλάχιστον όχι στα συγκεκριμένα τεύχη, κατά τη γνώμη μου, πάντα. Πολύ ξύλο, λίγο μονότονοι διάλογοι και μονόλογοι, ο Χουλκ διαρκώς να κυνηγιέται, λίγες ιστορίες ξέφυγαν από τον κανόνα και μάλλον όχι αυτές, που δημοσίευσε ο Καμπανάς. Όλα αυτά, βέβαια, προτού έρθει ο Peter David και τον κάνει αγνώριστο, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.... Το περιοδικό έκλεισε τον κύκλο του με το τεύχος 18 το Νοέμβριο του 1980, αλλά ο Χουλκ ήταν μια από τις λίγες σειρές, που μεταφέρθηκαν και στο εβδομαδιαίο "Σπάιντερ-Μαν", όπου για πολύ καιρό διαβάζαμε τις αρχικές του ιστορίες, αυτές, που βλέπουμε τώρα από τη Radnet. Ο Καμπανάς δημοσίευσε στο "Χουλκ" τα τεύχη 102-119 της αμερικανικής έκδοσης, ενώ στο τεύχος 7 δημοσίευσε και το πρώτο μέρος μιας ιστορίας από το #8 του περιοδικού "The Rampaging Hulk", που ήταν μεταγενέστερο και ασπρόμαυρο. Αυτή η ιστορία συνεχίστηκε στο περιοδικό "Λυκάνθρωπος". Παρτενέρ του Χουλκ επιλέχθηκε να είναι ο υπερήρωας Nova (το αμερικανικό περιοδικό είχε ως πληρη τίτλο το "The Man Called Nova"), μια ενδιαφέρουσα σειρά, που ξεκίνησε το 1976 στις ΗΠΑ, δημιουργία των Marv Wolfman και John Buscema, τον οποίον ο Wolfman είχε δημιουργήσει σχεδόν μια δεκαετία πριν για ένα φανζίν. Ο έφηβος Ρίτσαρντ Ράιντερ αποκτά μια στολή του διαγαλαξιακού σώματος ασφαλείας Nova Corps, που του δίνει υπερδυνάμεις, τις οποίες ο ίδιος πρέπει να μάθει να χειρίζεται πολεμώντας διάφορους εχθρούς. Η σειρά δεν μακροημέρευσε στις ΗΠΑ, όπου σταμάτησε με το #25. Από αυτά τα τεύχη, ο Καμπανάς δημοσίευσε τα 1-19, παρακάμπτοντας τα #8 και #9. Δεν ξαναείδαμε Νόβα στα ελληνικά σε δικό του τίτλο, αν και ο ήρωας έκανε κάποιες σποραδικές εμφανίσεις σε άλλους τίτλους, που δημοσίευσε ο Καμπανάς στο εβδομαδιαίο "Σπάιντερ-Μαν". Ούτε στις ΗΠΑ υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής, αν και τα τελευταία χρόνια μετά τη σειρά "Annihilation" και τα διάφορα spin-off της, όπου είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, μάλλον διανύει την πιο αναγνωρίσιμη φάση της εκδοτικής του καριέρας. Ο Νόβα ήταν παρών σε όλα τα τεύχη του "Χουλκ" εκτός από το τελευταίο, όπου βλέπουμε την πρώτη εμφάνιση των διάσημων πλέον Guardians of the Galaxy από το περιοδικό "Astonishing Tales" #29. Η ιστορία αυτή είναι μια λίγο διαφοροποιημένη εκδοχή της πρωτότυπης, που είχε δημοσιυετεί στο "Marvel Super-Heroes" #18. Το περιοδικό "Χουλκ" συμπληρωνόταν από τα αναπόφευκτα γουέστερν, πολεμικά κόμικς ή ιστορίες τρόμου. Η έκδοση του Καμπανά είναι φυσικά τραγική, όπως όλες. Το #17 έχει ως τίτλο "Χόλυκ" (!!!). Επίσης, τα εξώφυλλα δεν αντιστοιχούν στις ιστορίες των τευχών, η δε "μετάφραση" του εξωφύλλου του #7 είναι μάλλον ιστορική. Παραθέτω και το αντίστοιχο αμερικανικό τεύχος (165). Φυσικά, και αυτά τα τεύχη είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρεθούν πλέον. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Δεν σας φτάνουν τόσα λινκ στην παρουσίαση;;

Όπως σας είχα υποσχεθεί (ή απειλήσει, ανάλογα με το πώς το βλέπει κανείς ) εδώ, θα γράψω για ένα από τα πλέον ιδιόρρυθμα και πρωτότυπα υπερηρωικά κόμικς της Marvel στη δεκαετία του 1970. Πρόκειται για το "Omega the Unknown", δημιουργία των Steve Gerber και Mary Skrenes (σενάριο) και Jim Mooney (σχέδιο). Να υπενθυμίσω καταρχάς, ότι ο Gerber υπήρξε ο δημιουργός του Howard the Duck, που έχουμε δει και στην Ελλάδα και υπεύθυνος για τα πλέον κλασικά τεύχη μιας άλλης, παραγνωρισμένης σειράς, του Man-Thing. Η ιστορία ξεκινά με έναν κοστουμαρισμένο άνδρα να πολεμά κάποια όντα σε κάτι, που φαίνεται να είναι ένας άλλος πλανήτης. Ο άνδρας εξαπολύει ακτίνες από τα χέρια του, στα οποία σχηματίζεται το ελληνικό γράμμα Ω. Ξαφνικά, μεταφερόμαστε κάπου στις ΗΠΑ, όπου ένας νεαρός έφηβος, ο Τζέιμς Μάικλ ξυπνά ουρλιάζοντας, Οι γονείς του έρχονται να τον καθησυχάσουν, θεωρώντας, ότι ο μικρός έχει άγχος, επειδή η οικογένεια ετοιμάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι τους στα βουνά, για να μετακομίσουν στη Νέα Υόρκη, προκειμένου ο Τζέιμς Μάικλ να πάει εκεί σχολείο, κάτι που ο ίδιος δεν καλοβλέπει. Κατά τη διαδρομή συμβαίνει ένα ατύχημα και οι γονείς σκοτώνονται, αλλά ακριβώς τότε ανακαλύποτουμε, μαζί με τον Τζέιμς Μάικλ, ότι εκείνοι ήταν ρομπότ. Ο νεαρός μεταφέρεται στο νοσοκομείο, το οποίο δέχεται επίθεση από κάποια όντα, τα οποία είναι ίδια με εκείνα, που πολεμούσε ο ήρωας, που είδαμε στην αρχή, και ο οποίος έχει φτάσει στη Γη μέσα σε ένα διαστημόπλοιο, σπεύδει να βοηθήσει τον Τζέιμς Μάικλ. Ανακαλύπτουμε, όμως, ότι και ο νεαρός έχει τη δυνατότητα να εξαπολύει ακτίνες από τα χέρια του, στα οποία επίσης σχηματίζεται το Ω. Και οι δύο θα μετακομίσουν στη Νέα Υόρκη, με το μεν Τζέιμς Μάικλ να ζει με δύο γυναίκες, που τον έχουν πάρει υπό την προστασία τους, το δε άγνωστο και ανώνυμο άνδρα να γίνεται φίλος με έναν ενεχυροδανειστή και να μένει μαζί του. Ο άνδρας θα συνεχίσει να βοηθάει το νεαρό, κάθε φορά, που εκείνος βρίσκεται σε κίνδυνο. Είναι σαφές, ότι κάτι ενώνει τον πανέξυπνο Τζέιμς Μάικλ και το λακωνικότατο άνδρα, αλλά τι; Η αλήθεια είναι, ότι η απάντηση δεν πρόλαβε να δοθεί στα 10 τεύχη, που κράτησε η σειρά, γιατί αυτή ακυρώθηκε λόγω χαμηλών πωλήσεων. Στο τελευταίο τεύχος ο Gerber έδωσε την υπόσχεση, ότι η ιστορία θα συνεχιστεί σε κάποιο μελλοντικό τεύχος των Defenders, σειρά την οποία επίσης έγραφε εκείνος. Δεν πρόλαβε, όμως, να το κάνει, επειδή στο ενδιάμεσο απολύθηκε από τη Marvel. Τελικά, κατόπιν απαίτησης των αναγνωστών, δόθηκε μια εξήγηση στα τεύχη 76 και 77 των Defenders, τα οποία έγραψε ο Steven Grant, και κυκλοφόρησαν ακριβώς δύο χρόνια μετά την ακύρωση της σειράς του Ωμέγα. Η τελική έκβαση της ιστορίας δεν ικανοποίησε τον Gerber, ήταν όμως μια σχετικά ικανοποιητική λύση. Το κόμικ είναι αρκετά πρωτότυπο, καθώς παρακολουθεί παράλληλα δύο εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες, έναν ευάλωτο έφηβο, που πάει σχολείο και προσπαθεί να κοινωνικοποιηθεί, ενώ δέχεται και αυτός και κάποιοι φίλοι του bullying, και έναν άνδρα, που ίσως διεκδικεί τον τίτλο του πιο λιγομίλητου χαρακτήρα της Marvel (εντάξει, εξαιρείται για προφανείς λόγους ο Black Bolt ), ο οποίος περιφέρεται στη Νέα Υόρκη, πολεμά κάποιους εγκληματίες και αλληλεπιδρά σε περιορισμένο βαθμό με άλλους υπερήρωες της Marvel. Εδώ βλέπουμε το φιλικό μας γείτονα με πολιτική περιβολή: Αλλά το πιο σημαντικό, είναι ο τρόπος με τον οποίον οι σεναριογράφοι χτίζουν την ιστορία τους, προσφέροντας ελάχιστες εξηγήσεις και αφήνοντας το μυστήριο να πλανάται στην υπόθεση. Κρίμα, που η σειρά δεν μακροημέρευσε, κατάφερε όμως με τα χρόνια να αποκτήσει μια σχεδόν καλτ φήμη και πλέον θεωρείται ένα από τα καλύτερα κόμικς της εταιρείας μέσα σε εκείνη τη δεκαετία. Έγινε μάλιστα και μια απόπειρα αναβίωσής της το 2007 με άλλα δέκα τεύχη και μάλιστα η νέα σειρά ήταν και υποψήφια για Eisner στην κατηγορία "Best Limited Series". Για αυτή τη σειρά δεν έχω να σας πω τίποτα, επειδή δεν την έχω διαβάσει. Και οι δύο σειρές έχουν κυκλοφορήσει σε trades, αλλά δεν ξέρω εάν βρίσκονται εύκολα. Θα ήταν άδικο, αν δεν έκανα καμία αναφορά στο σχέδιο του Jim Mooney, που είναι κλασικό για την εποχή εκείνη, χωρίς ιδιαίτερες καινοτομίες, αλλά απόλυτα λειτουργικό και ταιριαστό στο ύφος της σειράς. Αν δεν την έχετε υπόψη σας, ρίξτε της μια ματιά, δεν είναι δύσκολο να βρεθεί σε κάποια άλλη, μη έντυπη μορφή και πιστεύω, ότι αξίζει τον κόπο, επειδή, αν μη τι άλλο, θα διαβάσετε κάτι σαφώς διαφορετικό από τα συνηθισμένα υπερηρωικά κόμικς. Και το πλέον απίστευτο, είναι ότι η αρχική σειρά εκδόθηκε ολόκληρη στα ελληνικά, στα πρώτα 10 τεύχη του "Άιρον Μαν", κάνοντάς την μια από τις ελάχιστες σειρές εκείνης της εποχής, ίσως και τη μοναδική, που διαβάσαμε ολόκληρες στα ελληνικά. Να κάνουμε με την ευκαιρία μια μικρή σύγκριση μεταξύ του πρωτότυπου και της έκδοσης του Καμπανά. Όλες οι εικόνες είναι από το Ίντερνετ. Τα σκαναρίσματα του Άιρον Μαν (τεύχος 5) είναι από τον kolotoubas. Πηγές για περαιτέρω μελέτη: wikipedia Παρουσίαση της πρωτότυπης σειράς στο comicmaniacsgr από τον @Spyros Andrianos

Το Νοέμβριο του 1977 οι εκδόσεις Καμπανά ρίχνουν στην αγορά τους Εκδικητές, τη διασημότερη ομάδα υπερηρώων σήμερα, αλλά τότε σχεδόν άγνωστη στο ελληνικό κοινό. Οι Εκδικητές είχαν ξεκινήσει να δημοσιεύονται στην Ελλάδα από το πρώτο έως το ενδέκατο τεύχος του περιοδικού "Κάπταιν Αμέρικα", συνεπώς, ξεκίνησαν στο δικό τους περιοδικό από το #12 της αμερικανικής έκδοσης, φτάνοντας έως και το #26. Πρόκειται για μια από τις πλέον προβληματικές σειρές του Καμπανά, επειδή οι αναγνώστες δεν είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο τη συνηθισμένη κακή εκτύπωση, αλλά και μια αλλοπρόσαλλη αρίθμηση, αφού το τεύχος 10 της ελληνικής έκδοσης κυκλοφόρησε με τον αριθμό 29 (!), ενώ υπήρξαν και δύο τεύχη με τον αριθμό 11 (στη μέση βλέπετε το κανονικό 11 και στα δεξιά αυτό, που θα έπρεπε να είχε αριθμηθεί ως 12). Τελικά, η σειρά ολοκληρώθηκε με το τεύχος 15 το Φεβρουάριο του 1980, οι Εκδικητές συνέχισαν όμως και στο εβδομαδιαίο περιοδικό "Σπάιντερ-Μαν", συνεχίζοντας από το σημείο, που σταμάτησαν στο δικό τους περιοδικό. Δεύτερη ιστορία του περιοδικού ήταν ο Captain Marvel, που μετακόμισε στους "Εκδικητές" από το τότε μηναίο Σπάιντερ-Μανμ συνεχίζοντας και αυτός από εκεί που είχε σταματήσει στο προηγούμενο περιοδικό, καλύπτοντας τα αμερικανικά τεύχη 28-40, εκτός του #36. Είναι ενδιαφέρον, ότι ο Captain Marvel εμφανίζεται στα εξώφυλλα όλων των τευών της σειράς, εκτός του πρώτου, του τελευταίου και του 10 / 29. Μετά το κλείσιμο του περιοδικού, ο Captain Marvel μετακόμισε στο "Άιρον Μαν", όπου δημοσιεύτηκαν δύο ακόμη ιστορίες. Στα τεύχη 8, 13 και 14 δεν δημοσιεύτηκε Captain Marvel, στα τεύχη 8 και 9 είχαμε ιστορίες από το "The Rampaging Hulk" και στα 13 και 14 είχαμε τις ιστορίες του "Thor" από τα αμερικανικά #133 και #134 (υπενθυμίζω, ότι ο Θωρ είχε ξεκινήσει στο δικό του περιοδικό, μετά δημοσιεύτηκαν δύο ιστορίες στο "Οδύσσεια 2001" μια ιστορία στο "Λυκάνθρωπο", άρα μαζί με τις δύο αυτές στους "Εκδικητές" δημοσιεύτηκαν τελικά 11 ιστορίες, παρμένες από τα αμερικανικά #125-134). Σε όλα τα τεύχη υπήρχε και μια ιστορία γουέστερν. Από πλευράς ύλης, τώρα, οι ιστορίες στο περιοδικό καλύπτουν την πρώτη περίοδο με την αρχική σύνθεση και προχωρούν στην, ας πούμε έτσι, δεύτερη περίοδο, όπου από τα αρχικά μέλη έχει μείνει μόνο ο Κάπταιν Αμέρικα, πλαισιωμένος πλέον από τους Hawkeye, Scarlet Witch και Quicksilver, δηλαδή τρεις υπερήρωες, που είχαν ξεκινήσει ως εγκληματίες. Αυτές οι προσθήκες έδωσαν μια νέα δυναμική στη σειρά και απεδείχθησαν ιδιαίτερα δημοφιλής, ενώ και οι ίδιοι οι χαρακτήρες είχαν περισσότερες αδυναμίες από τους συνηθισμένους υπερήρωες και παράλληλα οι ιδιόρρυθμες προσωπικότητές τους είχαν ως αποτέλεσμα αρκετές συγκρούσεις μεταξύ τους, κάτι που έδινε ενδιαφέρον στο κόμικ, αλλά από ό,τι φάνηκε άρεσε και στους αναγνώστες. Όλα τα σενάρια σε αυτήν την περίοδο τα έγραψε ο Stan Lee και σχεδόν όλα τα σχέδια ανήκαν στον Don Heck. Φυσικά, τα τεύχη είναι πλέον δυσεύρετα. Από την άλλη, όμως, όλες οι ιστορίες των Εκδικητών αυτής της περιόδου έχουν κυκλοφορήσει στη σειρά της Radnet και σε πολύ καλύτερη ποιότητα συγκριτικά με την έκδοση του Καμπανά. Τα σκαναρίσματα από το #1 είναι από τον @mycomics.gr, τα υπόλοιπα από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη: wikipedia

Το Δεκέμβριο του 1977, οι εκδόσεις Καμπανά, συνεχίζοντας την εκδοτική τους πορεία συστήνουν για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό τον Άιρον Μαν, κατά κόσμο Τόνι Σταρκ, ζάμπλουτο εφευρέτη, ενίοτε αλκοολικό, ενίοτε πλέι μπόι, σταθερά αντικομμουνιστή και άνθρωπο με αδύναμη καρδιά, την οποία συντηρεί η μεταλλική του πανοπλία, που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να αποδράσει από το στρατόπεδο των Βιετκόνγκ, όπου κρατείτο αιχμάλωτος (δικαίως, αν ρωτήσετε τη γνώμη μου) ως πράκτορας των Αμερικανών. Από εκεί και μετά, η πορεία του ήρωα είναι γνωστή σε όλους: μέλος των Εκδικητών, περιπέτειες με το αλκοόλ, οπαδός της καταγραφής των υπερηρώων και βεβαίως αναπόσπαστο, έως πρόσφατα, τμήμα του MCU. Σε πρόσφατες εκδοχές παρουσιάζεται ως ταλαιπωρημένος και στη συνέχεια έως και διφορούμενος χαρακτήρας, αλλά η εμφάνισή του το μακρινό 1963 ήταν μάλλον η πιο ξεκάθαρη πολιτική θέση της Marvel έως τότε. Ο Iron Man έκανε την εμφάνισή του το Μάρτιο του 1963 στο #39 του περιοδικού Tales of Suspense και το Μάιο του 1968 μετακόμισε στο δικό του περιοδικό, από όπου έπιασε το νήμα ο Καμπανάς, ξεκινώντας από το #1 και φτάνοντας έως το #17 της αμερικανικής σειράς. Τις ιστορίες του Iron Man από το Tales of Suspense τις διαβάζουμε τώρα στη σειρά της Radnet και τις ιστορίες που δημοσίευσε ο Καμπανάς, θα τις δούμε, μόνο εφόσον η σειρά επεκταθεί πέραν των αρχικά προγραμματισμένων 60 τόμων. Το περιοδικό κράτησε 17 τεύχη. Για την ακρίβεια, έφτασε ως το #18, αλλά χωρίς να δημοσιευτεί ποτέ τεύχος 14! Το τελευταίο τεύχος κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 1980 και στη συνέχεια ο Iron Man ήταν ένας από τους ήρωες, που επελέγησαν, για να συμμετάσχουν στο νέο, εβδομαδιαίο Σπάιντερ-Μαν, όπου πρωτοδημοσιεύτηκε στο τεύχος 71, συνεχίζοντας από το αμερικανικό #18, δηλαδή ακριβώς από το σημείο, όπου είχε σταματήσει η δική του έκδοση. Θα είμαι ειλικρινής: πρόκειται για τον υπερήρωα της Marvel, που συμπάθησα λιγότερο από όλους. Δεν ήταν μόνο ο απροκάλυπτος αντικομμουνισμός πολλών ιστοριών του, ούτε ότι έβρισκα τον Τόνι Σταρκ αχώνευτο. Περισσότερο από όλα, ήταν ότι οι περισσότερες ιστορίες μου φαινόντουσαν ασήμαντες και σε πολλές από αυτές δεν μου άρεσε το σχέδιο, το οποίο το έβρισκα πολύ τυποποιημένο και κάπως παιδικό. Μιλάμε βέβαια, για τις ιστορίες, που διάβαζα παλιά, στη δεκαετία του 1980, επειδή η αλήθεια είναι, ότι βγήκαν και πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες, όπως ο "Δαίμονας στο Μπουκάλι" και αρκετές άλλες, αλλά σε γενικές γραμμές, η άποψή μου δεν άλλαξε και δεν έχει αλλάξει ούτε τώρα: θεωρώ τον Iron Man αδιάφορο ήρωα. Αυτά ως προς την προσωπική μου άποψη, η οποία ελάχιστη σημασία έχει. Οι ιστορίες του περιοδικού του Καμπανά γράφτηκαν κυρίως από τον Archie Goodwin σε σχέδια κυρίως των Johnny Craig και George Tuska και παρουσιάζουν ορισμένους από τους στάνταρ εχθρούς του ήρωα, με επικεφαλής προφανώς το Μανδαρίνο. Δεν νομίζω, ότι χρειάζεται να προσθέσω κάτι για την ποιότητα της έκδοσης ή για τις επιλογές στα μπαλονάκια των εξωφύλλων. Για τις δεύτερες ιστορίες του κόμικ, θα ξεκινήσω από το #11 και μετά, όπου έχουμε μια μεγάλη ποικιλία ιστοριών: στα #11 και #12 έχουμε τα αμερικάνικα τεύχη #8 και #9 της "Οδύσσειας του Διαστήματος" (τα 1-3 είχαν δημοσιευτεί στον "Πόλεμο των Άστρων" και τα 4-7 στο ομότιτλο περιοδικό). Στα #13 και #15 (είπαμε: δεν υπάρχει 14) δημοσιεύτηκαν τα Captain Marvel #41 και 42, συνεχίζοντας τη σειρά από εκεί που είχε σταματήσει στο περιοδικό "Εκδικητές", ενώ Captain Marvel έχουμε και στο #18, αλλά περιέργως το #28, που είχε ήδη δημοσιευτεί στο "Εκδικητές" #1. Στο #16 δημοσιεύεται το αμερικανικό #8 των "Eternals" (στο "Κόναν" τα 1-3 και στον "Πόλεμο των Άστρων τα 5-7) και στο #17 το αμερικάνικο #12 του Πολέμου των Άστρων. Σε όλα τα τεύχη, και στα 17, υπήρχε και μια σύντομη ιστορία πολεμική ή γουέστερν. Τι δημοσιεύτηκε όμως ως δεύτερη ιστορία στα τεύχη 1-10; Ένα από τα πιο παράξενα και πρωτότυπα κόμικς της Marvel εκείνης της εποχής, το "Omega the Unknown" (Ωμέγα ο Άγνωστος). Αυτό το κόμικ, όμως, αξίζει μια ξεχωριστή παρουσίαση, που θα την κάνω σύντομα (ελπίζω!), εκτός εάν με προλάβει κανείς άλλος (από εμένα υπάρχει το ελεύθερο ) Ίσως είναι περιττό να προσθέσω, ότι και αυτή η σειρά είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί πλέον. Τα περιεχόμενα του #1 είναι σκαναρισμένο από τον @Icarus, τα υπόλοιπα από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Wikipedia

Ο εκδοτικός... οργασμός που επικρατούσε το 1987 στις εκδόσεις Καμπανά, κυοφόρησε και το περιοδικό "Δύναμη Κρούσης" Συνολικά εκδόθηκαν 30 τεύχη, μεταξύ 01-11-1987 και 21-09-1989, με μια ενδιάμεση διακοπή από τον Οκτώβριο του 1988 έως τον Ιανουάριο του 1989. Αρχικά το περιοδικό ήταν μηνιαίο και 48-σέλιδο (στην ουσία δεν είχε εξώφυλλα), αλλά μετά τη διακοπή έγινε 52-σέλιδο (απέκτησε κανονικά εξώφυλλα) και δεκαπενθήμερο. Μέσα από τις σελίδες του παρέλασαν τα ακόλουθα αμερικάνικα τεύχη: G.I. JOE A REAL AMERICAN HERO (1982) No. 1 έως Νο. 30 ΤΕΑΜ AMERICA (1982) No.1 έως Νο. 6 (στα Δύναμη Κρούσης 2 έως 7) G.I. JOE SPECIAL MISSIONS (1986) No.1 έως 23 (στα Δύναμη Κρούσης 8 έως 30) Δηλαδή είδαμε τα πρώτα 30 από τα συνολικά 155 τεύχη της κύριας σειράς G.I. JOE που κυκλοφόρησαν στην Αμερική, τα μισά (1 ως 6 από 12) τεύχη του TEAM AMERICA και σχεδόν όλα (1 ως 23 από τα 28) τεύχη του SPECIAL MISSIONS! Επίσης περιείχε παρουσιάσεις των ηρώων G.I. Joe και του εξοπλισμού τους, της ΤΕΑΜ AMERICA και μια εξαιρετική στήλη αλληλογραφίας. Δυστυχώς ενώ τον Σεπτέμβριο του 1989 μας είπαν ότι η σειρά διακόπτεται προσωρινά και ότι θα επανέλθει τον Ιανουάριο του 1990, ενώ και η επανέναρξη της ανακοινώθηκε επανειλημμένα στο εβδομαδιαίο Σπάιντερμαν, τελικά δεν υπήρξε συνέχεια... Ευχαριστώ τον eponymus της Αρχειοθήκης Κόμικς για την ευγενική παραχώρηση του οπτικού υλικού.

Η αλήθεια είναι ότι από εδώ ξεκίνησαν σχεδόν όλα για τα υπερηρωικά κόμικς στην Ελλάδα.... Για να μην παρεξηγηθώ, σαφώς είχαν προηγηθεί τα "Καλύτερα Κόμικς" στις αρχές της δεκαετίας του 1960, αλλά αυτή η εποχή ήταν πλέον μακρινή. Και από όσο ξέρω, κάποιες σελίδες Κόναν είχαν δημοσιευθεί σε κάποια λαϊκά αναγνώσματα, αλλά δεν ξέρω πότε, ίσως μπορεί κάποιος να μας διαφωτίσει σχετικά με το εάν προηγήθηκαν της συγκεκριμένης έκδοσης. Σίγουρα λοιπόν, το Μάστερ Κουνγκ-Φου δεν ήταν το πρώτο υπερηρωικό, με την ευρεία έννοια του όρου, κόμικ που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα και ίσως να μην ήταν η πρώτη εμφάνιση των Marvel Comics στη χώρα μας, ήταν όμως αυτή που σηματοδότησε την εκδοτική έκρηξη στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, που σημαδεύτηκε από την κυκλοφορία πολλών τίτλων, κάποιοι από τους οποίους συγχωνεύτηκαν στο περιοδικό Σπάιντερ-Μαν από το 1982 και μετά. Πολύ πριν λοιπόν, από τις σημερινές εκδόσεις και από το MCU, υπήρξε το Μάστερ-Κουνγκ Φου, που κυκλοφόρησε το πρώτο του τεύχος τον Ιούνιο του 1976. Το περιοδικό μάλλον επελέγη ως πρώτη Marvel έκδοση του Καμπανά, για να εκμεταλλευτεί τη φρενίτιδα της νεολαίας με τις πολεμικές τέχνες, αφού οι ταινίες καράτε, στις οποίες πρωταγωνιστούσαν κλώνοι του Μπρους Λι είχαν κατακλύσει τις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες, ενώ παράλληλα κυκλοφορούσαν και πολλά άλλα έντυπα σχετικά με τις πολεμικές τέχνες. Ο πρωτότυπος τίτλος, Master of Kung-Fu, ήταν κι αυτός μια προσπάθεια της Marvel να εκμεταλλευτεί τη μόδα του καράτε, αλλά ταυτόχρονα, επειδή δεν εντασσόταν, στην αρχή τουλάχιστον, στο κανονικό Marvel Universe, έδωσε μια σπουδαία ευκαιρία σε πολλούς καλλιτέχνες, σεναριογράφους και σχεδιαστές να πειραματιστούν με την ιστορίες και την αφήγηση και να μας προσφέρουν πραγματικά κοσμήματα των κόμικς. Το κόμικ αφηγείται τις περιπέτειες του Shang Chi (τον οποίον ο Καμπανάς απέδωσε λανθασμένα και ανεξήγητα ως "Τσανγκ-Σι", γιου του διαβόητου εγκληματία Φου-Μαντσού, τον οποίον είχε γεννήσει η πένα του συγγραφέα Σαξ Ρόμερ. Ο Σανγκ-Τσι έχει αποκηρύξει τον πατέρα του και την εγκληματική κληρονομιά του και μαζί με μια ομάδα συνεργατών (μεταξύ των οποίων υπάρχει και ο Νέιλαντ Σμιθ, η νέμεσις του Φου-Μαντσού στα βιβλία του Ρόμερ) προσπαθούν να ακυρώσουν τα εγκληματικά σχέδια του πατέρα του. Δεν έχω διαβάσει κανένα από τα βιβλία του Ρόμερ, αλλά έχω διαβάσει ότι βρίθουν από έναν λανθάνοντα (;), υφέρποντα εξωτικό ρατσισμό, τυπικό δείγμα της αποικιοκρατικής εκείνης εποχής , όπου όλοι οι μη ευρωπαϊκοί λαοί θεωρούνταν ως "κατώτεροι" των Ευρωπαίων, Ειδικά ο Φου-Μαντσού (και το μουστάκι του :D) αποτέλεσε πρότυπο για το κλισέ του ευφυέστατου Κινέζου εγκληματία, που εμφανιζόταν πολύ συχνά στα λαϊκά αναγνώσματα και στις B-movies έως και λίγο μετά το Β΄ΠΠ. Ευτυχώς όμως, το κόμικ δεν είναι καθόλου έτσι: τοποθετώντας έναν επίσης Ανατολίτη στο ρόλο του καλού εκμηδενίζει τις εν δυνάμει ρατσιστικές προεκτάσεις και ταυτόχρονα εκσυγχρονίζει τις ιστορίες. Οι κατά καιρούς δημιουργοί , προσπάθησαν μάλιστα να δώσουν και έναν τόνο αισθησιασμού στο κόμικ (πάντα φυσικά με΄σα στα επιτρεπτά πλαίσια του Comics Authority Code, τα οποία είναι ιδιαιτέρως ασφυκτικά) στοχεύοντας σε ένα σαφώς μεγαλύτερο ηλικιακά κοινό. Αλλά και στο επίπεδο της εικονογράφησης, έγιναν αρκετές καινοτομίες για την εποχή εκείνη με πολύ εντυπωσιακά καδραρίσματα και χρωματισμούς, που δεν ήταν καθόλου κοινός τόπος στα mainstrean κόμικς της εποχής εκείνης. Όποιοι διάβαζαν Σπάιντερ-Μαν τη δεκαετία του 1980, θα θυμούνται πόσο διαφορετικό ήταν το συγκεκριμένο κόμικ, σεναριακά αλλά και σχεδιαστικά, σε σχέση με τα υπόλοιπα, που δημοσίευε το περιοδικό. Ανάμεσα στους δημιουργούς πρέπει να αναφέρουμε τους Steve Englehart και Jim Starlin οι οποίο ξεκίνησαν τη σειρά, την οποία όμως απογείωσε ένας από τους μεγαλύτερους ανανεωτές των αμερικανικών κόμικς, ο σεναριογράφος Dough Moench με τη βοήθεια του επίσης ανανεωτή σχεδιαστή Paul Gulacy. Από ένα σημείο και ,μετά η Marvel δεν είχε το δικαίωμα να δημοσιεύει ιστορίες με τον Fu-Manchu και μάλιστα, ούτε καν να αναφέρει το όνομά του. Αυτό οδήγησε σε μια αναπροσαρμογή των σεναρίων, με αποτέλεσμα τη σταδιακή πτώση της ευρηματικότητας των σεναριογράφων, έως ότου το αμερικανικό περιοδικό σταμάτησε στο τεύχος 125, Για πολλά χρόνια, η Marvel δεν είχε δικαίωμα να ανατυπώσει τις παλιές ιστορίες, αλλά ευτυχώς από το 2016 και μετά, το θέμα λύθηκε και πλέον ολόκληρη η σειρά κυκλοφορεί σε 4 υπέροχα Omnibus, ενώ και ένα τουλάχιστον story arc έχει κυκλοφορήσει στα πλαίσια της Epic Collection. Ως δεύτερη ιστορία του περιοδικού, επελέγη η συναφής σειρά The Deadly Hands of Kung-Fu, η οποία περιείχε ιστορίες των Sons of Tiger, αλλά και του θρυλικού Iron Fist, ο οποίος σε ντουέτο με τον Power Man εμφανίστηκε αργότερα και στο περιοδικό "Απάνθρωποι¨, επίσης των εκδόσεων Καμπανά. Η σειρά ήταν ασπρόμαυρη και στο πρωτότυπο και απείχε πάρα πολύ σε αισθητικό επίπεδο από τα περισσότερα κόμικς της Marvel εκείνη την εποχή. Και εδώ έγραψαν σπουδαίοι δημιουργοί, όπως οι Bill Mantlo, Chris Claremont και George Perez μεταξύ άλλων. Και αυτή η σειρά επανεκδόθηκε πρόσφατα σε δύο Omnibus σκέτα τούμπανα Στα πρώτα 21 τεύχη του περιοδικού δημοσιεύθηκε και μια τρίτη σειρά, ο εξίσου θρυλικός Ka-Zar, και συγκεκριμένα τα τεύχη 1-20, δηλαδή όλα τα τεύχη της αμερικανικής σειράς, όχι όμως με τη εντελώς σωστή σειρά. Στα δε τεύχη 34-42 δημοσιεύθηκε μια άλλη θρυλική και πρωτοποριακή σειρά, σαφώς όμως διαφορετικής θεματολογίας, ο Deathlok. Το περιοδικό κυκλοφόρησε 43 τεύχη με το τελευταίο να κυκλοφορεί το Σεπτέμβριο του 1980. Τελικά, ο Master Kung-Fu ήταν μια από τις σειρές, που επελέγησαν να ενταχθούν στο εβδομαδιαίοι Σπάιντερ-Μαν, το 1982, ίσως επειδή η μόδα των ταινιών καράτε δεν είχε παρέλθει ακόμη. Το περιοδικό ξεκίνησε να δημοσιεύει ιστορίες από το Master of Kung Fu #17, που παρά την αρίθμηση, είναι ουσιαστικά το πρώτο τεύχος της σειράς. Δημοσιεύθηκαν και κάποιες ιστορίες από το Marvel Special Edition, αλλά σε γενικές γραμμές, η δημοσίευση ακολούθησε την κανονική σειρά του αμερικανικού περιοδικού με κάποιες διακυμάνσεις, φτάνοντας έως το τεύχος 55 της αμερικανικής έκδοσης. Από εκεί και μετά, τη σκυτάλη ανέλαβε το εβδομαδιαίο Σπάιντερ-Μαν, στο οποίο δημοσιεύθηκαν σχεδόν όλες οι ιστορίες του ΜΚΦ έως το τέλος της αμερικανικής σειράς (τεύχος 125). Η ποιότητα της έκδοσης ήταν μέτρια: κακή αναπαραγωγή χρωμάτων, μάλλον μέτρια μετάφραση, ακαλαίσθητα τυπογραφικά στοιχεία, ενώ τα τεύχη 37 και 39 έχουν και το ίδιο εξώφυλλο, ευτυχώς όμως, όχι και το ίδιο περιεχόμενο. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι μιλάμε για μια ιστορική και πολύ διαφορετική από τις συνηθισμένες σειρά της Marvel. Θα χαρώ πάρα πολύ να διαβάσω απόψεις, προσθήκες και διορθώσεις της παρουσίασής μου από άλλα μέλη του φόρουμ. Να σημειώσω επίσης, ότι ολόκληρη η σειρά κυκλοφορεί σκαναρισμένη Το εξώφυλλο του τεύχους 1 είναι από τον @mycomics.gr, του τεύχους 43 από εμένα.

Αυτοί είναι τίτλοι! Έτσι, "Βάρβαροι", χωρίς καν άρθρο Το περιοδικό αυτό, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1978, ήταν η διάδοχη κατάσταση του περιοδικού "Κόναν" και φιλοξενούσε τις ιστορίες του γνωστού μας βάρβαρου μαζί με εκείνες του έτερου βάρβαρου, Κουλ, τον οποίον είχε γνωρίσει το ελληνικό κοινό από το περιοδικό "Θωρ". Και οι δύο τίτλοι συνέχισαν σχεδόν από το σημείο, όπου είχαν σταματήσει στα προηγούμενα περιοδικά. Ο μεν Κόναν από το τεύχος 5 (το #4 παραλήφθηκε) του αμερικανικού Conan the Barbarian και συνέχισε έως το τεύχος 11. Μόνη εξαίρεση, ήταν το ελληνικό τεύχος 4, όπου δεν δημοσιεύτηκε ιστορία, αλλά ένα άρθρο για τη χώρα της Στυγίας, παρμένο από το περιοδικό "The Savage Sword of Conan" #23. Ο δε Κουλ συνεχίστηκε από το αμερικανικό τεύχος #4, ακριβώς εκεί που σταμάτησε στο "Θωρ" και έφτασε και αυτός έως το #10 με μία ιστορία σε κάθε τεύχος με εξαίρεση το τελευταίο. Δίπλα σε αυτούς τους δύο ήρωες, δημοσιεύτηκαν οι πανταχού παρούσες ιστορίες γουέστερν και κάποιες πολεμικές, ενώ κάποια τεύχη είχαν και τις δευτερεύουσες ιστορίες των αμερικανικών τευχών (για παράδειγμα το #8 είχε ιστορία της Red Sonja). Τελικά, το περιοδικό κυκλοφόρησε 8 τεύχη με το τελευταίο να βγαίνει το Δεκέμβριο του 1980. Τον Κόναν θα τον ξαναβλέπαμε σε κάποια χρόνια από την Κόμπρα Πρες, τον Κουλ δεν νομίζω, ότι τον ξαναείδαμε στη γλώσσα μας. Δεν έχω κάτι να προσθέσω, που δεν υπάρχει στις παρουσιάσεις, στις οποίες παραπέμπω. Εννοείται, ότι και αυτή η σειρά είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρεθεί πλέον, για να μην πω, ότι ήταν πιο δύσκολη από τις υπόλοιπες, ακόμη και τις παλαιότερες, καλύτερες εποχές. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη (για τον Κόναν στο θέμα του περιοδικού) Kull the Conqueror

Νομίζω, ότι ο πλέον διάσημος βάρβαρος της λογοτεχνίας και των κόμικ δεν χρειάζεται συστάσεις από εμένα, άρα προχωρώ κατευθείαν στο ψητό, δηλαδή στα της ελληνικής έκδοσης. Ο Καμπανάς έβγαλε το περιοδικό το Φεβρουάριο του 1978 και εξέδωσε 4 τεύχη με το τελευταίο να κυκλοφορεί τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς. Αυτό δεν ήταν το τέλος των περιπετειών του Κόναν από τις συγκεκριμένες εκδόσεις, επειδή ο βάρβαρος συνέχισε σε άλλο περιοδικό, που σοφά ονομάστηκε "Οι Βάρβαροι". Αυτή ήταν νομίζω η πρώτη εμφάνιση του Κόναν στα ελληνικά, αφού ο ήρωας εκδόθηκε και από άλλες εταιρείες στη συνέχεια. Ο Καμπανάς ξεκίνησε τις περιπέτειες του Κόναν από την αρχή, από το #1 του αμερικανικού Conan the Barbarian, όπου καθήκοντα σεναριογράφου είχε ο Roy Thomas, η ιστορία του οποίου στο συγκεκριμένο τίτλο θα ήταν μακρά και ένδοξη και καθήκοντα σχεδιαστή ο επίσης θρυλικός Barry Windsor-Smith, ο οποίος εγκατέλειψε τον τίτλο μετά το #24. Στο περιοδικό δημοσιεύτηκαν τα τεύχη #1-#3 της αμερικανικής σειράς, ενώ το τεύχος 4 είχε τη διάσημη ιστορία "Ο Πύργος του Ελέφαντα" από το περιοδικό "The Savage Sword of Conan" #24, πάλι σε σενάριο του Τόμας, αλλά σε σχέδιο του John Buscema. Δεύτερη ιστορία του τεύχους ήταν, παραδόξως, το "Eternals" του Jack Kirby, το οποίο θεματολογικά και αισθητικά δεν είχε καμία σχέση με τον Κόναν. Δημοσιεύτηκαν τα πρώτα 3 τεύχη και στη συνέχεια τα 4-7 τα είδαμε στον "Πόλεμο των Άστρων". Η ύλη του περιοδικού συμπληρωνόταν στα τρία πρώτα τεύχη ή από γουέστερν ή από τον πανταχού παρόντα Λοχία Φιούρυ. Η έκδοση ήταν πολύ μέτρια από πλευράς ποιότητας, κάτι που φαινόταν έντονα στις έγχρωμες σελίδες των πρώτων 3 τευχών. Επιπλέον, τα 4 εξώφυλλα δεν είχαν καμία σχέση με τα εξώφυλλα των αυθεντικών τευχών. Στο τεύχος 4 του Καμπανά, είδαμε και για πρώτη φορά το διάσημο χάρτη της εποχής του Κόναν. Πολλά χρόνια μετά διαβάσαμε ξανά τεύχη από αυτή τη σειρά στο περιοδικό Conan ο Εξολοθρευτής Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Κόναν (ο λογοτεχνικός ήρωας) Conan the Barbarian (το περιοδικό) Eternals

Πανδαισία χρωμάτων, έτσι; Την 13-06-1987 κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του νέου περιοδικού των εκδόσεων Καμπανά, "Σούπερ Σπάιντερ Μαν" το οποίο ολοκλήρωσε την κυκλοφορία του την 15-09-1991, μετά από κυκλοφορία 52 τευχών, τα εξώφυλλα των οποίων βλέπετε ανωτέρω. Το περιοδικό ήταν εξ ολοκλήρου έγχρωμο, αν και με ανατύπωση από τα πρωτότυπα με τη μέθοδο της φωτοτυπίας η οποία απέδιδε μετρίου ποιότητας αποτελέσματα. Κάθε τεύχος είχε 84 σελίδες και περιείχε συνήθως από δύο 40-σέλιδα ANNUALS της ΜΑΡΒΕΛ με μεγάλη ποικιλία ηρώων, ορισμένοι από τους οποίους δεν εμφανίστηκαν ούτε στο εβδομαδιαίο Σπάιντερ Μαν που αποτελούσε τον πιο διαδεδομένο τίτλο κόμικ των εκδόσεων Καμπανά εκείνης της εποχής. Επίσης φιλοξένησε διάφορα άρθρα, μια πολύ ζεστή στήλη αλληλογραφίας, δημοσίευε ζωγραφιές των αναγνωστών και τα δύο ανωτέρω ένθετα άλμπουμ που συμπληρώνονταν με αυτοκόλλητα ηρώων της Μάρβελ (το 1ο) ή χαρτάκια αυτοκινήτων που κοβόταν (το 2ο) από το εβδομαδιαίο Σπάιντερμαν. Στις σελίδες του παρέλασαν οι ακόλουθες ιστορίες από ANNUALS: Amazing Spider-Man (1963) Annual No. 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 Marvel Team-Up (1972) Annual No. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Spectacular Spider-Man (1976) Annual No. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 Web of Spider-Man (1985) Annual No. 1, 2, 4, 5, 6 Captain America (1968) Annual No. 3, 5, 6, 7, 8 Iron Man (1968) Annual No. 5, 6, 7, 8, 9 Incredible Hulk (1968) Annual No. 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16 Avengers (1963) Annual No. 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 19 Daredevil (1964) Annual No. 5, 6 West Coast Avengers (1985) Annual No. 1, 2, 3, 4 Marvel Two-In-One (1974) Annual No. 7 ROM (1989) Annual No. 1, 2, 4 X-Factor (1986) Annual No. 1 Αλλά και μια σειρά σπέσιαλ τευχών, όπως: The Saga of the Alien Costume tpb (Amazing Spider-Man 252 έως 259) Captain America Special Edition (1984) No.1 (Captain America No. 110, 111, Tower of Shadows/1969 No. 1) Spectacular Spider-Man (1976) No. 128 έως 132 (συνέχεια από το εβδομαδιαίο Σπάιντερμαν, συμπεριλαμβανομένων και 2 συνεχειών του Kraven's Last Hunt!) Captain America (1968) No. 350 (επετειακό, διπλό τεύχος) Captain America (1968) No. 383 (επετειακό, ΤΕΡΑΣΤΙΟ τεύχος) Iron Man (1968) No. 200 (επετειακό, διπλό τεύχος) Avengers (1963) No. 200 (επετειακό, διπλό τεύχος) Spider-Man vs Wolverine (1987), one-shot Marvel Team-Up (1972) No. 149, 150 Marvel Super Heroes (1991) No. 3, 4 Καθώς και ορισμένες ολιγοσέλιδες δευτερεύουσες ιστορίες που περίσσευαν από το εβδομαδιαίο Σπάιντερμαν, από τα: Captain America (1968) No. 364, 365, 366, 367, 369, 371, 372, 373 Επίσης μέσα στις σελίδες του γνωρίσαμε ορισμένα από τα crossovers events που διαδραματίζονταν εκείνη την εποχή στα Αμερικάνικα Annuals, αν και δυστυχώς όχι ολόκληρα. Συγκεκριμένα πρόκειται για τα: Evolutionary War (μέρη 6, 8, 9, 10, 11) Atlantis Attacks (μέρη 4, 7, 11, 12) Lifeform (μέρη 2, 3 από συνολικά 4) Terminus Factor (μόνο το 5ο και τελευταίο μέρος) Spidey's Totally Tiny Adventure (μέρη 1, 2, 3, 4 - το μόνο που ολοκληρώθηκε!) Δυστυχώς προς το τέλος άρχισε να εκδίδει ξανά παλαιές ιστορίες, πολλές των οποίων είχε ξαναδημοσιεύσει (ίσως λόγω αδιαφορίας ή άγνοιας των τότε συντελεστών της έκδοσης) στο παρελθόν, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να ρίξει την κυκλοφορία του και να οδηγήσει στην αντικατάσταση του από το νέο Captain America. Ευχαριστώ τους Pantheon και eponymus της Αρχειοθήκης Κόμικς για την ευγενική παραχώρηση του οπτικού υλικού.

Ακόμη ένα περιοδικό, που εξέδωσαν οι εκδόσεις Καμπανά και το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1978. Σε αντίθεση με άλλα περιοδικά του Καμπανά, δεν υπήρξε μεγάλο μπέρδεμα με τις σειρές, που φιλοξένησε, αφού βασικά μόνο δύο σειρές δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό: το Inhumans (1975) και το Hero for Hire (1972). Φυσικά, σε σχεδόν κάθε τεύχος υπήρχαν οι αναπόφευκτες προσθήκες με μικρές ιστορίες γουέστερν, πολεμικές ή τρόμου. Οι Inhumans, που έδωσαν το όνομά τους στο περιοδικό, ήταν μια ομάδα υπερηρώων, που αν και γήινοι, έχουν αποκτήσει τις υπερφυσικές τους ικανότητες μέσω πειραμάτων από την εξωγήινη φυλή των Kree. Ζουν απομονωμένοι από την υπόλοιπη ανθρωπότητα στην πόλη Attilan, που είναι κρυμμένη κάπου στα Ιμαλάια. Οι Απάνθρωποι προσπαθούν να κρύψουν την ύπαρξή τους από την υπόλοιπη ανθρωπότητα, επειδή φοβούνται, ότι μπορεί να τους εκμεταλλευθούν οι άνθρωποι. Η κοινωνία τους είναι αυστηρά δομημένη, ταξική και οργανωμένη σε κάστες, από τις οποίες κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει, ανεξάρτητα από τη θέση του. Αρχηγός τους είναι ο Μαύρος Κεραυνός (Black Bolt), καταδικασμένος σε αιώνια σιωπή, επειδή η φωνή του, ακόμη κι ένας ψίθυρος μπορεί να προκαλέσει όλεθρο στον κόσμο. Άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας είναι η Κρύσταλ, η Μέδουσα, ο Τρίτων, ο Κάρνακ και ο Γκόργκον, όλοι τους προικισμένοι με υπερφυσικές δυνάμεις (να μην ξεχνάμε και το "σκύλο" Lockjaw, που έχει την ικανότητα της τηλεμεταφοράς ). Η συγκεκριμένη σειρά έβγαλε μόνο 12 τεύχη στις ΗΠΑ, από τα οποία ο Καμπανάς δημοσίευσε τα 10 σε αυτό το περιοδικό. Σε γενικές γραμμές, αυτή η ομάδα δεν έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ. Υπήρξε ένα graphic novel κάπου στη δεκαετία του 1980, αλλά θα χρειαζόταν να φτάσει το 1998 για να δούμε το θρυλικό run ;των 12 τευχών των Paul Jenkins και Jae Lee, ένα από τα καλύτερα υπερηρωικά κόμικς των τελευταίων δύο δεκαετιών (και κάτι) και το οποίο πρέπει να διαβάσετε ο-π-ω-σ-δ-ή-π-ο-τ-ε! Από τότε κύλησε νερό στο αυλάκι, υπήρξαν πολλές εξελίξεις, άλλες δύο σειρές κόμικς, μια σεζόν τηλεοπτικής σειράς, αλλά οι Απάνθρωποι δεν κατάφεραν να στεριώσουν εκδοτικά στο σύμπαν της Marvel. To Hero for Hire από την άλλη, αφηγείται την ιστορία του Luke Cage, γνωστού και ως Power Man (στα ελληνικά: "Δυνατός"), που μετά από ένα πείραμα αποκτά υπερφυσικές δυνάμεις, τις οποίες προσφέρει προς ενοικίαση. Η έκδοση του περιοδικού ήταν ιστορικό γεγονός, αφού ο Λιουκ Κέιτζ (κατά Καμπανά: "Λουκ Καίητζ") ήταν ο πρώτος μαύρος υπερήρωας σε δικό του περιοδικό της Marvel. Γνήσιο τέκνο της δεκαετίας του 1970 και του Blaxploitation, κινείτο σε μια Νέα Υόρκη σαφώς πιο ρεαλιστική σε σχέση με άλλα κόμικς της εταιρείας, αν και θέματα, όπως ο ρατσισμός, αν και παρόντα, δεν θιγόντουσαν σε βάθος . Από το τεύχος 50 και μετά, ο Power Man έγινε ντουέτο με τον άρχοντα των πολεμικών τεχνών Iron Fist (ελληνική μετάφραση: Σιδηρογροθιάς), τον οποίον το ελληνικό κοινό είχε γνωρίσει στο περιοδικό "Μάστερ Κουνγκ-Φου". Οι περιπέτειές τους συνεχίστηκαν έως το 1986, όταν το περιοδικό σταμάτησε. Από τότε, ο Λιουκ Κέιτζ έγινε μέλος των Defenders, συνδέθηκε με την Τζέσικα Τζόουνς, απέκτησε κι αυτός άλλους τίτλους, έγινε τηλεοπτική σειρά και η αλήθεια είναι, ότι είναι σαφώς πιο αναγνωρίσιμος από τους Απάνθρωπους σήμερα. Στα ελληνικά είδαμ ετα 10 πρώτα τεύχη των περιπετειών του, αλλά μόνο τις ιστορίες, που είχαν εκείνο ως πρωταγωνιστή και όχι τις δευτερεύουσες. Η έκδοση του Καμπανά κινείτο στα γνωστά χαμηλά στάνταρ. Έβγαλε 10 τεύχη με το τελευταίο να κυκλοφορεί το Δεκέμβριο του 1980. Προκαλεί εντύπωση, το γεγονός, ότι παρά τον τίτλο του περιοδικού, οι Απάνθρωποι δεν εμφανίστηκαν ούτε σε ένα εξώφυλλο, αφού σε όλα κυριαρχούσε ο Λιουκ Κέιτζ. Είναι μάλλον περιττό να προσθέσω, ότι και αυτά τα τεύχη είναι πλέον πολύ δυσεύρετα. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη (στα αγγλικά) Inhumans (wikipedia) Luke Cage (wikipedia)

Αν και είναι και οι δύο λυκάνθρωποι, ο ήρωας αυτού του περιοδικού δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τον ήρωα του περιοδικού "Μαν-Γουλφ". Το κεντρικό κόμικ αυτού του περιοδικού ήταν το "Werewolf by night" και τραγικός ήρωας ο Τζακ Ράσελ, που λόγω μιας αρχαίας οικογενειακής κατάρας είναι καταραμένος να μεταμορφώνεται σε λυκάνθρωπο και να σκορπίζει το χάος γύρω του. Ο (αντι)ήρωας έκανε την εμφάνισή του το Φεβρουάριο του 1972 στο περιοδικό "Marvel Spotlight" και πολύ σύντομα, το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, αποκτά το δικό του τίτλο, ο οποίος ξεκινά ακριβώς από το σημείο, που είχε σταματήσει η προηγούμενη ιστορία του, στο Marvel Spotlight #4. Ο Καμπανάς έφερε ακριβώς αυτόν τον τίτλο στην Ελλάδα, ξεκινώντας από το #1 και αυτός είναι και ο λόγος, που η ιστορία φαίνεται να μην ξεκινά από την αρχή. Το πρώτο ελληνικό τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1978 και το 8ο και τελευταίο το Σεπτέμβριο του 1979. Ο αμερικανικός τίτλος έφτασε, νομίζω, έως το τεύχος 43 (Μάρτιος του 1977) και στη συνέχεια ο χαρακτήρας έκανε σποραδικές εμφανίσεις σε άλλα περιοδικά. Ο Καμπανάς δημοσίευσε τα 8 πρώτα τεύχη της αμερικανικής έκδοσης με τη σωστή σειρά. Ως δεύτερη ιστορία επιλέχθηκε ο Skull the Slayer, άλλος αντιήρωας, που περιφερόταν σε μια εναλλακτική Γη, όπου άνθρωποι, εξωγήινοι και δεινόσαυροι ζούσαν μαζί (θα μου πείτε τώρα, ότι παρόμοια σκηνικά έχουμε και στην "κανονική" Γη της Marvel ). Ο Skull, που φυσικά ο Καμπανάς τον μετέφρασε ως "Σκουλ", εμφανίστηκε στο δικό του περιοδικό το 1975, το οποίο όμως έβγαλε μόνο 8 τεύχη. Ο Καμπανάς δημοσίευσε τα 7 από αυτά, στα ισάριθμα πρώτα τεύχη του περιοδικού, ενώ αξίζει να σημειωθεί, ότι ο Σκαλ (ή Σκουλ, τέλος πάντων) εμφανίστηκε στα μισά εξώφυλλα της σειράς, και συγκεκριμένα στα τεύχη 1-3 και 8. Και οι δύο σειρές, και κυρίως ο Λυκάνθρωπος, ήταν ενδεικτικές των πειραματισμών της Marvel στη δεκαετία του 1970, όταν προσπαθούσε να διευρύνει τη θεματολογία της και να προσεγγίσει ένα κάπως διαφορετικό κοινό, που δεν περιοριζόταν μόνο στα υπερηρωικά κόμικς. Δεν είναι σε καμία περίπτωση τα καλύτερα δείγματα του είδους, αλλά παρουσιάζουν ενδιαφέρον, ειδικά ο Λυκάνθρωπος, κατά τη γνώμη μου πάντα. Τα τεύχη συμπληρωνόντουσαν κλασικά με ιστορίες γουέστερν ή τρόμου, ενώ έκανε και μια εμφάνιση ο πανταχού παρών Λοχίας Φιούρυ. Στο τεύχος 5 υπάρχει η συνέχεια μιας ιστορίας του Χουλκ από το #7 του δικού του τίτλου, ενώ στα τεύχη 7 και 8 υπάρχουν οι ιστορίες από το "The Mighty Thor" 132 και 133 (συνεχίζοντας από το "Οδύσσεια 2001"). Περιττό μάλλον να προσθέσω, ότι τα ελληνικά τεύχη είναι πλέον πολύ δύσκολο να βρεθούν. Όσοι τα ψάχνετε, να έχετε υπόψη, ότι από λάθος αρίθμηση, υπάρχουν 2 τεύχη με τον αριθμό 7 (γεγονός όχι πρωτάκουστο για Καμπανά). Το ένα από αυτά (το αριστερό) είναι στην πραγματικότητα το #4. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη (όλες στα αγγλικά) wikipedia για το Werewolf by Night wikipedia για το Skyll the Slayer Όλες οι εμφανίσεις του Λυκανθρώπου κατά χρονολογική σειρά

Ακόμη μια έκδοση του Καμπανά, η οποία ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1978. Εδώ έχουμε ένα συνδυασμό υπερηρωικού κόμικ και κόμικ τρόμου, αφού η κεντρική ιστορία αφηγείται τις περιπέτειες του Τζον Τζέημσον, γιου του εκδότη και ορκισμένου εχθρού του Σπάιντερ-Μαν, Τζέι Τζόνα Τζέιμσον. Ο Τζον ήταν αστροναύτης, αλλά σε μια αποστολή βρήκε μια πέτρα στη Σελήνη, η οποία τον μετέτρεπε σε λυκάνθρωπο, κάθε φορά που είχε πανσέληνο. Κατά τη διάρκεια της μεταμόρφωσής του, ο Τζον / Λυκάνθρωπος ερχόταν αντιμέτωπος με πολλούς ήρωες και εγκληματίες τους σύμπαντος της Marvel. Το περιοδικό ήταν μεταφορά του τίτλου "Creatures on the Loose", ο οποίος είχε ξεκινήσει με άλλη ονομασία (Tower of Shadows) και άλλαξε μετά το τεύχος 10. Ο Καμπανάς ξεκίνησε να δημοσιεύει ιστορίες από το τεύχος 30 του αμερικανικού περιοδικού, που νομίζω, ότι ήταν το πρώτο με ήρωα τον Μαν-Γουλφ και τις έφτασε έως το αμερικάνικο #37, εκεί που σταμάτησε και η αμερικανική σειρά, στην οποία συνείσφεραν σημαντικά ονόματα, όπως ο Doug Moench και George Perez. Στα τέσσερα πρώτα τεύχη, η δεύτερη ιστορία είναι η Ms. Marvel του volume 1 #1 - #4 (όχι η τρέχουσα, η Kamala Khan, αλλά η αυθεντική, η Κάρολ Ντάνβερς, προτού γίνει Captain Marvel) όπου έγραφαν σενάρια οι Gerry Conway και Chris Claremont και έκανε σχέδιο ο John Buscema, τουλάχιστον στα τεύχη, που είδαμε από τον Καμπανά. Στο τεύχος 4 δημοσιεύτηκε μια σύντομη ιστορία του Σόλομον Κέιν από το περιοδικό Kull and the Barbarians #3, στο τεύχος 5 μια ιστορία του Blade από το Marvel Preview #3, ενώ στα τεύχη 5 και 6 δημοσιεύτηκαν ιστορίες από το Monster Of Frankenstein #17 και #18 αντίστοιχα, συνεχίζοντας το συγκεκριμένο τίτλο από το σημείο, που σταμάτησε όταν ανεστάλη η έκδοση του περιοδικού "Γκραν Γκινιόλ". Σε κάποια τεύχη είχαν δημοσιευτεί σύντομες ιστορίες γουέστερν και ο αναπόφευκτος Λοχίας Φιούρυ. Τελικά, το περιοδικό σταμάτησε στο τεύχος 7, που κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1979, αφού είχε σταματήσει και η αμερικανική σειρά. Το τέλος του συγκεκριμένου story arc δημοσιεύτηκε σε άλλο αμερικανικό περιοδικό, αλλά όχι από τον Καμπανά. Ως σειρά είναι καλή, κάτι ελαφρώς διαφορετικό από τα συνηθισμένα υπερηρωικά, αλλά δεν είναι κάτι σπουδαίο. Κατά τη γνώμη ου, οι ιστορίες καθαρού τρόμου, που πλαισιώνουν την κεντρική, είναι σίγουρα καλύτερες. Τον Man-Wolf δεν θυμάμαι να τον ξαναείδαμε σε περιοδικό του Καμπανά, παρά μόνο ως γκεστ σταρ σε διάφορες ιστορίες του Σπάιντερ-Μαν. Τη Ms, Marvel την ξαναείδαμε στη δεκαετία του 1980 από τη Μαμούθ, αρχικά στη Σπάιντερ-Γούμαν, μετά στους 4 Φανταστικούς και τέλος σε δικό της τόμο. Μάλλον είναι περιττό να προσθέσω, ότι και αυτή η σειρά είναι πλέον πάρα, πάρα πολύ δύσκολο να βρεθεί. Να σημειώσω επιπλέον, ότι υπάρχει και μια άλλη σειρά του Καμπανά με τίτλο "Λυκάνθρωπος", αλλά το συγκεκριμένο κόμικ, όπως και ο κεντρικός ήρωας, δεν έχει καμία σχέση με αυτό εδώ το κόμικ (περισσότερα, όταν γίνει η αντίστοιχη παρουσίαση). Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη (στα αγγλικά και οι δύο): Για την αμερικάνικη σειρά Tower of Shadows / Creatures on the Loose Για το χαρακτήρα του Μαν-Γουλφ

Ορίστε και ένα περιοδικό κόμικς, που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 1977, για να εκμεταλλευθεί την προβολή της θρυλικής ταινίας στην Ελλάδα και φυσικά δημοσίευε τις αντίστοιχες ιστορίες που είχε αρχίσει να δημοσιεύει η Marvel από τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς. Τα κόμικς υπογραφόντουσαν από σημαντικά ονόματα του χώρου (Roy Thomas, Howard Chaykin κυρίως, τουλάχιστον στα πρώτα τεύχη, από το #11 ανέλαβαν οι Archie Goodwin και Carmine Infantino). Τα πρώτα 6 τεύχη ήταν η μεταφορά σε κόμικς της ταινίας και στη συνέχεια συνέχισαν με πρωτότυπες ιστορίες. Η πρώτη σειρά έφτασε τα 107 τεύχη και φυσικά δημοσίευσε και τις μεταφορές των δύο επόμενων ταινιών, "Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται" και "Η Επιστροφή των Τζεντάι". Από όσα τεύχη έχω διαβάσει (δηλαδή, όσα περιέχονται σε αυτή τη σειρά του Καμπανά, επομένως κρίνω από μικρό δείγμα) πιστεύω ότι οι πρωτότυπες ιστορίες ήταν αρκετά ενδιαφέρουσες και με πολλή φαντασία. Ο Καμπανάς πήρε τη σειρά και τη μετάφρασε στα ελληνικά σε κακή εκτύπωση και άθλια χρώματα, όπως πάντα κυκλοφορώντας τελικά 9 τεύχη με το τελευταίο να κυκλοφορεί τον Μάιο του 1979. Τα δύο πρώτα τεύχη είχαν από 2 iιστορίες Star Wars και τα υπόλοιπα από μία. Από το τρίτο τεύχος ξεκινά ως δεύτερη ιστορία το "2001¨Η Οδύσσεια του Διαστήματος" και φτάνει έως και το πέμπτο, αφού μετά μετακόμισε στο δικό της περιοδικό. Στα τεύχη 6-9 η δεύτερη ιστορία ήταν οι Eternals, οι οποίοι μετακόμισαν εκεί από το περιοδικό "Κόναν". Στον "Πόλεμο των Άστρων" δημοσιεύτηκαν τα τεύχη 4-7. Τουλάχιστον, οφείλουμε να ομολογήσουμε, ότι οι δεύτερες ιστορίες ήταν απολύτως ταιριαστές με την κύρια. Σε κάθε τεύχος, υπήρχε και είτε μια σύντομη ιστορία γουέστερν, είτε μια πολεμική ιστορία. Το τεύχος 12 της αμερικανικής σειράς δημοσιεύτηκε στο #17 του "Άιρον Μαν" και νομίζω, ότι αυτή ήταν η τελευταία εμφάνιση του κόμικ από τον Καμπανά. Σίγουρα τουλάχιστον μια από τις διασκευές των δύο επόμενων ταινιών δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Σούπερ-Μπόϋ", αλλά δεν θυμάμαι ποια, νομίζω ήταν "Η επιστροφή των Τζεντάι". Επίσης, δεν θυμάμαι πλέον, που είχε δημοσιευτεί η δεύτερη, αν είχε δημοσιευτεί. Πολλά χρόνια μετά, η Καθημερινή κυκλοφόρησε ξανά τις διασκευές των τριών αρχικών ταινιών, αλλά και των τριών επόμενων σε πολύ ωραίους, σκληρόδετους τόμους. Δύσκολη σειρά κι αυτή να βρεθεί, πλέον. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Πηγές για περαιτέρω μελέτη Wikipedia

Στην αρχή, υπήρχε το βιβλίο του Άρθουρ Κλαρκ. Μετά (ή πιο σωστά, σχεδόν ταυτόχρονα, αφού το βιβλίο γραφόταν παράλληλα με τα γυρίσματα) υπήρξε η εμβληματική ταινία του Στάνλεϋ Κιούμπρικ, που έθεσε ένα σχεδόν ανυπέρβλητο μέτρο σύγκρισης για κάθε ταινία ΕΦ, τόσο πριν, όσο και μετά από αυτήν. Ίσως θα έπρεπε να μην το περιορίσω σε ταινίες ΕΦ, αφού η συγκεκριμένη ταινία, θεωρείται από τις καλύτερες ταινίες, όλων των εποχών (προσωπικά είναι μια από τις αγαπημένες μου ταινίες). Και μετά ήρθε το κόμικ. Το 1976, η Marvel Comics αποφάσισε να δημοσιεύσει μια μεταφορά της ταινίας σε μορφή κόμικ. Το έργο ανατέθηκε στον Τζακ Κέρμπι, δεδηλωμένο οπαδό της ταινίας και το κόμικ κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά σε μορφή Treasury Edition, έχοντας λίγες αποκλίσεις από την ταινία του Κιούμπρικ. Ο Κέρμπι και η Marvel Comics αποφάσισαν να συνεχίσουν την ιστορία, ανεξάρτητα από την ταινία με μια μηναία σειρά, η οποία θα εξερευνούσε περαιτέρω ορισμένες πτυχές της ιστορίας. Τελικά, η σειρά έβγαλε 10 τεύχη και λίγο μετά την ολοκλήρωσή της, ο Καμπανάς αποφάσισε να τη φέρει στη χώρα μας, καταρχάς μέσα στο περιοδικό "Ο Πόλεμος των Άστρων", όπου στα τεύχη 3-5 δημοσιεύτηκαν τα αμερικάνικα τεύχη 1-3 και μετα στο δικό της περιοδικό, το οποίο κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1978 και τελικά έβγαλε μόνο 4 τεύχη, με το τελευταίο να κυκλοφορεί τον Απρίλιο του 1979. Το περιοδικό ξεκίνησε να δημοσιεύει τις ιστορίες από εκεί που είχαν σταματήσει στον "Πόλεμο των Άστρων", δηλαδή από το #4 και έφτασε έως και το #7 της αμερικανικής σειράς. Μετά τη διακοπή της έκδοσης, τα τεύχη #8 και #9 δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Άιρον Μαν" στα τεύχη #11 και #12 αντίστοιχα. Το 10ο και τελευταίο τεύχος δεν δημοσιεύτηκε ποτέ στα ελληνικά. Αξίζει να σημειωθεί, ότι, από όσο γνωρίζω η αμερικανική σειρά δεν έχει βγει σε αυτόνομη έκδοση, ίσως λόγω δικαιωμάτων. Ως δεύτερη ιστορία επελέγη ο Θωρ, το περιοδικό του οποίου είχε ήδη σταματήσει. Στα 4 τεύχη της σειράς δημοσιεύτηκαν τα τεύχη 128-131 της αμερικανικής σειράς (από το #129 δημοσιεύτηκε μόνο η ιστορία του Θωρ και όχι εκείνη του Tales from Asgard, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα τεύχη). Συνεπώς, στο "Οδύσσεια 2001" συνεχίστηκε ο Θωρ, από το σημείο που είχε σταματήσει στο δικό του περιοδικό. Ως τρίτη ιστορία υπήρχε ένα γουέστερν, εκτός από το #2, όπου υπήρχε το πρώτο μισό μια ιστορίας του Λοχία Φιούρυ (από το #101). Είναι δύσκολο να αξιολογηθεί το κόμικ σήμερα. Σίγουρα πρόκειται, ίσως, για την πιο προσωπική δουλειά του Κέρμπι στη Marvel Comics. Από την άλλη, το πρόβλημα είναι, ότι σίγουρα βασίζεται σε ένα κορυφαίο έργο, που είναι πολύ να γραφτεί κάτι αντάξιό του. Η αλήθεια είναι, ότι η προσπάθεια να δοθούν κάποιες εξηγήσεις σε κάποια πράγματα ή να γίνει μια εμβάθυνση ή επέκταση σε ορισμένα άλλα σίγουρα ξενίζει τους φανατικούς της ταινίας. Το κόμικ είναι σίγουρα ενδιαφέρον, δείχνει σε πολλά σημεία το ενδιαφέρον του Κέρμπι για την έννοια της κοσμογονίας, αλλά - κακά τα ψέμματα - ο πήχης ήταν πάρα, πάρα πολύ ψηλά. Αυτό δεν σημαίνει ότι το κόμικ είναι αδιάφορο, κάθε άλλο, εξάλλου έχει εμπνεύσει και ένα ολόκληρο βιβλίο που το αναλύει (το οποίο δεν έχω διαβάσει). Θα ήθελα να διαβάσω, πάντως, και τις γνώμες, όσων έχουν διαβάσει το κόμικ. Το κόμικ είναι πλέον δυσεύρετο, όπως όλα του Καμπανά, ίσως λίγο λιγότερο δυσεύρετο από άλλα. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Η εικόνα από Treasury Edition είναι από το Ίντερνετ. Πηγές για περαιτέρω μελέτη (όλες στα αγγλικά)! wikipedia openculture.com Άρθρο για το κόμικ από το συγγραφέα του προαναφερθέντος βιβλίου

Το Φεβρουάριο του 1978, ο Καμπανάς εκδίδει ακόμη ένα περιοδικό, που απεδείχθη εξαιρετικά βραχύβιο, τον "Θωρ", που φυσικά επικεντρωνόταν στις περιπέτειες του πανίσχυρου Θεού της Νορβηγικής Μυθολογίας και μέλους των Εκδικητών. Το περιοδικό κράτησε μόλις 4 τεύχη, με το τελευταίο να κυκλοφορεί τον Αύγουστο τις ίδιας χρονιάς και τις περιπέτειες του Θωρ να μεταφέρονται σε άλλο περιοδικό (και μετά σε άλλο, και μετά σε άλλο ). Περιέργως, ως δεύτερη ιστορία επελέγη ο Kull και όχι κάποιο πιο συναφές υπερηρωικό. Γενικά, στα 4 τεύχη, το περιοδικό έδειξε μεγάλη ποικιλία επιλογών, αφού οι ιστορίες που δημοσιεύθηκαν, ήταν οι εξής: 1ο τεύχος: Journey into Mystery (1962) # 125, Kull the Conqueror (1971) # 1 και μια ιστορία γουέστερν 2ο τεύχος: The Mighty Thor (1966) #126, Kull the Conqueror (1971) #2 3ο τεύχος: The Mighty Thor (1966) #127, Kull the Conqueror (1971) #3 και μια πολεμική ιστορία 4ο τεύχος: The Rampaging Hulk (1977) #9, Kull and the Barbarians (1975) #3 (ως "Κουλ ο Καταστροφέας", με την ιστορία να ολοκληρώνεται σε άλλο περιοδικό της εκδοτικής) Εντύπωση προκαλεί η επιλογή του τέταρτου τεύχους, όπου φυσικά ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Hulk και όχι ο Θωρ, αν και ο τελευταίος εμφανίζεται αρκετά στην ιστορία, όπως και οι υπόλοιποι Εκδικητές Επισημαίνεται, ότι το The Mighty Thor #127, είναι φυσικά, το αμέσως επόμενο τεύχος από το Journey Into Mystery 126, αφού το περιοδικό άλλαξε ονομασία σε εκείνο το σημείο. Τον Θωρ τον είδαμε στη συνέχεια σε αρκετές άλλες εκδόσεις στην Ελλάδα, καμία από τις οποίες δεν κράτησε πολλά τεύχη.. Οι συγκεκριμένες ιστορίες σε αυτό το περιοδικό είναι αρκετά παλιές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, και δημιουργημένες από το δίδυμο Stan Lee και Jack Kirby. Και αυτή η σειρά, όπως όλες του Καμπανά, έχουν γίνει πλέον πολύ δυσεύρετες. Τα σκαναρίσματα είναι από τον @GreekComicFan και Pantheon Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Wikipedia (στα αγγλικά)

Το 1979 ο Καμπανάς αποφασίζει να κυκλοφορήσει ένα περιοδικό αφιερωμένο αποκλειστικά στις περιπέτειες του Λοχία Φιούρυ (Sgt. Fury) στο Β' ΠΠ με τίτλο απλά το όνομα του ήρωα, ο οποίος ήταν ήδη γνωστός στο αναγνωστικό κοινό του Καμπανά, αφού διάφορες περιπέτειές του είχαν δημοσιευτεί και σε αρκετούς άλλους τίτλους της εκδοτικής, συνήθως σπασμένες σε δύο μέρη. Το περιοδικό του Καμπανά αντλούσε φυσικά την πρώτη ύλη από το Sgt Fury and his Howling Commandos (1963) με αμιγώς πολεμικές ιστορίες, χωρίς το υπερηρωικό στοιχείο, ήταν δε ίσως το μοναδικό από τα περιοδικά που εξέδωσε ο Καμπανάς, που σε κανένα τεύχος του δεν φιλοξένησε ως δεύτερη ιστορία κάποιον άλλον τίτλο, παρά μόνο κάποιες σύντομες ιστορίες γουέστερν, απλά για να συμπληρωθεί ο αριθμός των σελίδων. Τελικά έβγαλε μόνο 4 τεύχη με το τελευταίο να κυκλοφορεί στις αρχές του 1980. Στις ΗΠΑ πάντως, το περιοδικό απεδείχθη αρκετά δημοφιλές και ολοκλήρωσε την εκδοτική του πορεία το 1981 φτάνοντας τα 167 τεύχη. Κλασικές πολεμικές ιστορίες γεμάτες δράση και ηρωισμό στα πλαίσια της εποχής εκείνης, χωρίς κατά τη γνώμη μου κάτι ρηξικέλευθο ή ανατρεπτικό, ούτε σε σεναριακό, ούτε σε σχεδιαστικό επίπεδο, κρίνοντας τουλάχιστον από τα πολύ λίγα τεύχη, που έχω διαβάσει, αλλά δεν είμαι και αρμόδιος για να τις κρίνω, αφού δεν είμαι ιδιαίτερα λάτρης των πολεμικών κόμικς. Στα 4 τεύχη του περιοδικού κυκλοφόρησαν τα αμερικανικά τεύχη 39 και 112 (#1), 40 και 114 (#2), 115 και 116 (#3), 117 και 118 (#4). Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα Πηγές για περαιτέρω μελέτη Wikipedia (στα αγγλικά)

Η μηνιαία έκδοση του εβδομαδιαίου "Φάντομ" πρακτικά πρέπει να ξεκίνησε αφού είχε τελειώσει το πρώτο, άρα εάν ισχύει αυτό, μάλλον θα πρέπει να θεωρείται δεύτερη περίοδος. Τα στοιχεία της έκδοσης γράφουν ότι το περιοδικό ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1967 (sic! - προφανώς τυπογραφικό λάθος), αλλά δεν γνωρίζω πότε ακριβώς. Στο εκδοτικό σημείωμα αναγράφεται ότι οι εκδότες ήθελαν να δημοσιεύσουν μεγαλύτερες ιστορίες, που δεν χωρούσαν στο εβδομαδιαίο. Δεν έχω να προσθέσω κάτι παραπάνω εδώ, από αυτά, που είχα γράψει στην παρουσίαση του εβδομαδιαίου. Ήταν ωραίο περιοδικό, πολυσέλιδο, με δύο σελίδες ασπρόμαυρες και δύο έγχρωμες και με αρκετές ιστορίες, μεταξύ των οποίων υπήρχε και Φλας Γκόρντον και Μάντρεϊκ - ο οποίος, θυμίζω, ήταν και αυτός δημιουργία του Lee Falk (ανήκει στο ίδιο "σύμπαν" με το Φάντομ και υπήρξαν και κοινές περιπέτειες των δύο), αλλά και διηγήματα και χιουμοριστικά στριπάκια. Το περιοδικό έβγαλε τελικά μόνο 10 τεύχη, με το τελευταίο να κυκλοφορεί τον Σεπτέμβριο του 1977. Πάρα πολύ δύσκολο να βρεθούν τα τεύχη, ιδιαίτερα τα μεγάλα νούμερα και για αυτό το λόγο είναι και αρκετά ακριβά. Όλα τα σκαναρίσματα είναι δικά μου. Πηγές για περαιτέρω μελέτη θα βρείτε στο θέμα του εβδομαδιαίου Φάντομ. Περιορίζομαι να παραθέσω ξανά το εξής: Phantom Wiki (στα αγγλικά με σχεδόν τα πάντα για τον ήρωα, ενώ εδώ μπορείτε να βρείτε και ταυτοποίηση των ιστοριών για πολλά από τα ελληνικά τεύχη) και να προσθέσω το εξής: Wikipedia για το χαρακτήρα του Mandrake (στα αγγλικά)

Το Μάιο του 1978, ο Καμπανάς κυκλοφορεί ένα ακόμη περιοδικό, το "Μαύρο Πάνθηρα", που είχε κάνει αίσθηση ως κόμικ στις ΗΠΑ λίγο καιρό πιο πριν (το περιοδικό κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το Γενάρη του 1977). Ως πρώτη ύλη, επελέγη φυσικά η σειρά που είχε ξεκινήσει ο Jack KIrby, η οποία χαρακτηριζόταν από φουτουριστικές περιπέτειες, ένα κράμα ΕΦ και υπερφυσικών στοιχείων, χωρίς καθόλου αναφορές σε κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις, σε αντίθεση με προηγούμενες ιστορίες του ήρωα, γραμμένες από τον Don McGregor, που είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό Action in the Jungle, με αποκορύφωμα τη σύγκρουση του Μαύρου Πάνθηρα με την Κου-Κουξ-Κλαν. Η προσέγγιση του McGregor ήταν ίσως υπερβολικά πολιτική για τη Marvel εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τον ίδιο το συγγραφέα και σε συνδυασμό με τις χαμηλές πωλήσεις, οδήγησαν στην ακύρωση της σειράς και την αντικατάστασή της από μια καινούρια με τελείως διαφορετικό προσανατολισμό. Από την άλλη, θα μπορούσε κάποιος να αντιτάξει, ότι ο Κέρμπι ήταν ο συν-δημιουργός του ήρωα και σίγουρα ήταν κατάλληλος να δώσει μια άλλη προσέγγιση στον ήρωα - το αν ήταν καλύτερη ή όχι, αυτό είναι ένα θέμα, που σηκώνει πολλή συζήτηση κατά τη γνώμη μου Για την αμερικανική σειρά του Κέρμπι και κατ'επέκταση των ιστοριών της ελληνικής σειράς μπορείτε να διαβάσετε εδώ, στο εξαιρετικό άρθρο του @Spyros Andrianos, οπότε δεν υπάρχει κάτι παραπάνω να πω εγώ.παρά μόνο να προσθέσω τις ιστορίες που δημοσιεύτηκαν στα 8 τεύχη του περιοδικού, το οποίο σταμάτησε με το τεύχος Αυγούστου 1978. Ούτε όμως η αμερικανική σειρά μακροημέρευσε, αφού έφτασε τα 15 τεύχη. Δημοσιεύτηκαν τα τεύχη 1-8 του Black Panther vol 1, από ένα σε κάθε τεύχος, Στα δύο πρώτα τεύχη, υπήρχαν τα τεύχη 9 και 10 αντίστοιχα του Χάουαρντ Ντακ, αφού το δικό του περιοδικό είχε σταματήσει. Στα τρία πρώτα τεύχη υπήρχε Red Sonja και συγκεκριμένα τα τεύχη 8-11 του Vol. 1 Στο τεύχος 4 υπήρχε η πολυσέλιδη ιστορία του Punisher Death Sentence από το περιοδικό Marvel Preview No 2 (1975) Στα τεύχη 5-8 υπήρχε Ghost Rider από το Vol.1 και συγκεκριμένα τα τεύχη 1-3 και το 35 Η ύλη συμπληρωνόταν από γουέστερν, Λοχία Φιούρυ ή ιστορίες τρόμου ανάλογα με το τεύχος. Από Μαύρο Πάνθηρα είδαμε στα ελληνικά την ιστορία "Panthers Prey" στο Αγόρι, αλλά δεν θυμάμαι σε ποια τεύχη και μετά την έκδοση από το Οξύ το 2018, για την οποία μπορείτε να διαβάσετε στην έξοχη παρουσίαση του @GreekComicFan Θα δούμε άραγε τίποτα άλλο από το Μαύρο Πάνθηρα στα ελληνικά; Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Wikipedia για τον ήρωα και τις διάφορες εκδόσεις του (στα αγγλικά) Wikipedia για το Jungle Action (στα αγγλικά)

Άλλο ένα ιστορικό κόμικ, που κυκλοφόρησε στη χώρα μας τη δεκαετία του 1970 από τις εκδόσεις Καμπανά. Μιλάμε για το θρυλικό "Φάντομ", ένα κόμικ, που πρωτοεμφανίστηκε στις ΗΠΑ το 1936 και αφού γνώρισε τεράστια επιτυχία και κυκλοφόρησε σε πολλές χώρες, θεωρείται ως πρόδρομος των υπερηρωικών κόμικς. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: ο Φάντομ είναι δημιουργία του Lee Falk για την King Features Syndicate στις αρχές του 1936. Ο Φάντομ ήταν ένας λευκός μαχητής εναντίον του εγκλήματος, ο οποίος είχε την έδρα του μέσα στη ζούγκλα σε ένα φανταστικό κράτος της Αφρικής. Δεν ήταν ο πρώτος, που έφερε αυτό το όνομα και αυτό το κοστούμι, αντιθέτως είναι ο 21ος, αφού ο πρώτος Φάντομ ξεκίνησε τη δράση του το 1536 και ο τίτλος περνάει από πατέρα σε γιο. Αυτό είναι κάτι που πολλοί στο σύμπαν του Φάντομ δεν το γνωρίζουν και για αυτό τον θεωρούν αθάνατο, μια φήμη την οποία ο ίδιος συντηρεί, προκειμένου να περιβάλλει τον εαυτό του με την αίγλη του υπερφυσικού. Στην πραγματικότητα, δεν έχει καθόλου υπερφυσικές δυνάμεις, αλλά μόνο γυμνασμένο κορμί και ιδιαίτερη ευφυΐα. Ο Φολκ έγραφε τα σενάρια και έκανε και το σχέδιο, αλλά γρήγορα έδωσε τη σχεδιαστική και μετέπειτα τη σεναριακή σκυτάλη σε άλλους δημιουργούς, παραγωγικότερος εκ των οποίων υπήρξε ο Wilson McCoy, αλλά ο ίδιος συνέχισε να ασχολείται με τον Φάντομ έως το θάνατό του. Παράλληλα, η διεθνής επιτυχία της σειράς, οδήγησε και δημιουργούς από άλλες χώρες να δημιουργήσουν πρωτότυυπες ιστορίες με τον Φάντομ. Στις ΗΠΑ η σειρά κυκλοφόρησε από πολλούς εκδότες, ανάμεσα στους οποίους η Gold Key, αλλά και η Marvel σε μια μίνι σειρά τη δεκαετία του 1980, νομίζω. Ο Φάντομ είναι ένας συνδυασμός του Ταρζάν και άλλων μασκοφόρων ηρώων που μεσουρανούσαν στα κόμικς και στα λαϊκά αναγνώσματα τότε, υπήρξε όμως ο πρώτος που εμφανίστηκε με κοστούμι και μάσκα, η οποία έκρυβε τις κόρες των ματιών, ένα χαρακτηριστικό, το οποίο χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στη συνέχεια. Ο συνδυασμός εξωτικής περιπέτειας και υπερφυσικού στοιχείου αποδείχτηκε ιδιαίτερα θελκτικός και υπολογίζεται έφτασε να διαβάζεται από 100 εκατομμύρια ανθρώπους ημερησίως! Ο Falk ανακάτευε μα μαεστρία διάφορα στοιχεία στις ιστορίες του και εμφάνιζε και ιστορίες από τους προηγούμενους κατόχους του τίτλου, πράγματα, που σίγουρα συνέβαλλαν στη δημοφιλία του κόμικ, Φυσικά έγινε τηλεοπτική και ραδιοφωνική σειρά, βιντεοπαιχνίδι, αλλά και τουλάχιστον μια ταινία, που δεν έχω δει. Και τελικά ήρθε και στη Ελλάδα. Όχι όμως από τον Καμπανά, αλλά από τον Τερζόπουλο, ο οποίος τον έφερε για πρώτη φορά σε περιοδικό μέσα στο "Βέλος" τέλη της δεκαετίας του 1960 και αρχές του 1970 (ενδέχεται βέβαια να είχε δημοσιευτεί και σε εφημερίδες ή περιοδικά πιο πριν ή στο ενδιάμεσαο). Όταν το περιοδικό αυτό σταμάτησε, ο Καμπανάς πήρε τα δικαιώματα και στις 25 / 06/1975 κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του περιοδικού με μια ιστορία ιταλικής προέλευσης. Το περιοδικό έκλεισε τον κύκλο του στις 31/12/1976, όταν κυκλοφόρησε το 80ο τεύχος. Τα πρώτα 26 τεύχη ήταν τυπωμένα σε ασπρόμαυρο και το γνωστό πορτοκαλί, αλλά από το τεύχος 27, που κυκλοφόρησε παραμονή Χριστουγέννων του 1975, ο Φάντομ άρχισε να κυκλοφορεί σε τετράχρωμες και ασπρόμαυρες σελίδες εναλλάξ. Ο Καμπανάς κυκλοφόρησε και ένα μηνιαίο Φάντομ, που ξεκίνησε λίγο πριν σταματήσει το εβδομαδιαίο και έβγαλε μόνο 10 τεύχη, υπήρξε και πολύ σύντομη παρουσία του ήρωα σε άλλες εκδόσεις, ενώ τον είδαμε εξ ολοκλήρου έγχρωμο και στην τελευταία έκδοση του Μπλεκ. Η έκδοση του Καμπανά περιείχε, εκτός από τον Φάντομ και μια δεύτερη ιστορίες ή κάποιες μικρότερες. Τα πρώτα τεύχη φιλοξενούσαν ιστορίες της σειράς Tim Tyler's Luck, αλλά δημοσιεύτηκαν και άλλες σειρές, όπως ενδεικτικά, Χάγκαρ, Μπητλ Μπέιλι, Φλας Γκόρντον. Κάποιες από τις ιστορίες ήταν ιταλικής προέλευσης, ειδικά στα πρώτα τεύχη, αλλά μετά άρχισαν να δημοσιεύονται και ιστορίες των Falk και McCoy, μάλλον χωρίς χρονολογική σειρά. Το περιοδικό ήταν σε μικρό σχήμα (για αυτό και στην πιάτσα των συλλεκτών τα τεύχη της σειράς αποκαλούνται και "Φαντομάκια" σε φτωχή δυστυχώς ποιότητα εκτύπωσης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι πολλά εξώφυλλα της ελληνικής έκδοσης, όπως αυτό, που βλέπετε παρακάτω φιλοτεχνήθηκαν από τον Έλληνα καλλιτέχνη Ισαάκ Μοσχίδη. Οι ιστορίες είναι παλιές, κάποιες πολύ παλιές και αυτό φαίνεται στο σενάριο και στο σχέδιο. Έχουν μια παλαιομοδίτικη αφέλεια, αλλά όχι στο βαθμό που ίσως θα περίμενε κάποιος. Δεν θα προσποιηθώ, ότι είμαι γνώστης του πρωτότυπου υλικού, έτσι ώστε να κρίνω εάν οι ιστορίες που δημοσίευσε ο Καμπανάς είναι αντιπροσωπευτικές. Ιδιαίτερα δύσκολη σειρά να συμπληρωθεί, λόγω του σχετικά μεγάλου αριθμού τευχών. Αρχίζει και ανεβαίνει η τιμή και σε αυτό το περιοδικό. Εκτός από το στριπ του αμερικάνικου Φάντομ, που βρέθηκε στο Ίντερνετ, όλα τα άλλα σκαναρίσματα είναι δικά μου. Πηγές για περαιτέρω μελέτη: Wikipedia (στα αγγλικά) Phantom Wiki (στα αγγλικά με σχεδόν τα πάντα για τον ήρωα, ενώ εδώ μπορείτε να βρείτε και ταυτοποίηση των ιστοριών για πολλά από τα ελληνικά τεύχη) ghostwhowalks, άλλη μια wiki στα αγγλικά για το κόμικ Βίντεο από το mycomics.gr, όπου επισκευάζονται κάποια τεύχη και σχολιάζεται και η σειρά

Τον Ιούνιο του 1977 ο Καμπανάς αποφασίζει να εκδώσει έναν από τους πιο αντισυμβατικούς χαρακτήρες της Marvel, τον Χάοαρντ Ντακ (Howard the Duck) και μάλιστα με πολύ μικρή διαφορά από τις ΗΠΑ, όπου ο χαρακτήρας είχε αποκτήσει δικό του περιοδικό μόλις ενάμιση χρόνο πρι, τον Ιανουάριο του 1976. Περίεργη επιλογή οπωσδήποτε: ο ήρωας παραήταν περίεργος για το ελληνικό κοινό, ήταν υπερβολικά "ενήλικος" για τα δεδομένα των υπόλοιπων χαρακτήρων της Marvel, το χιούμορ ήταν εξαιρετικά ιδιόρρυθμο και οι περιπέτειες αλλόκοτες. Λογικό, αφού σύμφωνα με το δημιουργό του, Steve Gerber, ο σκοπός του κόμικ ήταν να σατιρίσει και να παρωδήσει πολλά πράγματα, τόσο από το χώρο των κόμικς, όσο και από το χώρο της πολιτικής των ΗΠΑ (ίσως αυτός να ήταν ένας άλλο λόγος που ήταν δύσβατο το κόμικ για την ελληνική αγορά). Ήταν ένα πικρό και σκοτεινό κόμικ, που απευθυνόταν περισσότερο σε ενήλικες, παρά σε εφήβους. Η σειρά ολοκληρώθηκε σε 8 τεύχη και από όσο θυμάμαι, δεν ξαναείδαμε τον Χάουαρντ σε ελληνική έκδοση. Δε γνωρίζω εάν ο λόγος της διακοπής της έκδοσης ήταν χαμηλές πωλήσεις ή η γενικότερη αλλοπρόσαλη εκδοτική πορεία του Καμπανά, αλλά αυτό ελάχιστη σημασία έχει. Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Χάουαρντ ήταν μια πάπια από άλλο πλανήτη, που έφτασε στη Γη, Είναι εριστικός, αγενής και είρωνας, μονίμως με ένα πούρο στο στόμα και με συντροφιά τη φίλη του τη Μπέβερλυ αντιμετωπίζει διάφορες περιπέτειες στον πλανήτη μας, κάποιες από τις οποίες θυμίζουν έντονα περιπέτειες άλλων ηρώων της Marvel. Είναι δημιούργημα μιας εποχής, όπου η Marvel πειραματιζόταν και έψαχνε νέους ήρωες και καταστάσεις. Υπήρχαν σχόλια σχετικά με τα κόμικς και ευθεία σχόλια για την πολιτική (ο Χάουαρντ κατεβαίνει για υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ), πράγματα δύσκολο να βρεθούν εκείνη την εποχή σε mainstream κόμικς. Το σχέδιο στα 2 πρώτα τεύχη ήταν του Frank Brunner, στο #3 του John Buscema και από το #4 και μετά και έως το τέλος της σειράς αναλαμβάνει ο Gene Colan. Ο Χάουαρντ του Καμπανά άντεξε 8 τεύχη, εκείνος της Marvel, νομίζω 27. Μετά ακολούθησαν δικαστικές περιπέτειες μεταξύ Gerber και Marvel σχετικά με τα δικαιώματα του χαρακτήρα σε μια δίκη που τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ είχε προηγηθεί και η διένεξη Disney και Marvel, αφού η πρώτη θεώρησε (σωστά), ότι ο Χάουαρντ ήταν μια παρωδία του Ντόναλντ, μια διένεξη, που νομίζω λύθηκε σχετικά ανώδυνα. Ο Καμπανάς δημοσίευσε τα 8 πρώτα τεύχη της αμερικανικής σειράς σε πραγματικά άθλια ποιότητα χρωμάτων. Παρτενέρ του Χάουαρντ στο περιοδικό ήταν η Red Sonja με συνσεναριογράφο τον Roy Thomas, από την οποία δημοσιεύτηκαν επίσης τα τεύχη 1-8. Τα πρώτα 5 τεύχη είχαν 68 σελίδες και είχαν επίσης πολεμικές ιστορίες και γουέστερν, τα τρία τελευταία 52 σελίδες, λίγο μεγαλύτερο σχήμα και επίσης πολεμικά και γουέστερν, για να συμπληρωθεί η ύλη. Ο Χάουαρντ απέκτησε ξανά δικό του περιοδικό στις ΗΠΑ το 2014, το οποίο δεν έχω διαβάσει, και έχει κάνει πολύ σύντομες εμφανίσεις στο MCU. Το 1986 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο σε μια ταινία, που κανείς δεν θέλει να θυμάται (εγώ και να θέλω, δεν μπορώ, έχει διαγραφεί από τη μνήμη μου ). Στις ΗΠΑ οι περιπέτειες του Χάουαρντ κυκλοφόρησαν και σε ασπρόμαυρο Essential και σε έγχρωμο Omnibus. Σε οποιαδήποτε μορφή, είναι ένα κόμικ, το οποίο πραγματικά αξίζει να το ανακαλύψετε, εάν δεν το έχετε υπόψη σας. Τα ελληνικά τεύχη, όπως και όλα αυτής της περιόδου του Καμπανά, γίνονται ολοένα και σπανιότερα πλέον. Όλα τα σκαναρίσματα έγιναν από εμένα. Η σημερινή παρουσίαση είναι αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης με την ευχή να δούμε το Χάουαρντ ξανά στην Ελλάδα σε μια ωραία έκδοση. Λινκ για το άρθρο της wikipedia με αναλυτική παρουσίαση του κόμικ (στα αγγλικά)

Η δεύτερη σειρά της Marvel, που ξεκίνησε ο Καμπανάς μετά το Μάστερ Κουνγκ Φου ήταν ο Κάπταιν Αμέρικα, το πρώτο τεύχος του οποίου κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1976. Ως συνοδοί του Κάπταιν επιλέχθηκαν οι Χ-ΜΕΝ και οι Εκδικητές. Υπόψιν, ότι και οι τρεις ιστορίες του τεύχους έχουν τις υπογραφές των Stan Lee και Jack KIrby! Και οι τρεις σειρές ξεκίνησαν από το #1 της αμερικανικής έκδοσης (ο Κάπταιν Αμέρικα από το #100, αλλά νομίζω, ότι αυτό ήταν στην πραγματικότητα τεύχος 1. Ενώ οι δύο άλλες σειρές συνεχίσθηκαν κανονικά, από το τεύχος 2, ο Κάπταιν έκανε ένα άλμα στο #157 της αμερικανικής έκδοσης. Στη συνέχεια, οι Εκδικητές μετακόμισαν σε δικό τους τίτλο και ο Κάπταιν Αμέρικα έμεινε μόνο με τους Χ-ΜΕΝ. Ως αποτέλεσμα, τα πρώτα 11 τεύχη είχαν 68 σελίδες, ενώ από το #12, που φεύγουν οι Χ-ΜΕΝ, ο αριθμός των σελίδων μειώθηκε στις 52 και ανέβηκαν λίγο οι διαστάσεις του τεύχους, κάτι που έγινε σε όλες τις εκδόσεις του Καμπανά εκείνης της εποχής. Τώρα για τον τίτλο τι να γράψω;;; Όλοι ξέρετε τον Κάπταιν Αμέρικα, όλοι ξέρετε τους Χ-ΜΕΝ, όλοι τους Εκδικητές. Το μόνο που υπάρχει να προσθέσω είναι το εξής: ο Καμπανάς έπιασε τον Κάπταιν Αμέρικα σε μια πολύ καλή περίοδο της ιστορίας του με πολύ ωραίες ιστορίες. Οι Χ-ΜΕΝ φιλοξενούνται με τις πρώτες τους ιστορίες, οι οποίες, παρά την ιστορικότητά τους, σίγουρα δεν είναι οι καλύτερες, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τους Εκδικητές. Δυστυχώς, η ποιότητα της έκδοσης ήταν για μια φορά ακόμη τραγική. Το τελευταίο τεύχος που δημοσίευσε πρωτότυπες ιστορίες ήταν το #46. Από το επόμενο, ξεκίνησαν οι επανεκδόσεις ιστοριών με εξώφυλλα, που ήταν μεγέθυνση καρέ κάποιων ιστοριών, όπως ακριβώς είχε γίνει και με το Σπάιντερ-Μαν. Τελικά, το περιοδικό σταμάτησε στο τεύχος 63, τον Φεβρουάριο του 1982. Ο Κάπταιν Αμέρικα ήταν ένας από τους τίτλους που επιλέχθησαν για το εβδομαδιαίο Σπάιντερ-Μαν και μάλιστα συνέχισε ακριβώς από το επόμενο αμερικάνικο τεύχος, όπου είχαν σταματήσει οι πρωτότυπες εκδόσεις του Καμπανά. Τους Χ-ΜΕΝ θα τους ξαναβλέπαμε με εντελώς διαφορετική σύνθεση στο ομότιτλο περιοδικό της Μαμούθ, κάποια χρόνια αργότερα. Οι ιστορίες που δημοσιεύθηκαν: Captain America (1968): #100 στο 1, 157-159 στα 2-4, 161-163 στα 5-7, 164-203 στα τεύχη 8-46. Από εκεί και μετά ξεκίνησαν οι επαναλήψεις με σχεδόν τυχαία σειρά X-MEN (1963) 1-20 στα 20 πρώτα τεύχη, #22 στο 21, #24 στο 22, #23 στο 23, 25-47 στα ελληνικά τεύχη 24-46. Από εκεί και μετά ξεκίνησαν οι επαναλήψεις με μάλλον τυχαία σειρά Avengers (1963) 1-11 στα 11 πρώτα τεύχη Στα περισσότερα τεύχη υπήρχαν και σύντομες ιστορίες γουέστερν ή / και πολεμικές. Παραθέτω για ιστορικούς λόγους το επικό εκδοτικό σημείωμα του πρώτου τεύχους Το 1991 ο Καμπανάς έκανε μια προσπάθεια να ξαναρχίσει τη σειρά, αλλά αυτή η προσπάθεια δεν μακροημέρευσε. Περισσότερα για αυτήν την έκδοση σε μελλοντική παρουσίαση Τα τεύχη είναι πλέον πολύ δύσκολο να βρεθούν και αρχίζουν να ακριβαίνουν. Η σειρά κυκλοφορεί ολόκληρη σκαναρισμένη. Όλα τα σκαναρίσματα της παρουσίασης έγιναν από εμένα Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη: Wikipedia

Η πρώτη αμιγώς υπερηρωική σειρά κόμικς που δημοσιεύθηκε ποτέ στην Ελλάδα (τα Διαπλανητικά δεν ήταν αμιγώς υπερηρωικά), η πρώτη εμφάνιση της Marvel Comics στην Ελλάδα, η μακροβιότερη (κράτησε 15 χρόνια) και αυτή που έφτασε στο μεγαλύτερο αριθμό τευχών (589), και σίγουρα αυτή που έβαλε τα υπερηρωικά κόμικς μέσα σε πολλά ελληνικά σπίτια. Πάρα πολλές πρωτιές για μια σειρά, η οποία ήταν πολύ μέτρια από εκδοτικής άποψης, παρά το γεγονός ότι δημοσίευσε πολλές έξοχες ιστορίες. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η σειρά κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 1977 και δεν ήταν η πρώτη σειρά της Marvel που εξέδιδε ο Καμπανάς, αφού είχε προηγηθεί ο θρυλικός Μάστερ Κουνγκ-Φου. Στη συνέχεια ο Καμπανάς εξέδωσε πολλά περιοδικά της Marvel στα ελληνικά, στα πλαίσια αυτού που ο ίδιος ονόμασε "Περιοδικά της Σκληρής Γενιάς". Το πρώτο τεύχος ήταν εντυπωσιακό, αφού περιείχε τα τεύχη #1 του Amazing Spider-Man (θα επανεκδοθεί και σε άλλο τεύχος του Καμπανά), #1 των Fantastic Four (θα επανεκδοθεί σχεδόν 10 χρόνια αργότερα από τη Μαμούθ Κόμικς) και Captain Marvel #1 με εντελώς λάθος χρώματα (που θα επανεκδοθεί σε κάποιο Μπλεκ Νέας Περιόδου κοντά στο #100, αλλά δεν θυμάμαι πλέον το ακριβές τεύχος). Το εξώφυλλο είναι άσχετο (μην κακομαθαίνουμε κιόλας ?), από το Amazing Spider-Man Annual #10, η ιστορία του οποίου δημοσιεύθηκε πάνω από 10 χρόνια αργότερα (κάλλιο αργά παρά ποτέ) στο Σούπερ Σπάιντερ Μαν #15, αν δεν κάνω λάθος, που έχει και το ίδιο εξώφυλλο. Δεν νομίζω ότι υπήρξε άλλο παράδειγμα στην ιστορία των ελληνικών κόμικς, όπου σε ένα τεύχος δημοσιεύθηκαν τρία τόσο ιστορικά τεύχη Το περιοδικό είχε 68 σελίδες ύλη εναλλάξ έγχρωμες με πολύ μέτρια ανατύπωση χρωμάτων και ασπρόμαυρες, έως το τεύχος 7, Από το επόμενο τεύχος, ο Captain Marvel μετακόμισε σε άλλο περιοδικό και έμειναν ο Σπάιντερ-Μαν με τους Τέσσειρς Φανταστικούς και διάφορες ολιγοσέλιδες ιστορίες, κυρίως γουέστερν και πολεμικές. Από το δεύτερο τεύχος και μετά άνουμε ένα μικρό άλμα και βρισκόμαστε στο τεύχος .... 112 του αμερικανικού Amazing Spider-Man ενώ ο Κάπταιν Μάρβελ πηγαίνει κι αυτός από το #1 στο #22. Κατά σύμπτωση, συγγραφέας και της ιστορίας του Σπάιντερ Μαν και εκείνης του Κάπταιν Μάρβελ είναι ο Gerry Conway. Οι δε 4 Φανταστικοί, κάνουν ακόμα μεγαλύτερο άλμα: δημοσιεύεται το τέλος του τεύχους 1 και μετά πηγαίνουμε μάλλον στο #127 με το θρυλικό δίδυμο Roy Thomas - John Buscema. Προφανώς στο τεύχος 1 βάλανε τα πρώτα τεύχη ως εισαγωγή και μετά προχώρησαν παρακάτω, αδιαφορώντας φυσικά για την όποια συνέχεια, πχ πώς άλλαξε στολή ο Κάπταιν Μάρβελ. Το πρώτο εσώφυλλο και το οπισθόφυλλο χρησιμοποιούνται για τις ιστορίες, οι χρωματισμοί είναι και πάλι τραγικοί (ειδικά του Κάπταιν του έχουν αλλάξει τα φώτα χρώματα) κτλ κτλ. Το τεύχος 43 ήταν το πρώτο που δεν είχε ιστορία του Σπάιντερ-Μαν (στη θέση του, οι Απάνθρωποι), ενώ από το επόμενο, οι σελίδες αυξάνονται ξανά στις 68, αλλά αρχίζει η ανατύπωση των ιστοριών. Αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί έως και το τεύχος 64, όταν το περιοδικό αποφασίζει να προβεί σε ριζική ανακαίνιση. Για αυτό το λόγο, το τεύχος 65, που εκδόθηκε στις 17/8/1982 το περιοδικό γίνεται μεν εβδομαδιαίο (κάθε Τρίτη), οι σελίδες παραμένουν 68, αλλά είναι τυπωμένες όλες εναλλάξ ασπρόμαυρες και σε τετραχρωμία. Στο περιοδικό δημοσιευόντουσαν πλέον οι 6 τίτλοι, που επέλεξε να συνεχίσει ο Καμπανάς, αφού όλα τα υπόλοιπα περιοδικά που εξέδιδε, είχαν αναστείλει την έκδοσή τους προ πολλού, και οι οποίοι ήταν οι εξής: Amazing Spider-Man, Iron Man, Captain America, Hulk, Avengers, Master of Kung-Fu. Κάπου στο τεύχος 200 προστέθηκε και ο Rom, ιστορίες από τα Tales to Astonish, Tales of Suspense και Marvel Team-Up, καθώς και ιστορίες από τις δύο άλλες σειρές του Σπάιντερ-Μαν (Spectacular Spider-Man, Web of Spider-Man). Στο τεύχος 254 προστέθηκε ο Daredevil (Ατρόμητος), στο 285 η μίνι σειρά Secret Wars, στο 330 το Secret Wars II, στο 345 οι Micronauts (Μικροναύτες). Αν και δεν είναι καθόλου αυτονόητο για το σημερινό αναγνώστη (ευτυχώς!), οι ιστορίες δεν δημοσιευόντουσαν απαραίτητα με τη σωστή σειρά, ενώ πράγματα που συνέβαιναν σε κάποιες σειρές, δεν συμβάδιζαν χρονικά με γεγονότα που συνέβαιναν σε άλλες σειρές: για παράδειγμα, το μαύρο κοστούμι του Σπάιντερ-Μαν εμφανίστηκε στο ελληνικό τεύχος 164 περίπου, ενώ η σειρά στην οποία πρωτοεμφανίσθηκε (το Secret Wars) δημοσιεύθηκε στα ελληνικά πάνω από 100 τεύχη και δύο χρόνια αργότερα. Με αυτά και με εκείνα, δυστυχώς το περιοδικό απέκτησε διαβόητη φήμη ανάμεσα στους αναγνώστες, αλλά από την άλλη ήταν και η μοναδική μας επαφή με τα υπερηρωικά κόμικς εκείνες τις δύσκολες εποχές. Από την άλλη, μας αποζημίωνε, προσφέροντάς μας κάποιες εξαιρετικές ιστορίες από το σύμπαν της Marvel, πολλές από τις οποίες έχουν μείνει πλέον κλασικές. Αυτό σε συνδυασμό με την ανάμνηση της προσμονής για το καινούριο τεύχος κάθε Τρίτη, κάνει εμάς που το διαβάζαμε τότε, να το θυμόμαστε με κάποια νοσταλγία. Ένα άλλο αρνητικό του περιοδικού, είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ η ανάγκη εκ μέρους των εκδοτών να επικοινωνήσουν με τους αναγνώστες του, αφού ουδέποτε υπήρξε στήλη αλληλογραφίας. Ξαφνικά, στο τεύχος 263 υπήρξε η ανακοίνωση όχι μόνο για στήλη αλληλογραφίας από το επόμενο τεύχος, αλλά και αφίσες με ποδοσφαιρικές ομάδες, που αμφότερα πραγματοποιήθηκαν. Τη στήλη αλληλογραφίας υπέγραφε και διαχειριζόταν ο @Πανος Παχνελης, ο οποίος, ήταν ο συνδημιουργός ενός ελληνικού γουέστερν κόμικ της δεκαετίας του 1970, το Ελ Τζο, κάτι που φυσικά οι περισσότεροι αναγνώστες αγνοούσαμε τότε, αν και τελικά επισημάνθηκε από έναν αναγνώστη σε κάποιο τεύχος. Κάπως έτσι κύλησε η πορεία του περιοδικού έως και το τεύχος 493, το οποίο ήταν το τελευταίο ασπρόμαυρο ή σε τετραχρωμία, αφού προαναγγέλθηκε ότι από το επόμενο τεύχος, το περιοδικό θα γινόταν ξανά έγχρωμο, κάτι που όντως έγινε. Από το τεύχος 494, που κυκλοφόρησε στις 6/11/1990, λοιπόν, το περιοδικό θα έχει 52 σελίδες, όλες έγχρωμες και θα έχει μεγαλύτερο σχήμα, περιέχοντας δύο ιστορίες, μια μορφή, η οποία θα διατηρηθεί έως το τελευταίο τεύχος του περιοδικού. Αν και έγχρωμο, η εκτύπωση ήταν χαμηλής ποιότητας, κάτι που γινόταν πολύ αισθητό σε σχέση με τις εκδόσεις της Μαμούθ, οι οποίες κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή. Δυστυχώς, σιγά σιγά η ποιότητα των μεταφράσεων έπεσε αισθητά, "χαρίζοντάς" μας διάφορα μαργαριτάρια, όπως το αλήστου μνήμης "κομματάκι κέικ" (το οποίο ΔΕΝ είναι αστικός μύθος ), τουλάχιστον όμως, οι ιστορίες δημοσιευόντουσαν εδώ και αρκετό καιρό στη σωστή τους σειρά. Κάπως έτσι κύλησαν τα πράγματα για σχεδόν δύο χρόνια και φαινόταν ότι θα συνεχιστούν για αρκετό καιρό ακόμη, αλλά η μοίρα είχε άλλα σχέδια: ο εκδότης Ηλίας Καμπανάς απεβίωσε και τα παιδιά του αποφάσισαν να μη συνεχίσουν την έκδοση του περιοδικού. Σύμφωνα με την προσωπική μαρτυρία του Πάνου Παχνέλη, οι συντελεστές ζήτησαν να κυκλοφορήσει ένα ακόμη τεύχος, για να αποχαιρετίσουν τους αναγνώστες, αλλά η κόρη του Καμπανά, Σοφία, δεν δέχτηκε. Έτσι, το τεύχος 589, της 1/9/1992 ήταν το τελευταίο της σειράς, η οποία έκλεισε με το stroy arc The Child Within από το Spectacular Spider-Man 183 και το Iron Man 239, κλείνοντας ταυτόχρονα και ένα τεράστιο κεφάλαιο στην ιστορία των κόμικς στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, οι ιστορίες του Σπάιντερ Μαν περάσανε για λίγο στη Μαμούθ, μετά ήρθε η Modern Times, στη συνέχεια η Anubis, αλλά αυτές είναι άλλες ιστορίες για μια άλλη φορά .Όλες αυτές οι εκδόσεις ήταν πολύ ποιοτικότερες από εκείνη του Καμπανά, αλλά για όλους εμάς, που είμαστε μεταξύ 40 και 50 ή και μεγαλύτεροι, Σπάιντερ-Μαν σημαίνει Καμπανάς Από το 2015 έχει ξεκινήσει ένα μεγάλο project με σκοπό το σκανάρισμα όλων των τευχών του Σπάιντερ-Μαν, το οποίο βαίνει προς την ολοκλήρωσή του. Όλα τα μέχρι στιγμής σκαναρισμένα τεύχη μπορείτε να τα βρείτε στην Αρχειοθήκη Κόμικς. Τα σκαναρίσματα των εξωφύλλων, που παραθέτω είναι από τους Pantheon (τεύχος 494) και eponymous (τεύχος 589 ). Τα άλλα δύο εξώφυλλα σκαναρίστηκαν από την αφεντιά μου Ορισμένα στοιχεία για τα περιεχόμενα των τευχών αντλήθηκαν από έρευνα του @constantinople.