El Eternauta, Ο Κοσμοναύτης του Απείρου (Héctor Germán Oesterheld, Francisco Solano López)

[leonidio]

 

Λίγα (ίσως όχι και τόσο λίγα) λόγια για ένα από τα αγαπημένα μου κόμικς, που κοσμεί την εικόνα του προφίλ μου. Η πρότασή μου: αγνοείστε τα όλα και διαβάστε ή ξαναδιαβάστε το κόμικ.  

 

1. Εισαγωγή

Ο Ετερνάουτα είναι μαζί με τη Μαφάλντα το ορόσημο των αργεντίνικων κόμικς, η δε εικόνα του ήρωα με τη στολή να περπατά μέσα στις νιφάδες χιονιού είναι ένα πολιτιστικό σύμβολο και μια πολύ οικεία εικόνα για τη χώρα. 

 

Η Αργεντινή ήταν κάποτε, στις αρχές του 20ου αιώνα, μια από τις πλουσιότερες χώρες της γης, αλλά η κακή διαχείριση, οι εμφύλιες συγκρούσεις και τα αλλεπάλληλα πραξικοπήματα την έφεραν σε δεινή οικονομική και πολιτική θέση. Παράλληλα, δημιούργησαν μια άρχουσα τάξη, η οποία συμπεριφερόταν λες και η χώρα της ανήκει (κάτι που, φευ, δεν απείχε πολύ από την αλήθεια) και μια εξαθλιωμένη τάξη, κυρίως ιθαγενών και μιγάδων, οι οποίοι δεν ήταν τόσοι πολλοί όσο στις υπόλοιπες χώρες της Νότιας Αμερική και οι οποίοι ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες, χωρίς πρόσβαση σε στοιχειώδη υλικά αγαθά. Ανάμεσά τους υπήρχε μια πολυάριθμη μεσαία τάξη, σχεδόν αποκλειστικά ευρωπαϊκής και κατά κύριο λόγο ιταλικής και δευτερευόντως ισπανικής καταγωγής, η οποία αγκομαχούσε να τα βγάλει πέρα αντιμέτωπη με μια ασφυκτική οικονομική κατάσταση. Αυτή η μεσαία τάξη έδωσε και τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της χώρας, η οποία είναι αναμφισβήτητα η λιγότερο "λατινοαμερικανική" χώρα της ηπείρου και η πλέον πολιτιστικά εγγύτερη στην Ευρώπη.

 

2. Το πολιτικό και κοινωνικό υπόβαθρο

Το 1946 ο Χουάν Περόν εξελέγη πρόεδρος της χώρας εγκαινιάζοντας το πολιτικό φαινόμενο, που ονομάστηκε "Περονισμός". Ο Περόν κατάφερε να αυξήσει τους μισθούς, να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος, να δώσει δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, να στηρίξει τα χαμηλόμισθα και μεσαία στρώματα, αλλά και να επιβάλλει ένα αυταρχικό καθεστώς με διώξεις αντιφρονούντων και εν δυνάμει υπόπτων και με έλεγχο των συνδικάτων. Ο Περόν αναμφισβήτητα αποδείχθηκε πολύ δημοφιλής, επανεξελέγη το 1951 και ένα χρόνο αργότερα έχασε τη γυναίκα του, τη θρυλική και απίστευτα λαοφιλή Εύα "Εβίτα" Περόν από καρκίνο.

 

(Υπόψιν, ότι σας βάζω την αυθεντική εκτέλεση του τραγουδιού και όχι εκείνη από την ταινία με την Μαντόνα)

 

Στις 16 Ιουνίου του 1955 δυνάμεις του στρατού και της αεροπορίας βομβαρδίζουν την Plaza de Mayo, κεντρικό σημείο του Μπουένος Άιρες, σκοτώνοντας 308 πολίτες, ανάμεσά τους και έξι παιδιά, δείχνοντας έτσι μια απίστευτη περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή, με σκοπό να εκδιώξουν τον Περόν από την εξουσία, κάτι που δεν κατάφεραν, λόγω και τη στήριξης του λαού στο πρόσωπο του προέδρου. Ένα νέο πραξικόπημα, όμως, ακριβώς τρεις μήνες μετά κατάφερε να διώξει τον Περόν και να θέσει το κόμμα του εκτός νόμου. Νέες εκλογές το 1958, το κόμμα του Περόν νομιμοποιείται ξανά, νέο πραξικόπημα το 1962 και ούτω καθεξής....

 

3. Η δημιουργία του κόμικ

Ο αριστερών πεποιθήσεων σεναριογράφος Έκτορ Χερμάν Έστερχελντ σε συνεργασία με το σχεδιαστή Φρανσίσκο Σολάνο Λόπες αποφασίζουν να δημιουργήσουν ένα κόμικ επιστημονικής φαντασίας για το εβδομαδιαίο περιοδικό κόμικς Hora Cero ('Ωρα Μηδέν), το οποίο είχε ιδρύσει ο ίδιος ο Έστερχελντ με τον αδερφό του. Ο Έστερχελντ ήθελε να φτιάξει ένα κόμικ εμπνευσμένο από το Ροβινσώνα Κρούσο, αλλά με πολλούς πρωταγωνιστές (δείτε και την εισαγωγή του @Γιάννης Κουκουλάςστον πρώτο τόμο) και με πολιτικό υπόβαθρο. Η δημοσίευση του κόμικ διήρκεσε από το 1957 έως το 1959. 

 

4. Το κόμικ

 

 

Η ιστορία ξεκινά, όταν ένας άγνωστος άνδρας υλοποιείται ξαφνικά στο γραφείο ενός σεναριογράφου κόμικς, που δεν κατονομάζεται, αλλά καταλαβαίνουμε, ότι πρόκειται για τον ίδιο τον Έστερχελντ , συστήνεται ως "Χρονοναύτης" και αρχίζει να αφηγείται την ιστορία του, η οποία ξεκινά ένα χειμωνιάτικο βράδυ στο Μπουένος Άιρες, όταν στο σπίτι του αφηγητή βρίσκονται εκτός από τη γυναίκα του και την κόρη του, τρεις φίλοι του για να παίξουν χαρτιά. Το σπίτι είναι ερμητικά κλειστό και διαθέτει και μια σοφίτα, όπου η παρέα των τεσσάρων ανδρών κατασκευάζει διάφορα πράγματα, δύο καθοριστικές λεπτομέρειες για την εξέλιξη της υπόθεσης. Έξω χιονίζει και η παρέα αντιλαμβάνεται γρήγορα, ότι υπάρχει κάτι περίεργο με το χιόνι και καταλαβαίνουν, ότι το συγκεκριμένο χιόνι σκοτώνει εξ επαφής κάθε ζωντανό οργανισμό, συμπεριλαμβανομένων και των φυτών. Λαμβάνοντας όλες τις αναγκαίες προφυλάξεις και χρησιμοποιώντας τις τεχνικές τους γνώσεις και τα εργαλεία της σοφίτας, κατασκευάζουν αεροστεγείς στολές, οι οποίες τους επιτρέπουν να βγουν έξω από το σπίτι. Μετά από ορισμένες περιπλανήσεις και από ορισμένες απώλειες, αλλά και προσθήκες στην ομάδα τους, συναντούν μια ομάδα στρατιωτών, που οργανώνει μια μορφή αντίστασης ενάντια σε αυτό, που είναι σαφώς μια εξωγήινη εισβολή.

 

 

5. Κάποιες σκέψεις 

 

Σε πρώτη φάση, έχουμε ένα αποκαλυπτικό / μετα-αποκαλυπτικό κόμικ πολύ μεγάλης έκτασης (γύρω στις 350 σελίδες) και μάλιστα σε συνέχειες, χαρακτηριστικά, που δεν ήταν καθόλου δεδομένα εκείνη την εποχή. Επιπλέον, πρόκειται για μια καταιγιστική περιπέτεια, που ξεκινά ως θρίλερ, για να εξελιχθεί σε πολεμική ιστορία χωρίς καμία στιγμή να χάσει το στόχο της. 

 

 

Το γήινο όνομα του ήρωα είναι Χουάν Σάλβο, από τη ρίζα του λατινικού ρήματος "σώζω", που φαντάζομαι, ότι δεν είναι τυχαία επιλογή. Εμφανίζεται ως πολυμήχανος, θαρραλέος παρά τους δισταγμούς του και απόλυτα αφοσιωμένος στη γυναίκα του, στην κόρη του και στους συντρόφους του, αλλά και στην απελευθέρωση της πατρίδας του και τη Γης από τους εισβολείς. Αποτελεί ένα αναμφισβήτητα θετικό πρότυπο, αλλά και μια βαθιά ταλαιπωρημένη ψυχή, που στο τέλος του έργου θα επιλέξει την οικογένειά του και την επιστροφή στην τακτοποιημένη ζωή του μεταθέτοντας στο συγγραφέα το φρικτό δίλημμα, του τι να κάνει από εδώ και πέρα.

 

 

Αν και ο Χουάν είναι ο αφηγητής της ιστορίας, η αντίσταση των ανθρώπων είναι συλλογική και ο Έστερχελντ τοποθετεί δίπλα του αρκετούς χαρακτήρες, όπως τον πανέξυπνο, εφευρετικό και δύσπιστο καθηγητή Φαβάλι, το γενναίο και πολυμήχανο Φράνκο, τον πιο θετικό ήρωα της ιστορίας, το μικρούλη Πάμπλο, αλλά και τον ιστορικό Μόσκα, ο οποίος, αντί να πολεμάει τους εισβολείς, καταγράφει το χρονικό των μαχών για τις επόμενες γενεές, οι οποίες είναι αμφίβολο ότι θα υπάρξουν. Ο στρατιώτες όμως, όπως αφηγείται ο Χουάν, ζούνε την ιστορία, δεν την καταγράφουν, ίσως ένα σχόλιο του συγγραφέα για τους διανοούμενους τη χώρας του, πολλοί από τους οποίους σιωπούσαν απέναντι στην πολιτική κατάσταση της χώρας. 

 

 

Οι εισβολείς δεν εμφανίζονται ποτέ κατά τη διάρκεια του έργου, ούτε μαθαίνουμε απολύτως τίποτα για αυτούς. Κατονομάζονται ως "Εκείνοι" (Ellos) και στο κόμικ βλέπουμε μόνο τους στρατιώτες, τους οποίους έχουν στείλει, οι οποίοι είναι φυλές, τις οποίες έχουν υποδουλώσει. Κατά σειρά γνωριζόμαστε με τα Σκαθάρια, τα Χέρια και τα Γκούρμπο. Η πρώτη και η τρίτη φυλή είναι ζωώδη πλάσματα με περιορισμένη νοημοσύνη και ελέγχονται τα μεν από τα Χέρια, τα δε από Εκείνους. Τα Χέρια όμως, είναι μια ανθρωπόμορφη και νοήμων φυλή με χαρακτηριστικό τα πολλά δάχτυλα σε κάθε χέρι. Μαθαίνουμε ότι και αυτοί είναι υπόδουλα σε Εκείνους, οι οποίοι τους ελέγχουν έχοντας τοποθετήσει στον οργανισμό τους έναν αδένα, ο οποίος εκκρίνει ένα δηλητήριο, που τους σκοτώνει, όταν φοβούνται, για να είναι σίγουροι, ότι τα Χέρια δεν θα εξεγερθούν ποτέ. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, Εκείνοι υποδουλώνουν και ανθρώπους, αφού τους έχουν αιχμαλωτίσει, εμφυτεύοντάς τους ένα δέκτη και μετατρέποντάς τους σε άβουλα υποχείρια. Οι πρωταγωνιστές είναι, λοιπόν αναγκασμένοι να πολεμούν έναν αόρατο εχθρό, ο οποίος εμφανίζεται μόνο μέσω των υποδουλωμένων αντιπροσώπων του, μια σαφής πολιτική αλληγορία. Η ιεραρχία της εξουσίας και της λήψης αποφάσεων είναι απροσπέλαστη, όλοι είναι εντολοδόχοι κάποιων άλλων και εκείνοι που λαμβάνουν τις αποφάσεις δεν είναι οι στρατιώτες, αλλά κάποιοι καλά κρυμμένοι πίσω τους. Αντιθέτως, οι στρατιώτες που πυροβολούν κάποιους μπορεί να είναι και παλιοί γνώριμοί τους, γείτονες ή και φίλοι, καταδικασμένοι να πολεμούν τους διπλανούς τους, όπως και ο λαός της Αργεντινής.

 

 

Στο τέλος της ιστορίας ο Χουάν επιστρέφει στην οικογένειά του ξεχνώντας (ή επιλέγοντας να ξεχάσει) τα πάντα και ο σεναριογράφος αναρωτιέται τι να κάνει τώρα. Είναι δυνατόν δημοσιεύοντας την ιστορία, να σώσει τον κόσμο από την καταστροφή; Είναι δυνατόν η τέχνη να σώσει τη ζωή; Αποτράπηκε τελικά η εισβολή με τη δημοσίευση του κόμικ ή ζούμε σε μια εναλλακτική πραγματικότητα ή μήπως Εκείνοι έχουν ήδη κάνει την εισβολή με έναν άλλο τρόπο, ερωτήματα που θέτει ο Αβραάμ Κάουα στο επίμετρο του κόμικ. Ποια είναι η θέση του σεναριογράφου, αλλά και ημών των αναγνωστών/τριών του κόμικ μπροστά στον όλεθρο;

 

 

Ο Σολάνο Λόπες στο σχέδιό του ακολουθεί μια κλασική φόρμα αποκλίνοντας ελάχιστα από τις συμβάσεις του κόμικ στριπ. Το σχέδιό του είναι μεν παλαιομοδίτικο, αλλά στιβαρό και αξιοποιεί το ασπρόμαυρο προσφέροντάς μας καρέ με απόλυτο σκοτάδι και άλλα με απόλυτο λευκό. και αξιοποιώντας το φόντο σε αντίθεση με το πρώτο πλάνο σε πάρα πολλά καρέ.  Σχεδιάζει ένα εφιαλτικά ερημωμένο Μπουένος Άιρες, που μοιάζει απέραντο, μια τεράστια παγίδα θανάτου και ο σχεδιαστής δημιουργεί παντού μια εικόνα άγχους. Οι σκηνές δράσης είναι εξαιρετικές, αλλά είναι τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών, σχεδιασμένα με έναν σχεδόν ενοχλητικό ρεαλισμό, πολύ μακριά από τα αντίστοιχα αμερικανικά κόμικς της ίδιας εποχής, σκαμμένα από την κούραση, τρομοκρατημένα, βαθύτατα ανθρώπινα, που λένε όλη την ιστορία με απόλυτα γλαφυρό τρόπο.

 

 

 

Και μέσα σε όλα αυτά, υπάρχου κάποιες υπέροχες, αν και θλιβερές πινελιές: η νεκρή γάτα, την οποία βλέπει ο Χουάν στην αρχή, η γυναίκα, που πέθανε στη στάση περιμένοντας το λεωφορείο, το ψυχορραγούν Χέρι, που θαυμάζει μια ταπεινή καφετιέρα θεωρώντας την έργο τέχνης, γιατί η τέχνη βρίσκεται παντού γύρω μας και το καταλαβαίνουμε μόνο όταν χάσουμε τα πολύτιμα πράγματα της καθημερινότητάς μας, και φυσικά το ποδόσφαιρο, που έστω και έμμεσα δεν θα μπορούσε να λείπει από την ιστορία.

 

 

6. Είναι όλα τέλεια στο κόμικ;

Ε, όχι, φυσικά και όχι.  

 

Καταρχάς, το κόμικ δείχνει τα χρονάκια του από μακρά, τόσο σεναριακά, όσο και σχεδιαστικά. Το σχέδιο, όπως έγραψα πιο πάνω, ακολουθεί τις συμβάσεις της εποχής, τουλάχιστον ως προς το στήσιμο των καρέ και δεν επιφυλάσσει κάποια καινοτομία σε αυτό το επίπεδο, αλλά και το σενάριο έχει πάρα πολλά λόγια, τα οποία μοιραία κυριαρχούν πάνω στην εικόνα, κάτι που εμένα δεν με ενόχλησε καθόλου, αφού απήλαυσα το κείμενο του Έστερχελντ, αλλά σίγουρα θα ξενίσουν πολλούς. 

 

 

Άλλο ένα πρόβλημα είναι, ότι το κόμικ δείχνει την καταγωγή του ως σίριαλ σε περιοδικό, αφού υπάρχουν επαναλήψεις ορισμένων πληροφοριών. Παρόλα αυτά, ευτυχώς είναι συγκριτικά λίγες και όχι πολύ ενοχλητικές σε σχέση με τον όγκο του κόμικ. 

 

 

Επιπλέον, ας είμαι ειλικρινής, υπάρχουν και κάποια θεματάκια στην πλοκή. Τα Χέρια και οι Γήινοι συνεννοούνται άψογα στην ίδια γλώσσα (πώς όμως; ), μια ατομική βόμβα πέφτει στο κέντρο του Μπουένος Άιρες, αλλά λίγο έξω από το κέντρο οι ήρωες μετακινούνται με άνεση, οι γυναίκες (δηλαδή η σύζυγος και η κόρη του Χουάν) έχουν διακοσμητικό ρόλο, εντάξει, όλα αυτά ίσως φαινόντουσαν φυσιολογικά τότε, αλλά σήμερα χτυπάνε κάπως.

 

 

7. Η συνέχεια

Ο Έστερχελντ επέστρεψε δύο φορές στον Ετερνάουτα, την πρώτη αφηγούμενος ξανά την ίδια ιστορία, αλλά σε σχέδια του Αλμπέρτο Μπρέσια αυτή τη φορά και τη δεύτερη, για να αφηγηθεί τη συνέχεια της ιστορίας σε σχέδιο ξανά του Σολάνο Λόπες Και οι δύο προσπάθειες είχαν πρόωρο και άδοξο τέλος, για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία. Τουλάχιστον για την εκδοχή με τον Μπρέσια, θα διαβάσετε σε μελλοντική παρουσίαση.   (Αυτό μπορείτε να το εκλάβετε και ως απειλή )

 

8. Οι ελληνικές εκδόσεις

Αν δεν κάνω κάποιο σοβαρό λάθος, ο Ετερνάουτα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά στο περιοδικό "Σκαθάρι" και για δεύτερη φορά στο "Σκορπιό", αμφότερα περιοδικά της Μαμούθ Κόμιξ, αλλά σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν ολοκληρώθηκε η ιστορία. 

 

Ώσπου εντελώς ξαφνικά, το Δεκέμβριο του 2008 η Jemma Press μας έκανε ένα υπέροχο και ανέλπιστο δώρο κυκλοφορώντας τον πρώτο τόμο του έργου σε έναν πάρα πολύ όμορφο και καλαίσθητο τόμο με πρόλογο του Γιάννη Κουκουλά και ολοκλήρωσε το έργο τον Ιούνιο του 2009 με ένα δεύτερο, εξίσου καλαίσθητο τόμο με επίμετρο του Αβραάμ Κάουα. Και οι δύο τόμοι είναι κομψοτεχνήματα, με πολύ ωραία μετάφραση από την Ντίνα Σώτηρα και επιμέλεια του Δημήτρη Αρβανίτη και αξίζει να τους έχετε στη βιβλιοθήκη σας, αρκεί βέβαια να τους διαβάσετε.   Δυστυχώς, ο πρώτος τόμος είναι εξαντλημένος, αλλά ο δεύτερος κυκλοφορεί ακόμη και σε πολύ λογική τιμή. Αγοράστε τον και ψάξτε για τον πρώτο.  

Αξίζει να σημειωθεί, ότι, αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη έκδοση του Ετερνάουτα σε βιβλίο στα γαλλικά συνέπεσε με την ελληνική της Jemma, ενώ η αγγλική της Fantagraphics κυκλοφόρησε μόλις το 2015 κερδίζοντας την επόμενη χρονιά το βραβείο Eisner στην κατηγορία "Best Archival Collection/Project - Strips". Συνεπώς, πρέπει να τονίσω, ότι η ελληνική έκδοση, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες, ουσιαστικά προηγήθηκε αυτών - να μια πρωτοπορία για τη χώρα μας. 

 

Όλες οι εικόνες είναι από το Ίντερνετ.

 

Πηγές για περαιτέρω μελέτη, από τις οποίες άντλησα ορισμένα στοιχεία, όπως και από τα κείμενα των Κουκουλά και Κάουα:

 

Άρθρο του Γιάννη Παπαδόπουλου για το thebooksjournal.gr

 

Άρθρο της Μάχης Μαργαρίτη για το ertnews.gr

 

Άρθρο στο The Comics Journal

 

wikipedia (αγγλικά)

 

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τη μοίρα του Έστερχελντ

 

Και ένα βίντεο ελληνικής παραγωγής

 

[kabuki]

Εξαιρετικό αφιέρωμα για ένα αγαπημένο κόμικ! Δεν έχω να προσθέσω τίποτα!

[Dredd]

Ή αλλιώς, πως γράφεις μια παρουσίαση όταν έχεις λατρέψει το κόμικ. Μπράβο 

[argail]

Εξαιρετική παρουσίαση για ένα από τα καλύτερα κόμικ που φτιάχτηκε ποτέ.

Το El Eternauta δεν το είχα υπόψιν μου από τα Σκαθάρι/Σκορπιό, το έμαθα από την έκδοση της Jemma όπου με παρότρυναν κάποιοι που ήξεραν τα γούστα μου να το πάρω. Είναι από τα ελάχιστα κόμικς που έχω διαβάσει πολλές φορές σαν ενήλικας(γιατί μικρός διάβαζα τα ίδια και τα ίδια πολλές φορές). Η ανάλυση που κάνεις στην παρουσίαση για την περίοδο που γράφτηκε είναι υποχρεωτική γνώση για να εκτιμήσεις στο 100% αυτό το αριστούργημα. 

[Vinyl van Gogh]

«Αγνοείστε τα όλα [τα κόμικ] και ξαναδιαβάστε αυτό το κόμικ»

Leonidio που είναι οι μαρκαδόροι μου να το υπογράψω! Εύγε, γιατί το έφερες on the point 👌Καταπληκτικό άρθρο - εισήγηση για το κόμικ, τους δημιουργούς του και το Αργεντινό μπάκραουντ. Μα και τα τέσσερα Ευαγγέλια που και αυτά δείχνουν τα αιωνάκια τους αν τα διαβάσει κανείς, πολύ εύστοχα έκανες κριτική και σε αυτά που κάνουνε το Ετερνάουτα να δείχνει τα χρονάκια του και ότι και αυτό στα συν είναι βέβαια! Είμαι και εγώ λάτρης του (όπως φαίνεται και στο δικό μου Άικον😉), σε ευχαριστώ για αυτό το άρθρο-δώρο!!! … έβαλες και το καρέ με τον εξωγήινο που συλλογίζεται την ιστορία της ανθρωπότητας πάνω σε μια τσαγιέρα, εμένα αυτό μου έχει μείνει ανεξίτηλο στην μνήμη από τα 14 μου, όταν το διάβασα στον Σκορπιό .Τότε φανταζόμουνα σε κάτι βαρετές ώρες στην τάξη και μια καλή δόση εφηβικής ξενοιασιάς, ότι το σκηνικό του Ε. γίνεται στην Αθήνα των 80s, εγώ το ζω στην Καλλιθέα, η «κακοί» στήνουμε το κοντρόλ-Σέντερ τους στην πλατεία Κύπρου, ενώ οι επιζήσαντες ταμπουρώνονται στο γήπεδο της (το «Αλκαζάρ») και βέβαια χιόνι παχύ παντού😅Το πολιτικό - κοινωνικό του πράματος ομολογώ ότι το  χαμπάριασα πολυυύ αργότερα όταν κόλλησα με τον μαέστρο -αλλά και αμφιλεγόμενο - Αργεντινό συγγραφέα Χ.Λ. Μπόρχες (πάμπολλα μοτίβα του μου θύμισαν διάφορες ιστορίες στον «Σκορπιό»). Δραματική, πραγματικά εξοργίστηκα άδικη η μοίρα του Όεστερχελντ και των δικών του. Στα χέρια μου έπεσε σαν θείο δώρο ολόκληρος ο Ε

και ως ένας τόμος, κάπου στα 2016, εδώ στην Γερμανία μια επίσης πολύ μερακλίδικη έκδοση των εκδόσεων Avanti, έκδοση εκείνης της χρονιάς / πολύ αργά βρε φίλοι γερμανόπουλα εάν είναι η πρώτη έκδοση 😎 (επισυνάπτω φωτό) /όπου έγραφε και το εξής ενδιαφέρον, για μια ομάδα από δεινούς Ιταλούς κομίστες που εγκατέλειψε αναγκαστικά την ασφυκτική Μουσολινική Ιταλία του 1940 για να πάει στην ιταλικότερη χωρα της λατινικής Αμερικής και κατά κάποιο τρόπο να εγκαινιάσει από την Αργεντινή την μεγάλη σχολή κόμιξ αυτής της ηπείρου με ένα, διόλου τυχαίως τελικά, πολιτισμικά κριτικό και αριστερόστροφο στίγμα. Όπως πάντως και να δεις αυτό το πολύσημο Κόμικ, σε ευχαριστώ Χρονοναύτη που με έκανες λιγάκι λιγότερο πέρα βρέχει τύπο🖤

ΥΓ: Εύχαριστώ Kabuki για την υπόδειξη αυτού του Άρθρου 

[Vinyl van Gogh]

Έχω διαβάσει το Ετερναουτα σε γερμανική σχετικά πρόσφατη έκδοση και δεν… όσο σεναριακά όσο και σχεδιαστικά-και είναι καλά σχέδια και συνθέσεις, εικαστικότατα -ες… Οκέι, ενδιαφέρον το πρότζεκτ αλλά τα έχει πει και δώσει όλα η πρώτη δουλειά, το κλασικό Ετερναουτα  των  end50s

[Vinyl van Gogh]

…αναφέρομαι έσω στο Ετερναουτα 1969, των Οεστερφελντ-Breccia για μα μην παραμεξηγουμεθα

[leonidio]

2 hours ago, Vinyl van Gogh said:

…αναφέρομαι έσω στο Ετερναουτα 1969, των Οεστερφελντ-Breccia για μα μην παραμεξηγουμεθα

 

Έχουμε και για αυτό παρουσίαση! 

[Vinyl van Gogh]

…

…και το περίφημο καρέ, εδώ απο τον Σκορπιό τεύχος 24, στο οποίο αναφέρεσαι Leinidio (βρήκα επιτέλους το περιοδικό στην αποθήκη) , με την καφετιέρα που ορθά έγραψες (και όχι την τσαγιέρα 😅mea culpa)