Η Πρηνής Θέση του Σκοπευτή (Jacques Tardi)

[geo_trou]

 

Η Πρηνής Θέση του Σκοπευτή (γαλλικά: La Position du tireur couché) είναι η τρίτη κατά σειρά μεταφορά βιβλίου του Jean-Patrick Manchette από τον Jacques Tardi. Το πρωτότυπο έργο δημοσιεύτηκε σε συνέχειες μεταξύ 1980 και 1981 στο Hara-Kiri (στα ελληνικά κυκλοφορεί, φυσικά, από την Άγρα) και αποτελεί το τελευταίο ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Manchette. Ο Tardi το μετέγραψε στη μορφή κόμικς μόλις το 2010, όταν και κυκλοφόρησε από την Futuropolis. Το 2018, η Σανγκάη μας εξέπληξε τυπώνοντας μια καλαίσθητη έκδοση, η οποία ωστόσο χρησιμοποιεί την αγγλική μετάφραση από την (σκληρόδετη) έκδοση της Fantagraphics (2011).

 

Το κόμικ της Σανγκάης είναι πραγματικά υπέροχο στην αφή. Μεγάλο μέγεθος, σαγρέ εξώφυλλο, ωραία σελιδοποίηση. Ανοίγοντάς το, πέφτουμε πάνω σε τρία εισαγωγικά κείμενα: ένα για τον Tardi και την καριέρα του, ένα για το έργο και την ιδεολογία του Manchette κι ένα που αναλύει το κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο του μυθιστορήματος. Παρά τις κατά τόπους δυσνόητες φράσεις, πρόκειται για τρία πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα κείμενα, ιδιαίτερα το δεύτερο, το οποίο δίνει την δυνατότητα στον αναγνώστη να διαβάσει το κόμικ με άλλο μάτι. Γυρίζουμε σελίδα...

 

 

 

... και βρισκόμαστε στο Worcester της Αγγλίας, ένα κρύο χειμωνιάτικο βράδυ. Ο άντρας που κάποιοι αποκαλούν Μαρτέν Τεριέ και κάποιοι άλλοι Κριστιάν βγάζει το χέρι του από το παράθυρο του βαν του και τινάζει τα μυαλά κάποιου κύριου Ντουμπόφκσι. Ύστερα, βγαίνει από το όχημα και πυροβολεί εξ επαφής την γυναίκα που τον συνοδεύει. Μπαίνει στο αμάξι, οδηγεί μέχρι το Λονδίνο, μπαίνει στο αεροπλάνο και επιστρέφει στο Παρίσι.

 

Αυτές είναι οι πρώτες σκηνές του κόμικ. Ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας πληρωμένος δολοφόνος με διεθνή δράση. Εργάζεται για την Εταιρεία, έναν σκοτεινό πολυεθνικό οργανισμό, όχι και τόσο επίσημο, με άκρες από τις παριζιάνικες εφημερίδες μέχρι την UNESCO. Μετά από αυτήν την δουλειά, ο Τεριέ αποφασίζει ότι ήρθε πλέον η ώρα να αποσυρθεί. Αυτό, ωστόσο, όπως ίσως ξέρει κάθε αναγνώστης με μια ελάχιστη επαφή με το νουάρ, είναι πάντοτε ένα όνειρο απατηλό.

 

Κατά την γνώμη μου Η Πρηνής Θέση του Σκοπευτή είναι ένα κόμικ με αρκετά σκαμπανεβάσματα. Αν και δεν έχω διαβάσει το πρωτότυπο έργο, γνωρίζω ότι η γραφή του Manchette είναι εξαιρετικά λιτή, με αποτέλεσμα τα βιβλία του να είναι πολύ ευκολοδιάβαστα. Το ίδιο ισχύει και για την μεταφορά, θεωρώ τον Tardi πραγματικό τεχνίτη της αφήγησης, μόνο που σε μερικά σημεία η ροή είναι υπερβολικά γρήγορη, με αποτέλεσμα να χάνεται η απαιτούμενη «βαρύτητα». Σεναριακά, στο κομμάτι του Manchette δηλαδή, υπάρχουν σκηνές και διάλογοι που δεν μου κάθονται τόσο καλά. Φταίει και η μετάφραση μέσω των αγγλικών, που ποτέ δεν είναι καλή ιδέα, αλλά έχοντας διαβάσει τις άλλες μεταφορές, δεν μπορώ να επιρρίψω όλες τις ευθύνες στον/ην μεταφραστή/ρια.

 

Ο Jean-Patrick Manchette

 

Αυτό που μου άρεσε περισσότερο απ' όλα είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Manchette επιχειρεί να σχολιάσει την κοινωνία της εποχής του. Υποτίθεται ότι ο Τεριέ κινείται στον υπόκοσμο, αλλά γίνεται ξεκάθαρο ότι στην εποχή του και κατ' επέκταση σήμερα, δεν υπάρχουν στεγανά όρια ανάμεσα στον υπόκοσμο και τον «επάνω κόσμο». Είναι δε εκπληκτική η ακρίβεια με την οποία ο Manchette προβλέπει το μέλλον. Ο αέρας της ανανέωσης που έπνευσε στις δεκαετίες του '60 και '70 κοπάζει. Και παρότι το βιβλίο δημοσιεύεται στο μεταίχμιο, ο συγγραφέας του πέφτει μέσα, αφού από την δεκαετία του '80 ξεκινάει η ολοκληρωτική κυριαρχία των μεγάλων εταιρειών-κολοσσών που βλέπουμε ακόμη εντονότερα τα τελευταία χρόνια. 

 

Σχεδιαστικά δεν μπορώ να πω πολλά. Το 2010 ο Tardi είχε προ πολλού φτάσει στον κολοφώνα του (στον οποίο διατηρείται λίγο-πολύ έως σήμερα!). Στις σελίδες αυτού του κόμικ υπάρχουν μερικά από τα καλύτερά του καρέ. Μπορεί το στιλ του Tardi να έχει αποκρυσταλλωθεί εδώ και δεκαετίες και να μην αλλάζει, άρα να μην εκπλήσσει, αλλά πάντοτε είναι όμορφο στο μάτι.

 

 

Ίσως Η Πρηνής Θέση του Σκοπευτή είναι ένα ανάγνωσμα για τους φαν του Tardi (και του Manchette). Όχι ότι δεν μπορεί να το απολαύσει ένας «αμύητος», αλλά θα πρότεινα άλλα κόμικς για την γνωριμία. Επισήμως, το κόμικ είναι εξαντλημένο, αν και δεν πιστεύω ότι θα είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κάποιο αντίτυπο.